Tân Hoa xã (27/2) cho biết, từ ngày 25/2 tới ngày 6/3, Cơ quan Cảng vụ Hàng hải Liêu Ninh đã thông báo “lệnh cấm” tàu thuyền qua lại ngoài khơi khu vực bờ biến phía Đông Bắc Trung Quốc nhằm phục vụ “mục đích quân sự”. Nhiều khả năng Trung Quốc sẽ vận hành thử nghiệm cùng lúc hai tàu sân bay của nước này là Liêu Ninh và Type 001A trên vùng biển bị phong tỏa.
Tàu sân bay Liêu Ninh
Theo truyền thông Trung Quốc, việc Cơ quan Cảng vụ Hàng hải Liêu Ninh ra lệnh cấm trên là để chạy thử tàu sân bay Liêu Ninh, sau khi tàu này được nâng cấp. Tàu Liêu Ninh đã rời cảng Đại Liên hôm 25/2 sau 9 tháng được bảo trì và nâng cấp. Dự kiến tàu sân bay này sẽ trải qua các đợt thử nghiệm quan trọng trên biển, trong giai đoạn chuẩn bị cuối cùng trước khi được đưa vào biên chế.
Tuy nhiên, theo một số chuyên gia quân sự Bắc Kinh, việc phong tỏa biển Hoàng Hải để chạy thử tàu Liêu Ninh chỉ là phụ, mục đích chính của Trung Quốc là để chạy thử Type 001A, đặc biệt là hệ thống bay của tàu này. Type 001A là tàu sân bay nội địa đầu tiên do Trung Quốc tự đóng dựa trên tàu sân bay Liêu Ninh, với kích thước lớn hơn và công nghệ hiện đại hơn. Tàu sân bay Type 001A đã trải qua 4 chuyến thử nghiệm trên biển sau khi được hạ thủy tháng 4/2017. Ảnh vệ tinh cho thấy trên tàu sân bay Type 001A đã có xe kéo máy bay, xe cứu hỏa và tấm chắn luồng xả phản lực từ động cơ máy bay để bảo vệ boong tàu cùng đội vận hành đường băng.
Chuyên gia Li Jie nói trước khi Type 001A đi vào biên chế, Trung Quốc phải huấn luyện phi công về kỹ năng cất cánh và hạ cánh trên tàu sân bay. Trang mạng Guancha.cn nhận định, tàu chiến này hình như đang trong tư thế sẵn sàng được đưa vào hoạt động, sau khi trải qua 4 chuyến thử nghiệm trên biển kể từ khi được hạ thủy vào tháng 4/2017. Trong khi đó, theo báo South China Morning Post, có nhiều khả năng chương trình diễn tập của tàu Liêu Ninh sẽ bao gồm thử nghiệm máy bay chiến đấu J-15, để bảo đảm máy bay chiến đấu này có thể sẵn sàng tác chiến.
Được biết, Liêu Ninh và Type 001A sẽ tham gia cuộc duyệt binh ngày 23/4 ngoài khơi Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông trong khuôn khổ các hoạt động kỷ niệm 70 năm thành lập lực lượng hải quân Trung Quốc.
Trung Quốc đã toan tính sẽ xây dựng ít nhất 6 nhóm tác chiến tàu sân bay vào năm 2035, gồm 4 tàu sân bay hạt nhân. Theo giới truyền thông, các tàu sân bay mới của Trung Quốc thậm chí sẽ được trang bị phần cứng có thể gần tương đương các siêu cường hàng đầu thế giới về công nghệ siêu hàng không mẫu hạm, nhằm sánh ngang với Mỹ. Một số thiết bị được giới quân sự Trung Quốc quảng bá có thể có mặt trên tất cả tàu sân bay mới của Trung Quốc là máy phóng điện từ, tương tự siêu tàu sân bay lớp Ford của Mỹ. Hệ thống máy phóng điện từ có thể phóng máy bay nhanh và êm hơn so với hệ thống phóng thủy lực. Một cựu sỹ quan của hải quân Trung Quốc cho biết tàu sân bay hạt nhân của Trung Quốc với hệ thống máy phóng điện từ dự kiến gia nhập hải quân vào năm 2035, nâng tổng số tàu sân bay lên ít nhất 6 tàu, mặc dù chỉ có 4 tàu sẽ hoạt động ở khu vực tiền tuyến. Trung Quốc hiện đang rất muốn mở rộng các nhóm tác chiến tàu sân bay để hiện thực hóa tham vọng hải quân toàn cầu và bảo vệ lợi ích đang tăng ở nước ngoài.
Theo kế hoạch, quân đội Trung Quốc dự định vận hành 4 nhóm tác chiến tàu sân bay hạt nhân ở tiền tuyến vào năm 2035. Type-001A và Type-002 sẽ trở thành những hàng không mẫu hạm tạm thời, trong khi chờ tàu sân bay hạt nhân đi vào hoạt động. Tàu sân bay Liêu Ninh sẽ được thay thế bằng Type-001A vào năm 2035.
Đáng chú ý, truyền thông Trung Quốc gần đây tiết lộ thông tin, Bắc Kinh đang bắt đầu chế tạo tàu sân bay thứ ba và cũng là tàu sân bay hạt nhân đầu tiên của Trung Quốc. Theo thông tin trên, tàu sân bay này của Trung Quốc vẫn sử dụng lối thiết kế của tàu Liêu Ninh, song hệ thống động cơ được thay từ diezel sang năng lượng hạt nhân và lượng giãn nước lơn hơn so với tàu Liêu Ninh từ 10.000 – 80.000 tấn. Tàu sân bay mới sẽ có boong tàu nhỏ hơn Liêu Ninh và Type-001A, một phần đài chỉ huy sẽ được lắp dưới boong tàu. Giới truyền thông Trung Quốc cho rằng tàu trên sẽ sử dụng máy bay tiêm kích J-15 là chủ yếu.
Tuy nhiên, so với Mỹ và các cường quốc khác như Nga, Anh, Nhật Bản thì Trung Quốc mới chỉ tiếp cận công nghệ chế tạo tàu sây bay. Điều đáng nói là công nghệ này không phải do Trung Quốc tự nghiên cứu mà nó được học mót từ Nga và các công nghệ hiện nay của Bắc Kinh còn lạc hậu hơn rất nhiều so với Mỹ và các nước phát triển khác. Một vấn đề khác mà Trung Quốc gặp phải là việc chế tạo một tàu sân bay có khả năng mang theo nhiều máy bay tấn công khác hẳn với việc sở hữu một cụm tàu tấn công bao gồm một tàu sân bay và một loạt tàu ngầm, tàu nổi như tàu khu trục, tàu hành trình, hậu cần cùng với sức mạnh đường hàng không đến từ hỏa lực phòng không, sức mạnh chống ngầm, cảnh báo sớm, chế áp điện tử. Không có những thành tố này, tàu sân bay sẽ rất dễ bị tấn công và tiêu diệt. Tuy nhiên, năng lực tác chiến chống ngầm của Trung Quốc vẫn còn hạn chế, đồng nghĩa tàu sân bay dễ trở thành mục tiêu tấn công của ngư lôi đối phương. Tàu ngầm nguyên tử mà Trung Quốc sở hữu được cho là chỉ ngang với thực lực của Mỹ những năm 1980.
Vì vậy, dù đang sở hưu 2 tàu sân bay và có kế hoạch chế tạo thêm 4 chiếc nữa thì năng lực tác chiến cũng như khả năng răn đe của hạm đội tàu sân bay của Trung Quốc còn thua xa các nước tiên tiến. Và hạm đội tàu sân bay của Trung Quốc có thể dễ dàng bị Mỹ và các nước đồng minh bắn hạ, nếu xảy ra xung đột trên biển.