Truyền thông Trung Quốc mới đây đăng hình ảnh tàu sân bay Type 001A đang được hoàn thiện một số hạng mục cuối cùng trước khi đưa vào sử dụng tại nhà máy đóng tàu ở tại thành phố cảng Đại Liên, miền Bắc Trung Quốc.
Tàu sân bay Trung Quốc Type 001 đang trong công đoạn hoàn thiện
Theo nhận định của giới chuyên gia, qua bức ảnh trên cho thấy Trung Quốc đang nỗ lực để chiếc tàu sân bay thứ 2 mới của Trung Quốc sẵn sàng ra khơi đúng dịp lễ kỷ niệm 70 năm thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào tháng 10/2019. Bức ảnh tàu sân bay Type 001A cho thấy sự tiến bộ nhanh chóng của công nghiệp đóng tàu Trung Quốc. Giàn giáo được rỡ bỏ hoàn toàn. Công nhân đang phủ mặt sàn bằng lớp sơn ma sát cao. Bốn năm sau khi bắt đầu triển khai đóng Type 001A và một năm sau khi tàu hoàn thành các thử nghiệm ban đầu trên biển, hàng không mẫu hạm tự đóng của Trung Quốc đã sẵn sàng rời cảng và có khả năng sớm đưa vào khai thác sử dụng.
Khả năng chiếc Type 001A sẽ được đưa vào biên chế trước lễ kỷ niệm ngày thành lập nước Trung Quốc tháng 10/2019. Sau khi được đưa vào hạm đội, Hải quân Trung Quốc sẽ sở hữu hai tàu sân bay, ngang hàng với Hải quân Hoàng gia Anh. Type 001A không phải là tàu sân bay hiện đại như hàng không mẫu hạm Mỹ. Đây chỉ là bản sao được nâng cấp hiện đại hóa của tàu sân bay Liêu Ninh.
Tàu sân bay Type 001A đã trải qua 4 chuyến thử nghiệm trên biển sau khi được hạ thủy tháng 4/2017. Được biết, Liêu Ninh và Type 001A sẽ tham gia cuộc duyệt binh ngày 23/4 ngoài khơi Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông trong khuôn khổ các hoạt động kỷ niệm 70 năm thành lập lực lượng hải quân Trung Quốc. Chuyên gia Li Jie nói trước khi Type 001A đi vào biên chế, Trung Quốc phải huấn luyện phi công về kỹ năng cất cánh và hạ cánh trên tàu sân bay. Trang mạng Guancha.cn nhận định, tàu chiến này hình như đang trong tư thế sẵn sàng được đưa vào hoạt động, sau khi trải qua 4 chuyến thử nghiệm trên biển kể từ khi được hạ thủy vào tháng 4/2017. Trong khi đó, theo báo South China Morning Post, có nhiều khả năng chương trình diễn tập của tàu Liêu Ninh sẽ bao gồm thử nghiệm máy bay chiến đấu J-15, để bảo đảm máy bay chiến đấu này có thể sẵn sàng tác chiến.
Trong khi đó, Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA, 1/2019) nhận định tàu sân bay hiện có trong biên chế của hải quân Trung Quốc và các tàu sân bay tiếp theo được lên kế hoạch từng bước mở rộng vùng phòng không và tác chiến biển, mở rộng phạm vi hoạt động của hải quân Trung Quốc từ một lực lượng ven biển thành lực lượng đại dương, hỗ trợ cho các hoạt động của các nhóm tàu chiến đấu trên vùng biển xa. Tàu Liêu Ninh và Type 001A không có máy phóng hơi nước mà các tàu sân bay Mỹ sử dụng để các phương tiện bay hạng nặng cất cánh. Thay vào đó, các máy bay chiến đấu xuất kích vào không trung bằng cầu nhảy. Phương pháp phóng cầu nhảy làm giảm hiệu quả tác chiến của J-15. Theo nhận xét của DIA, nhằm thay thế cho máy bay AEW&C, hải quân Trung Quốc sử dụng các máy bay trực thăng Z-18J và Ka-31 mang radar kiểm soát, giám sát và cảnh báo trên không. Các trực thăng đặc chủng này “cung cấp cho cụm tàu sân bay tấn công một hệ thống AEW&C trên biển cho đến khi có được các tàu sân bay mới, được trang bị máy phóng hiện đại, cho phép máy bay AEW&C cánh cố định cất cánh”. Ngoài ra, Hải quân Trung Quốc đang phát triển một máy bay không người lái động cơ phản lực, có khả năng mang theo một khối lượng tải trọng hữu ích lớn, nhưng chiếc drone này cũng không tương thích với các tàu sân bay Type 001 và Type 001A.
Trung Quốc đã toan tính sẽ xây dựng ít nhất 6 nhóm tác chiến tàu sân bay vào năm 2035, gồm 4 tàu sân bay hạt nhân. Theo giới truyền thông, các tàu sân bay mới của Trung Quốc thậm chí sẽ được trang bị phần cứng có thể gần tương đương các siêu cường hàng đầu thế giới về công nghệ siêu hàng không mẫu hạm, nhằm sánh ngang với Mỹ. Một số thiết bị được giới quân sự Trung Quốc quảng bá có thể có mặt trên tất cả tàu sân bay mới của Trung Quốc là máy phóng điện từ, tương tự siêu tàu sân bay lớp Ford của Mỹ. Hệ thống máy phóng điện từ có thể phóng máy bay nhanh và êm hơn so với hệ thống phóng thủy lực. Một cựu sỹ quan của hải quân Trung Quốc cho biết tàu sân bay hạt nhân của Trung Quốc với hệ thống máy phóng điện từ dự kiến gia nhập hải quân vào năm 2035, nâng tổng số tàu sân bay lên ít nhất 6 tàu, mặc dù chỉ có 4 tàu sẽ hoạt động ở khu vực tiền tuyến. Trung Quốc hiện đang rất muốn mở rộng các nhóm tác chiến tàu sân bay để hiện thực hóa tham vọng hải quân toàn cầu và bảo vệ lợi ích đang tăng ở nước ngoài.
Theo kế hoạch, quân đội Trung Quốc dự định vận hành 4 nhóm tác chiến tàu sân bay hạt nhân ở tiền tuyến vào năm 2035. Type-001A và Type-002 sẽ trở thành những hàng không mẫu hạm tạm thời, trong khi chờ tàu sân bay hạt nhân đi vào hoạt động. Tàu sân bay Liêu Ninh sẽ được thay thế bằng Type-001A vào năm 2035.
Đáng chú ý, truyền thông Trung Quốc gần đây tiết lộ thông tin, Bắc Kinh đang bắt đầu chế tạo tàu sân bay thứ ba và cũng là tàu sân bay hạt nhân đầu tiên của Trung Quốc. Theo thông tin trên, tàu sân bay này của Trung Quốc vẫn sử dụng lối thiết kế của tàu Liêu Ninh, song hệ thống động cơ được thay từ diezel sang năng lượng hạt nhân và lượng giãn nước lơn hơn so với tàu Liêu Ninh từ 10.000 – 80.000 tấn. Tàu sân bay mới sẽ có boong tàu nhỏ hơn Liêu Ninh và Type-001A, một phần đài chỉ huy sẽ được lắp dưới boong tàu.
Tuy nhiên, so với Mỹ và các cường quốc khác như Nga, Anh, Nhật Bản thì Trung Quốc mới chỉ tiếp cận công nghệ chế tạo tàu sây bay. Điều đáng nói là công nghệ này không phải do Trung Quốc tự nghiên cứu mà nó được học mót từ Nga và các công nghệ hiện nay của Bắc Kinh còn lạc hậu hơn rất nhiều so với Mỹ và các nước phát triển khác. Một vấn đề khác mà Trung Quốc gặp phải là việc chế tạo một tàu sân bay có khả năng mang theo nhiều máy bay tấn công khác hẳn với việc sở hữu một cụm tàu tấn công bao gồm một tàu sân bay và một loạt tàu ngầm, tàu nổi như tàu khu trục, tàu hành trình, hậu cần cùng với sức mạnh đường hàng không đến từ hỏa lực phòng không, sức mạnh chống ngầm, cảnh báo sớm, chế áp điện tử. Không có những thành tố này, tàu sân bay sẽ rất dễ bị tấn công và tiêu diệt. Tuy nhiên, năng lực tác chiến chống ngầm của Trung Quốc vẫn còn hạn chế, đồng nghĩa tàu sân bay dễ trở thành mục tiêu tấn công của ngư lôi đối phương.