Người phát ngôn Hạm đội 7 của Hải quân Mỹ Clay Doss (23/5) cho biết, Mỹ đã điều 02 tàu khu trục trang bị tên lửa đi qua eo biển Đài Loan nhằm thể hiện cam kết của Mỹ đối với một Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và mở.
Tàu khu trục USS Preble
Theo đó, Mỹ đã cử tàu khu trục USS Preble và tàu chở dầu USNS Walter S. Diehl đi qua eo biển Đài Loan. Người phát ngôn Hạm đội 7 của Hải quân Mỹ Clay Doss cho biết không có sự tương tác thiếu an toàn và không chuyên nghiệp nào giữa hai tàu chiến Mỹ với tàu nước ngoài trong quá trình di chuyển qua eo Đài Loan.
Cơ quan Quốc phòng Đài Loan (MND, 23/5) xác nhận thông tin trên, cho biết 2 tàu Hải quân Mỹ đã đi qua eo biển Đài Loan cách đó 1 ngày. MND cho biết 2 tàu Hải quân Mỹ đã vào eo biển Đài Loan từ phía Tây Nam, sau đó đi về hướng Bắc. Song MND không cung cấp thông tin chi tiết mà chỉ thông báo quân đội Đài Loan đã biết về vụ tàu Mỹ quá cảnh nhưng không có gì bất thường xảy ra.
Hiện Trung Quốc chưa đưa ra phản ứng chính thức về vụ việc. Tuy nhiên, như thông lệ trong mỗi lần tàu chiến Mỹ qua eo biển Đài Loan, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc sẽ “ngân” lên bài ca cho rằng Trung Quốc đã hối thúc Mỹ tuân thủ nguyên tắc “một Trung Quốc”; rằng Trung Quốc theo dõi sát sao hành trình của chiến hạm Mỹ đi qua eo biển Đài Loan.
Đây là lần thứ năm Mỹ điều tàu chiến qua eo biển Đài Loan trong năm nay. Trong khi đó, số liệu từ Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ cho thấy trong khoảng thời gian từ năm 2007 – 2019, tàu chiến Mỹ đã 96 lần đi qua eo biển Đài Loan, hành động khiến Trung Quốc không ít lần nổi giận. Đỉnh điểm tần suất các tàu chiến Mỹ đi qua eo biển Đài Loan là vào năm 2016 với con số 12 lượt. Đây cũng là thời điểm bà Thái Văn Anh trở thành nhà lãnh đạo Đài Loan. Tuy nhiên, vào thời điểm này, Mỹ cũng không thông báo về số lượt tàu chiến đi qua eo biển Đài Loan và phía Trung Quốc cũng không đưa ra những phản ứng đáp trả công khai.
Có thể nói trong vòng 20 năm qua, quân đội Trung Quốc mới chỉ đưa ra phản ứng chính thức hai lần khi các nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ đi qua eo biển Đài Loan. Lần đầu tiên là vào năm 1996 sau cuộc đối đầu tên lửa hay còn gọi là “Khủng hoảng eo biển Đài Loan”. Lần thứ hai là vào năm 2007, thời điểm Bắc Kinh từ chối mọi yêu cầu từ phía các tàu chiến Mỹ muốn cập cảng ở Hông Công trong gần một năm.
Tuy nhiên, gian đoạn hiện nay Mỹ đang điều chỉnh tần suất hiện diện của tàu quân sự ở eo biển Đài Loan. Phó Giám đốc Cơ quan An ninh Quốc gia Đài Loan Chen Wen-fan cho biết tàu Mỹ thường đi qua vùng biển chiến lược ngăn cách Đài Loan và Trung Quốc mỗi tháng kể từ đầu năm 2019. Washington đã khởi động lại các nhiệm vụ như vậy một cách thường xuyên từ tháng 7 năm 2018. Trong năm 2019, Mỹ đã nhiều lần điều tàu chiến đi qua eo biển Đài Loan nhằm khẳng định cam kết của Mỹ đối với một Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và mở, cũng như bảo vệ đồng minh Đài Loan trước sức ép ngày càng tăng từ Trung Quốc. Hồi tháng 4/2019, Mỹ đã phái các khu trục hạm William P. Lawrence và Stethem đi qua eo biển Đài Loan để thể hiện cam kết của Mỹ đối với tự do hàng hải trong khu vực. Trước đó vào tháng 3/2019, tàu khu trục hải quân Mỹ Curtis Wilbur và tàu tuần tra của tuần duyên Mỹ Bertholf cũng được cho là đã đi qua eo biển Đài Loan trong khuôn khổ hoạt động tự do hàng hải. Tháng 1/2019, Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ đã điều hai tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS McCampbell và USNS Walter S. Diehl “thực hiện việc trung chuyển thường lệ qua eo biển Đài Loan”.
Trung Quốc luôn xem Đài Loan là một phần lãnh thổ cần thống nhất, kể cả bằng vũ lực. Trung Quốc đã nhiều lần điều máy bay và tàu quân sự lượn quanh đảo trong các cuộc tập trận vài năm qua và tìm cách cô lập Đài Loan, khiến hòn đảo này chỉ còn vài đồng minh ngoại giao. Vấn đề Đài Loan, chiến tranh thương mại, lệnh trừng phạt của Mỹ và đòi hỏi chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông là những điểm nóng khiến quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh căng thẳng. Cơ quan Tình báo Quân sự Mỹ (DIA) nhận định Đài Loan là động lực chính cho nỗ lực hiện đại hóa quân đội của Trung Quốc. Giới truyền thông nhận định, động thái trên có nguy cơ làm gia tăng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc nhưng có thể được Đài Loan xem là tín hiệu ủng hộ từ chính quyền Tổng thống Donald Trump giữa lúc xung đột giữa Bắc Kinh và hòn đảo ngày càng tăng cao. Dù công nhận chính sách “Một Trung Quốc”, Mỹ trên thực tế vẫn duy trì quan hệ ngoại giao với Đài Loan và thường xuyên cung cấp những vũ khí, khí tài cần thiết để Đài Bắc có tự chủ trong việc phòng thủ trước Bắc Kinh.