Sau khi bị Philippines và cộng đồng quốc tế tố cáo Trung Quốc cố tình cho tàu đâm chìm tàu cá của ngư dân Philippines, Bắc Kinh đã đưa ra những tuyên bố nực cười, tự làm xấu hình ảnh một nước lớn không có trách nhiệm đối với cộng đồng quốc tế.
Ngày 9/6, khi đang nghỉ gần bãi Cỏ Rong, tàu cá Gimver-1 của Philippines đã bất ngờ bị tàu cá Yuemaobinyu 42212 của Trung Quốc đâm chìm và bỏ đi ngay sau đó, khiến 22 ngư dân phải bám vào các thùng nhựa trôi dạt trên biển và may mắn sau được tàu Việt Nam phát hiện và cứu vớt.
Chối bỏ trách nhiệm bằng mọi cách
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng (13/6) ngang nhiên tuyên bố nước này vẫn “đang điều tra” và việc Philippines “chính trị hóa vụ việc mà không xác thực” là hành động vô trách nhiệm; khẳng định đây chỉ là “tai nạn hàng hải bình thường khi lưu thông trên biển”. Tuy nhiên, ông Cảnh Sảng cho biết thêm: “Nếu những thông tin liên quan là đúng, thì dù thủ phạm là người nước nào, hành vi của họ cũng cần bị lên án”.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila (14/6) đã công bố báo cáo điều tra sơ bộ về vụ việc. Tuy nhiên, kết quả điều tra của Trung Quốc khiến cộng đồng quốc tế bị bất ngờ, không ai nghĩ Trung Quốc có thể ngụy biện và đổi trắng thay đen một cách ghê gớm như vậy. Đại sứ quán Trung Quốc cho rằng tàu cá Yuemaobinyu 42212 từ tỉnh Quảng Đông đã tham gia vào “hoạt động kéo lưới” ở khu vực xung quanh bãi Cỏ Rong ở Biển Đông vào ngày 9/6. Tàu 42212 “bất ngờ bị 7 hoặc 8 tàu Philippines bao vây” và “trong lúc sơ tán, dây cáp thép trên mạng lưới thắp sáng của tàu va chạm với buồng lái của tàu Gem-Ver 1”; đồng thời khẳng định “thuyền trưởng Trung Quốc đã cố cứu ngư dân Philippines, nhưng sợ bị các tàu Philippines khác bao vây. Vì vậy, khi xác định được những ngư dân đó được các tàu Philippines khác cứu, tàu 42212 mới rời khỏi hiện trường”.
Chỉnh sửa thông tin, “tự tát vào mặt”
Sau khi bị Philippines và cộng đồng quốc tế cung cấp những bằng chứng bác bỏ hoàn toàn tuyên bố của Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila, buộc Bắc Kinh phải chịu nhục, chỉnh sữa những thông tin sai sự thật đã được tuyên bố trước đây. Theo đó, Trung Quốc đã lược bỏ lời cáo buộc “7-8 tàu cá Philippines bất ngờ bao vây tàu cá Trung Quốc”. Đồng thời, Bắc Kinh cũng đã nhờ Đại sứ quán Trung Quốc tại Philippines chuyển lời chia sẻ và động viên của họ tới 22 thuyền viên của tàu cá Philippines GEM-VIR1 vì những tổn thất sau vụ việc ngày 9/6. Đây cũng là lần đầu tiên họ có hành động này kể từ sau khi vụ việc xảy ra.
Liên quan báo cáo điều tra của Đại sứ quán Trung Quốc, ban đầu Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila đã phát một tuyên bố trên Facebook, thừa nhận rằng tàu cá nước này đã khiến tàu Philippines bị chìm, tuy nhiên họ lại cáo buộc ngược rằng “có 7-8 tàu cá Philippines bất ngờ bao vây” tàu cá Trung Quốc, khiến tàu Trung Quốc muốn cứu người nhưng lại không dám vì… sợ các tàu xung quanh. Thông báo trên được Đại sứ quán Trung Quốc đăng vào lúc 9h20′ tối ngày 14/6 (theo giờ địa phương), nhưng đã xóa đi sau vài giờ. Vào lúc 11h44′ sáng ngày 15/6, Đại sứ quán Trung Quốc tại Philippines đã đăng một thông cáo mới, trong đó không có đoạn “7-8 tàu cá Philippines bao vây tàu Trung Quốc”.
Tuyên bố xoa dịu dư luận
Phát biểu ngày 17/6, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng đã trả lời các câu hỏi có liên quan đến vụ đâm tàu trên biển như sau:
Hỏi: Đối với vụ việc tàu cá Trung Quốc và Philippines đâm nhau ở bãi Cỏ Rong thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam; người phát ngôn Phủ Tổng thống Philippines xác nhận: Tổng thống R.Duterte không tham dự Hội nghị nội các được triệu tập khẩn cấp họp bàn về vụ này hôm nay và nói cần phát huy tác dụng của con đường ngoại giao. Xin hỏi phía Trung Quốc có bình luận gì?
Lục Khảng: Phía Trung Quốc đã chú ý đến tin tức liên quan:
Thứ nhất, vào sáng sớm ngày 10/6, tại vùng biển bãi Cỏ Rong đã xảy ra một vụ tàu cá Trung Quốc và tàu cá Philippines đâm vào nhau ngoài ý muốn. Phía Trung Quốc đã gửi lời thăm hỏi các ngư dân Philippines gặp nguy hiểm trong vụ việc này.
Thứ hai, sau khi vụ việc xảy ra, hai bên Trung Quốc và Philippines đã nhiều lần liên lạc giữa nhiều cấp, qua nhiều con đường. Phía Trung Quốc muốn nhấn mạnh, đây là một vụ va chạm ngoài ý muốn trên biển giữa các tàu đánh cá trên biển; đem vụ việc này gắn với tình cảm hữu hảo giữa nhân dân hai nước, gắn với quan hệ giữa hai nước, thậm chí giải thích theo cách chính trị hóa đều không thích hợp. Phía Trung Quốc với thái độ có trách nhiệm cao, tiếp tục điều tra vụ việc một cách toàn diện và tích cực. Chúng tôi cũng mong muốn phía Philippines tăng cường liên lạc, tăng thêm niềm tin, xua tan nghi ngờ, trao đổi tình hình điều tra, làm rõ nguyên nhân, quá trình diễn biến vụ việc. Tin rằng hai bên có thể giải quyết ổn thỏa vụ việc trên tinh thần hợp tác và hữu nghị, lấy sự thật làm căn cứ.
Thứ ba, hai nước Trung Quốc và Philippines “cách hải tương vọng” (nhìn nhau qua biển), ngư dân hai nước từ lâu nay chung sống hữu hảo, giúp đỡ lẫn nhau trên Biển Đông, đều đã từng ra tay cứu giúp nhau khi đối phương gặp nạn. Phía Trung Quốc rất coi trọng an toàn trên biển, nguyện tiếp tục tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực liên quan với các nước ven biển như từ trước đến nay.
Truyền thông Trung Quốc a dua theo cơ quan công quyền
Sau khi vụ việc được phía Philippines phanh phui và cáo buộc những hành vi “man rợ” của Trung Quốc, giới truyền thông nước này đã cố tình trích dẫn sai tin tức để bao biện hành vi của Chính quyền, đồng thời tìm cách đổ lỗi cho Philippines.
Giới truyền thông Trung Quốc cho rằng thông tin vụ việc được Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana công khai đúng ngày kỷ niệm 121 năm ngày Độc lập của Philippines là nhằm gây nên ảnh hưởng rất xấu cho quan hệ Trung Quốc – Philippines. Việc chính quyền Philippines đưa ra thông tin đó đúng vào ngày Philippines Độc lập đã gây nên hiệu ứng rất mạnh. Sau khi bản báo cáo được công bố, lập tức trên mạng của Philippines bùng nổ; rất nhiều phương tiện truyền thông nước này tới tấp đưa tin này lên trang đầu, một số nhân vật chống Trung Quốc cũng tích cực bình luận trên mạng, gọi “đó là nỗi nhục lớn”, cần phải thế này, thế khác với Trung Quốc; đổ toàn bộ trách nhiệm lên đầu phía Trung Quốc”.
Không những vậy, truyền thông Trung Quốc còn cho rằng, “rõ ràng đây là hành động trực tiếp nhằm vào Trung Quốc, kích động gây chia rẽ quan hệ giữa Trung Quốc với Philippines. Sau khi phía Trung Quốc bày tỏ thái độ, trong nước Philippines đã đột nhiên xảy ra sự việc như thế, rõ ràng là có liên hệ với nhau… Ở đây, chúng ta mong người Philippines hãy giữ tỉnh táo, không nên nghe và tin theo những lời lẽ bất lương của các thế lực chống Trung Quốc trong nước. Trung Quốc và Philippines chung sống hòa bình có lợi cho cả Philippines và Trung Quốc; hai nước hợp thì cùng lợi, đấu thì cùng (bị) thương; cần phải nhận thức rõ tình thế”.