Trong vụ tàu Trung Quốc cố tình đâm chìm tàu cá của ngư dân Philippines ở bãi Cỏ Rong, người dân Philippines đang mong chờ sự bảo vệ của Chính quyền trước những hành động “man rợ” của Bắc Kinh. Tuy nhiên, Tổng thống Philippines Duterte lại đưa tuyên bố “lạ đời”, dập tắt hết hy vọng của người dân.
Tuyên bố “lạ đời” của Tổng thống Rodrigo Duterte
Kể từ khi vụ tàu cá FB Gimver 1 của Philippines bị tàu Trung Quốc (9/6) đâm chìm, Tổng thống Rodrigo Duterte (17/6) đã lần đầu tiên lên tiếng và khẳng định đây chỉ là “một vụ va chạm nhỏ”. Ông Duterte cảnh báo tránh làm tình hình căng thẳng leo thang, cho rằng “những gì xảy ra chỉ giống như một vụ va chạm. Đây là một vụ va chạm hàng hải. Đừng tin vào những chính trị gia ngu dốt, những người muốn triển khai lực lượng hải quân tới đó”; nhấn mạnh “đừng làm cho nó trở nên tồi tệ hơn” và Philippines chưa sẵn sàng đấu lại Trung Quốc.
Cũng theo Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, ông đang chờ đợi kết quả điều tra cuối cùng liên quan tới vụ việc tàu cá nước này bị đâm chìm trên Biển Đông. Tổng thống Duterte cũng chỉ trích một “quan chức quốc gia” – người đã đề xuất đưa tàu chiến tới đối phó Trung Quốc trên Biển Đông. “Bạn biết đấy, tôi thích ý tưởng đó. Nếu tôi có sự lựa chọn, tôi cũng muốn hành động như vậy, nhưng tôi không còn ở độ tuổi thiếu niên nữa”, ông Duterte nói.
Đây là lần đầu tiên Tổng thống Duterte lên tiếng về vụ tàu Trung Quốc đâm chìm tàu cá Philippines sau gần 6 ngày kể từ khi Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana tiết lộ sự việc vào hôm 12/6. Tổng thống Duterte bao biện rằng không đưa ra tuyên bố vì chưa có cuộc điều tra về sự việc này và điều duy nhất có thể làm là chờ đợi và để các bên liên quan có quyền lên tiếng.
Duterte không dám bảo vệ ngư dân
Giới chuyên gia nhận định, tuyên bố “mềm yếu” và chịu “lép vế” của Tổng thống Philippines Duterte cho thấy ông không dám đứng ra bảo vệ ngư dân trước các hành động khiêu khích của Trung Quốc trên Biển Đông; cho rằng Chính quyền của ông Duterte đã bị Trung Quốc chi phối hoàn toàn.
Trong khi đó, cũng có những ý kiến bao biện cho ông Duterte. Nhà khoa học chính trị Ramon Beleno III tại Đại học Ateneo De Davao cho biết, phản ứng của Tổng thống Duterte là nhằm hạ nhiệt căng thẳng thay vì đối đầu với Trung Quốc. Theo ông Beleno, “Tổng thống Philippines đánh giá cao mối quan hệ hữu nghị với Trung Quốc trong bối cảnh Manila không còn tiếp nhận sự hỗ trợ từ các đồng minh như Mỹ”.
Theo Rappler, tuyên bố trên của ông Duterte phản ánh suy nghĩ của ông rằng thách thức Trung Quốc đồng nghĩa là sẽ gây chiến với cường quốc châu Á này. Trong khi đó, phó thẩm phán cấp cao của Tòa án tối cao Philippines Antonio Carpio trước đó cho biết: “Bản thân Trung Quốc không muốn chiến tranh vì chiến tranh sẽ cho Mỹ một cái cớ để can thiệp quan sự vào Biển Đông dựa theo Hiệp ước phòng thủ hiện có giữa Philippines và Mỹ. Do vậy, chiến lược của Trung Quốc là kiểm soát Biển Đông mà không cần bắn một phát đạn nào”.
Người dân thất vọng hoàn toàn
Thuyền trưởng tàu cá Philippines bị tàu Trung Quốc đâm chìm trên Biển Đông đã bày tỏ sự thất vọng về phát biểu của Tổng thống Rodrigo Duterte liên quan tới vụ va chạm gần đây. Thuyền trưởng Junel Insigne cho biết: “Tôi buồn vì có vẻ như hành động đâm vào tàu chúng tôi đã được cho qua. Vậy nếu nhiều người trong số chúng tôi chết thì sao?”, tái khẳng định “tàu FB Gimver 1 đang thả neo thì họ cố tình đâm vào”; cho biết “Tôi muốn nghe ông ấy nói rằng, thuyền trưởng Trung Quốc phải chịu trách nhiệm. Tôi cũng hy vọng các tàu cá Trung Quốc bị yêu cầu rời đi vì vụ việc này có thể tái diễn vào năm tới”.
Thuyền trưởng Insigne ban đầu dự kiến gặp Tổng thống Duterte vào ngày 17/6, nhưng kế hoạch này sau đó bị hủy. Ông Insigne là một trong số 22 thuyền viên có mặt trên tàu cá Philippines vào thời điểm xảy ra vụ va chạm với tàu Trung Quốc. Ông Insigne cho biết nếu có dịp gặp Tổng thống Duterte, ông sẽ đề nghị tổng thống yêu cầu những người gây ra vụ đâm chìm tàu phải chịu trách nhiệm, đồng thời giúp đỡ các ngư dân Philippines gặp nạn.
Mâu thuẫn nội bộ gia tăng
Trái ngược với sự “mềm yếu” của Tổng thống Duterte, Phó Tổng thống Philippines Leni Robredo (16/6) cũng đã bày tỏ sự phẫn nộ sâu sắc và kiên quyết yêu cầu Trung Quốc xét xử những người trên con tàu đâm chìm tàu Philippines rồi bỏ rơi 22 ngư dân. Bà Robredo cũng chỉ trích chính quyền ông Duterte về việc đã áp dụng một chính sách “ít quyết đoán hơn” với các yêu sách phi lý của Trung Quốc về Biển Đông. Theo bà Robredo, “vẫn chưa quá muộn, bây giờ là lúc để thay đổi chính sách, từ thụ động sang can đảm hơn trong việc khẳng định các quyền của Philippines ở Biển Đông”.
Cùng quan điểm trên, Thượng nghị sỹ Philippines Ping Lacson cho biết, người Philippines rất mong đợi tuyên bố của Tổng thống Duterte về vụ tàu cá nước này bị tàu Trung Quốc đâm chìm nhưng rồi nhận lại là sự thất vọng và đau lòng. Theo Thượng nghị sỹ Ping Lacson, “Tổng thống phá vỡ sự im lặng nhưng rồi lại khiến chúng ta đau lòng. Ông ấy không nghiên cứu tất cả các nguồn tin sẵn có trước khi thực hiện lựa chọn cuối cùng là đầu hàng. Tôi không gợi ý cho Thế chiến thứ III nhưng ít nhất cần phải cho Trung Quốc thấy được sự cân bằng quyền lực ở Biển Đông”.