Hôm qua (27/6), tại thủ đô Moscow, liên bang Nga đã diễn ra hội thảo quốc tế “Tranh chấp Biển Đông và tìm kiếm giải pháp hòa bình”.
Hội thảo do Hội Luật gia dân chủ quốc tế (IADL) và Quỹ quốc tế “Con đường Hòa bình” phối hợp tổ chức, trước bối cảnh có nhiều diễn biến căng thẳng và phức tạp tại khu vực Biển Đông. Các đại biểu Việt Nam từ Hội Luật gia và Học Viện Ngoại giao tham dự hội thảo.
Hội thảo quy tụ sự tham gia của các đại biểu là các luật sư, chuyên gia pháp lý về luật biển, chuyên gia nghiên cứu về biển Đông từ các nước: Nga, Mỹ, Nhật Bản, Philipines, Pakistan, Việt Nam. Đây là lần thứ hai hội thảo quốc tế về biển Đông được tổ chức ở thủ đô Moscow, Nga, sau lần đầu vào năm ngoái. GS.TS Luật Irina Umnova – Chủ tịch Quỹ Quốc tế “Con đường Hòa bình” khẳng định, hội thảo có ý nghĩa quan trọng bởi ngày càng thu hút được nhiều đại biểu tham gia, không chỉ từ giới khoa học – chuyên gia, mà cả từ các tổ chức xã hội, có hợp tác, gắn kết chặt chẽ với chính quyền.
GS.TS Luật Irina Umnova cho biết: “Đây là hội thảo lần thứ hai và chưa phải là lần cuối. Chúng tôi định vị hội thảo là nơi đối thoại thường xuyên ở Nga. Tiếc rằng từ hội thảo lần thứ nhất vào tháng 9 năm ngoái cho đến nay tình hình tại Biển Đông đã không cải thiện hơn, thậm chí còn xấu đi. Vì vậy, nhiệm vụ thứ nhất của hội thảo này là phác họa cách thức thực tế để duy trì hòa bình. Nhiệm vụ thứ hai là phác họa cách thức để mở ra đối thoại hướng tới giải quyết vấn đề sâu sắc và lâu dài về sinh thái, phát triển bền vững, bảo vệ các nguồn tài nguyên, cân bằng lợi ích của tất cả các nước”.
Hội thảo được chia thành hai phiên thảo luận: phiên 1 là cập nhật tình hình ở Biển Đông, những tuyên bố và quan điểm của các bên liên quan, tính liên tục và những thay đổi. Phiên 2 là những đề xuất xây dựng niềm tin và giải quyết tranh chấp. Các đại biểu đã nghe 9 bài thuyết trình của nhiều chuyên gia về luật biển từ Nhật Bản, Philippines, Việt Nam và LB Nga. Qua đó có thể thấy một bức tranh tổng thể, rõ ràng về tình hình hiện tại ở Biển Đông, đây tiếp tục là mối quan ngại lớn không chỉ đối với khu vực mà cả cộng đồng quốc tế.
Các hành vi cải tạo và xây dựng đảo nhân tạo, cũng như hành vi quân sự hóa ở Biển Đông của Trung Quốc không chỉ ảnh hưởng đến hòa bình và an ninh của khu vực, mà còn ảnh hưởng đến tự do hàng hải và hàng không quốc tế cũng như môi trường biển. Từ đó, các diễn giả đã đưa ra nhiều ý tưởng, đề xuất để góp phần làm dịu tình hình Biển Đông và tiến tới giải quyết tranh chấp một cách hòa bình.
 |
Các đề xuất đó bao gồm việc xây dựng một quy trình quản lý khủng hoảng hàng hải hiệu quả ở Biển Đông; Phi quân sự hóa các thực thể đã chiếm đóng ở Biển Đông; Tăng cường hợp tác nghề cá ở Biển Đông thông qua việc thành lập một tổ chức quản lý nghề cá khu vực tại Biển Đông; Tăng cường tính minh bạch của các hoạt động của lực lượng dân quân hàng hải của Trung Quốc ở Biển Đông và huy động mọi phương thức giải quyết hòa bình dựa trên Công ước LHQ về luật biển và phán quyết trọng tài năm 2016. Tất cả các đề xuất này đều là những gợi ý tốt góp phần mang lại hòa bình và an ninh cho khu vực và cần được Chính phủ các nước liên quan tiếp tục nghiên cứu và xem xét nghiêm túc.
Đại diện cho đoàn Việt Nam tham dự và trình bày tham luận tại hội thảo, ông Tô Anh Tuấn – Phó giám đốc Viện Biển Đông – Học viện Ngoại giao đánh giá, đây là hội thảo quốc tế quan trọng. Ông khẳng định, phía Việt Nam tham gia để góp phần thông tin một cách chính xác về tình hình diễn ra trên Biển Đông, qua đó giúp cộng đồng quốc tế hiểu rõ quan điểm của chúng ta cũng như cách thức giải quyết trong thời gian tới.
“Chúng tôi muốn cộng đồng quốc tế hiểu rõ hơn và đưa ra được các khuyến nghị. Biện pháp quân sự hóa không giải quyết được vấn đề, mà phải dựa trên luật pháp quốc tế, đặc biệt là công ước quốc tế về luật biển năm 1982. Chúng ta phải có tinh thần đối thoại, hợp tác, dựa trên chủ quyền quốc gia và luật pháp quốc tế. Một vấn đề nữa là tăng cường sử dụng cơ chế đa phương. Chúng ta có cơ chế đối thoại với ASEAN và Trung Quốc trong đàm phán về DOC, tiếp nữa là COC, cần sử dụng thêm nữa các cơ chế đa phương để đảm bảo lợi ích hài hòa của các bên trong và ngoài khu vực”, ông Tô Anh Tuấn nói.
Phát biểu kết luận hội thảo, bà Jeane Ellen Mirer, Chủ tịch Hội Luật gia dân chủ quốc tế (IADL) cho biết, trong nhiều năm qua Hội đã kêu gọi giải quyết hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế và sẽ tiếp tục theo dõi tình hình để đảm bảo dần ổn định hòa bình và an ninh trong khu vực. Hội khuyến khích tất cả các chuyên gia tham dự sẽ báo cáo kết quả của hội thảo này với Chính phủ của họ để xem xét, áp dụng phù hợp với tình hình của đất nước mình. Bà tuyên bố, Hội Luật gia dân chủ quốc tế sẽ đăng tải toàn bộ kết quả của hội thảo trên trang web và tạp chí của Hội để tiếp tục lan toả tác động của hội thảo lần này.
Trong khi Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) đang trong quá trình hình thành, Chủ tịch Hội Luật gia Dân chủ quốc tế Mirer kêu gọi các bên sớm chấm dứt các hoạt động xây đảo nhân tạo bất hợp pháp và ngừng triển khai các thiết bị và phương tiện quân sự và các hành động quân sự hóa khác khiến tình hình căng thẳng thêm leo thang; Kêu gọi các bên liên quan bắt đầu ngay quá trình xây dựng lòng tin góp phần giữ gìn an ninh khu vực và môi trường biển.
Bà Mirer cũng tái khẳng định và yêu cầu các bên liên quan tôn trọng và tuân thủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), đồng thời sớm thiết lập và thực thi COC có tính ràng buộc pháp lý và dựa trên luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Bộ quy tắc ứng xử cần bao gồm nghĩa vụ pháp lý của các bên liên quan đối với việc bảo đảm quyền tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông và nghĩa vụ giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, cấm sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực.