Ngày 24/6, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã nhấn mạnh tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông cần được giữ gìn, cho dù bất kể nước nào có chủ quyền ở đây; kêu gọi tất cả các nước “không có những hành động làm tình hình càng trở nên khó giải quyết” khi ông trả lời phỏng vấn báo Nikkei Asian Review sau Hội nghị thượng đỉnh ASEAN.
Phóng viên: Ông nhận xét thế nào về tình hình hiện tại giữa Mỹ và Trung Quốc?
Thủ tướng Lý Hiển Long: Chúng tôi lo lắng về tình hình hiện nay giữa hai nước. Singapore hy vọng rằng Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Donald Trump sẽ có một cuộc đàm phán hiệu quả tại Osaka và sẽ có thể khiến mọi việc chuyển biến theo hướng tích cực. Nhưng tôi không cho rằng hai nước sẽ có thể giải quyết vấn đề dứt điểm ở Osaka.
Phóng viên: Với những căng thẳng kéo dài, làm thế nào hai nước có thể xây dựng lại niềm tin chiến lược?
Thủ tướng Lý Hiển Long: Hai nước cần phải hợp tác với nhau ở cấp cao nhất. Cả hai bên phải làm rõ mục tiêu, mối quan tâm của họ và đạt được sự đồng thuận về quan điểm với nhau. Trong khuôn khổ chiến lược đó, các quan chức hai bên có thể trao đổi về các vấn đề riêng lẻ như thương mại, sở hữu trí tuệ, an ninh mạng; bắt đầu với những vấn đề dễ trước dựa trên giá trị, lợi ích riêng của hai nước, thay vì xoáy vào các khía cạnh bất đồng lớn khác. Thực hiện các hành động nhỏ để xây dựng niềm tin, trước khi chuyển sang các vấn đề lớn hơn.
Phóng viên: Quan điểm của Singapore về các vấn đề an ninh lớn hiện nay ở Châu Á như vấn đề Biển Đông như thế nào? Ông có nghĩ có khả năng một va chạm nhỏ có thể dẫn đến xung đột quân sự nghiêm trọng ở Biển Đông?
Thủ tướng Lý Hiển Long: Singapore không phải là một bên tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, nhưng Singapore có lợi ích to lớn trong việc duy trì tự do hàng hải, hàng không và an ninh ở Đông Nam Á. Tự do hàng hải và hàng không là một yếu tố cơ bản, then chốt của khu vực. Dù bất kỳ nước nào kiểm soát các đảo ở Biển Đông, tự do hàng hải và hàng không đều cần tiếp tục được duy trì. Đây là vấn đề Singapore rất quan tâm. Và không chỉ Singapore mà hầu hết các nền kinh tế lớn trên thế giới đều có hoạt động thương mại đi qua Biển Đông. Khi căng thẳng leo thăng, có khả năng sẽ xảy ra va chạm, và khi đó, chắc chắn sẽ luôn có nguy cơ leo thang xung đột và xảy ra những khó khăn ngoài ý muốn. Đây là lý do chúng tôi đang nỗ lực để đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
Phóng viên: Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông nên bao gồm những gì?
Thủ tướng Lý Hiển Long: Đây là vấn đề sẽ được các bên thảo luận. Tất cả mọi vấn đề sẽ được nêu hết trong một tài liệu từ đó chúng tôi sẽ lựa chọn và quyết định cái nào cần được giải quyết. COC sẽ mang tính ràng buộc về pháp lý nhưng cụ thể như thế nào cũng là một trong những việc phải thảo luận.
Phóng viên: Ông có nghĩ COC phù hợp với luật pháp quốc tế?
Thủ tướng Lý Hiển Long: Vâng, tất nhiên rồi, luật pháp quốc tế trong đó bao gồm Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS).
Phóng viên: Ông có quan ngại về tình hình hiện nay ở Biển Đông không?
Thủ tướng Lý Hiển Long: Tôi nghĩ về khía cạnh các căng thẳng trên thực địa, tình hình đã được kiểm soát tốt hơn một hay hai năm trước. Tuy nhiên, về khía cạnh các vấn đề chủ chốt thì vẫn chưa được giải quyết.
Phóng viên: Ông nghĩ thế nào về việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông?
Thủ tướng Lý Hiển Long: Tôi nghĩ điều tốt nhất hiện nay là tất cả các nước không nên có những hành động làm tình hình thêm khó giải quyết.