Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte cuối tuần trước đã chỉ trích Mỹ vì cho rằng Washington “đang xúi giục” chính quyền của ông gây chiến với Trung Quốc. Ông Duterte thách Washington dám tấn công Bắc Kinh trước, khi đó Manila sẽ đứng sau hậu thuẫn Mỹ.
Tổng thống Duterte lên tiếng chỉ trích Mỹ từ thứ Sáu (5/7), nhưng tới Chủ Nhật (7/7), các hãng truyền thông của Philippines mới loan tin về những phát ngôn chống Mỹ của vị tổng thống vốn nổi tiếng với những phát biểu gây sốc.
Theo tờ nhật báo Inquirer, phát biểu trong sự kiện khai trương một trung tâm chế biến gạo hôm 5/7, ông Duterte nói: “Chúng ta không bao giờ có thể chiến thắng trong một cuộc chiến tranh với Trung Quốc. Nhưng tôi hy vọng Trung Quốc sẽ không làm quá mọi thứ. Người Mỹ luôn luôn thúc đẩy chúng ta, xúi giục chúng ta… biến chúng ta thành con mồi. Quý vị nghĩ người Philippines là gì, là giun đất sao?”
“Bây giờ tôi nói, quý vị hãy mang máy bay, tàu chiến của của quý vị tới Biển Đông,” ông Duterte khuyên chính phủ Mỹ. “Hãy nổ súng trước và chúng tôi sẽ ở sau quý vị. Hãy tiến lên, chúng ta hãy chiến đấu. Nước Mỹ hãy tuyên bố chiến tranh. Hãy để họ tập hợp tất cả vũ khí của họ tại Biển Đông. Hãy nổ súng trước và tôi sẽ vui mừng để làm việc tiếp theo.”
Ông Duterte cũng đổ lỗi cho Mỹ đã để Trung Quốc trở nên quá mạnh ở Biển Đông. Đảng Cộng sản Trung Quốc đã mở rộng xây dựng các hòn đảo nhân tạo bất hợp pháp trong vùng biển này, đã xây dựng trên các rạn san hô tự nhiên ở vùng biển không thuộc chủ quyền của Trung Quốc.
Vào năm 2016, Tòa án Trọng tài Quốc tế tại The Hague, Hà Lan đã ra phán quyết tuyên bố rằng những yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với Biển Đông là bất hợp pháp và những hòn đảo mà Bắc Kinh xây dựng tại vùng biển này đã vi phạm Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS).
Trung Quốc đã tuyên bố không công nhận phán quyết của Tòa án Trọng tài Quốc tế và họ vẫn tiếp tục mở rộng hiện diện quân sự tại Biển Đông. Trong khi đó, từ khi bước vào nhiệm sở năm 2016, một tháng sau phán quyết của tòa The Hugue, ông Duterte đã liên tục từ chối thực thi phán quyết của tòa dù chiến thắng thuộc về Philippines.
Trong phát biểu hôm 5/7, ông Duterte đã lưu ý rằng: “Mỹ, họ đã biết về việc xây dựng này. Họ có Hạm đội Bảy đóng tại Nhật Bản. Tại sao họ không điều quân tới Trường Sa và nói ‘này những gã kia, các người không được quyền xây đảo nhân tạo trong vùng biển này, luật pháp quốc tế cấm điều này và thực tế là các người đang xây dựng đảo bên trong vùng đặc quyền kinh tế của những người bạn Philippines của chúng tôi’?”
“Họ [Mỹ] đã để [Trung Quốc] xây đảo, bây giờ tất cả đã hiện diện ở đó. Tất cả súng ống ở đó, tất cả tên lửa được lắp đặt ở đó,” ông Duterte nói thêm.
Ông Duterte đã thừa nhận rằng, có thể trong vài thập kỷ nữa, đất nước Philippines sẽ đủ giàu mạnh để có cơ hội chiến thắng trong cuộc chiến với Trung Quốc. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại “tôi không có ý định ra lệnh cho những người lính của mình phải đi tới miệng địa ngục để chết mà không thể chiến đấu. Tôi không thể làm điều đó.”
Ông Duterte cũng đã từng sử dụng lối tư duy lô-gic tương tự như trên trong suốt nhiệm kỳ của mình để biện minh cho việc thiết lập mối quan hệ gần gũi với Trung Quốc. Ông Duterte đã từng gọi nỗ lực thực thi phán quyết của tòa The Hague là “sứ mệnh tự sát” và đã lên án các đối thủ chính trị của ông vì cho rằng họ không coi trọng mạng sống của những người lính Philippines.
Sau nhiều ngày từ chối lên tiếng, cuối cùng ông Duterte trả lời báo giới rằng vụ chìm tàu chỉ là “tai nạn hàng hải nhỏ”.
Sau đó vào cuối tháng Sáu, ông Duterte thậm chí đã đưa ra đề xuất cho phép Trung Quốc đánh cá hợp pháp trong vùng biển của Philippines – một động thái được cho là đã vi phạm hiến pháp Philippines.