Phát biểu hôm 5/7 tại Alangalang, Leyte, Tổng thống Duterte đã thách thức Mỹ gửi tất cả các khí tài của họ tới Biển Đông để ngăn chặn hành động quân sự hóa của Bắc Kinh ở vùng biển tranh chấp vì cho rằng Philippines đã bất lực trước Trung Quốc, trong khi Mỹ luôn sẵn lực.
Thách Mỹ “cạn dự, tuyên chiến” ở Biển Đông
Tổng thống Philippines Duterte nói “Hãy để Mỹ tuyên chiến. Hãy để họ tập hợp tất cả vũ khí của họ trên Biển Đông. Nếu họ khai hỏa phát súng đầu tiên, tôi sẽ vui mừng làm theo. Hãy chiến đấu và xem ai sẽ bị dồn nén. Đúng, Mỹ. Người Mỹ biết điều đó. Họ có Hạm đội 7 nhưng họ không tới Trường Sa và nói các anh không được phép xây dựng đảo nhân tạo trên biển. Điều này bị cấm theo luật pháp quốc tế và thực tế các bạn đang xây dựng nó trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines và những người bạn của Philippines. Những người Mỹ có thể ngăn chặn điều đó sớm hơn nhưng họ không làm vậy”, ông Duterte một lần nữa đặt câu hỏi về việc Mỹ không hành động khi Trung Quốc đang gia tăng các hoạt động quân sự hóa ở biển Đông.
Trước đó, trong bài phát biểu tại Malacañang hôm 26/6, Tổng thống Duterte đã thách thức Mỹ, Anh, Pháp tới biển Đông chống lại Trung Quốc và giúp Manila tuyên bố chủ quyền tại các vùng biển có tranh chấp. “Mỹ, quốc gia duy nhất có đủ tiềm lực để ngăn chặn Trung Quốc không bao giờ nhấc đến một ngón tay. Mỹ thực sự không làm bất cứ điều gì. Kể cả Anh hay Pháp, họ cũng có thể gửi chiếm hạm tới và nói với Trung Quốc rằng đây không phải là lãnh hải của các người. Các người không thể tuyên bố chủ quyền với một hòn đảo. Đây là thách thức của tôi với Anh, Pháp, Mỹ. Hãy tập hợp ở Palawan và hành động. Nếu họ muốn, họ có thể kêu gọi thêm các nước khác tới. Còn với Philippines, chúng tôi không có cơ hội chống lại Trung Quốc và các vũ khí của họ”, ông nói.
Kêu gọi TQ không hành động “quá đà”
Tổng thống Duterte kêu gọi Trung Quốc không nên có các hành động quá đà khi Bắc Kinh không giấu diếm ý định cải tạo và quân sự hóa ở vùng biển tranh chấp. “Tôi hy vọng Trung Quốc không làm quá mọi thứ bởi vì đằng sau chúng tôi luôn có Mỹ thúc đẩy và kích thích”, ông nói.
Cảnh báo dư luận đối lập về “một cuộc chiến không cân sức”
Trước các chỉ trích không mạnh tay với Bắc Kinh về các vấn đề liên quan đến biển Đông, Tổng thống Philipines kêu gọi những người chỉ trích mình đứng ra điều hành chính phủ. Ông nói thêm rằng việc thi hành các phán quyết tại Tòa Trọng tài Thường trực The Hague năm 2016 ủng hộ các cuộc biểu tình ngoại giao chống lại Bắc Kinh có thể sẽ dẫn đến chiến tranh. “Nếu tôi mang hải quân đến và khăng khăng nói: Này, các người hãy rời khỏi đây. Nó sẽ khơi mào cho một cuộc chiến”, ông cho hay. Tổng thống Duterte trong nhiều tuyên bố trong quá khứ từng khẳng định Philippines không đủ tiềm lực để đối đầu với Trung Quốc vốn sở hữu hàng loạt khí tài hiện đại nếu một cuộc chiến trên biển Đông nổ ra. “Với Philippines, chúng tôi không có cơ hội chống lại Trung Quốc và các vũ khí của họ”, ông nói trong bài phát biểu.
Nhận định của giới quan sát
Giới phân tích cho rằng với những ngôn từ và cách lập luận trên, bề ngoài Tổng thống Duterte dường như muốn thúc giục Mỹ can dự để cảnh báo Trung Quốc, song thực tế sắc thái của vị tổng thống này dường như nhắm vào hai mục đích. Một là tiếp tục coi trọng quan hệ với Trung Quốc. Mặt khác muốn hướng đến búa rìu dư luận khi chỉ trích chính sách của ông trong vấn đề Biển Đông và quan hệ với Trung Quốc. Ông biết chắc Mỹ sẽ không bao giờ tuyên chiến và đối đầu trực tiếp với Trung Quốc ở Biển Đông và sẽ không giúp Philippines được gì. Điều nay nhằm phản bác lý lẽ của bộ phận dư luận đối lập cho rằng Chính quyền Philippines nên trở lại quỹ đạo đồng minh thân cận với Mỹ, dựa Mỹ để đối phó với Trung Quốc hay đối đầu với Trung Quốc ở Biển Đông để tham gia cuộc chiến mà theo như ông Philippines không có cửa hay lực lượng quân đội sẽ bị tiêu diệt hết.