Trung Quốc có kế hoạch đầu tư hơn 1 nghìn tỉ USD vào 150 quốc gia nằm trong sáng kiến “Một vành đai, một con đường” đầy dã tâm. Tuy nhiên, chiến tranh thương mại kéo dài, đã bắt đầu buộc các tổ chức đầu tư phải đánh giá lại rủi ro đầu tư, do đó nỗ lực của Trung Quốc có thể sẽ trôi theo dòng nước.
“Trong một thời gian dài, thặng dư thương mại của Trung Quốc với Mỹ đã cung cấp vốn cho việc xây dựng ‘Một vành đai, Một con đường’”, nhà nghiên cứu cấp cao Daniel Kliman thuộc Trung tâm An ninh Mỹ mới (Center for A New American Security) nói với đài Tiếng nói Hoa Kỳ. “Nếu Mỹ thành công trong việc giảm mạnh thâm hụt thương mại với Trung Quốc, thì năng lực đầu tư của Trung Quốc tính theo giá USD trong khuôn khổ ‘Một vành đai, Một con đường’ sẽ giảm”.
Tuy nhiên, cân nhắc tới việc Trung Quốc đang nắm giữ lượng lớn tài sản USD, thì việc này sẽ là một quá trình chậm và lâu dài. Trước khi Tổng thống Mỹ Donald Trump lần đầu tiên áp thuế quan hàng hóa Trung Quốc vào tháng 1 năm ngoái (năm 2018), lượng dự trữ ngoại hối của Trung Quốc vào khoảng 3,14 nghìn tỉ USD. Tháng 10/2018, con số này giảm mạnh xuống còn 3,05 nghìn tỉ USD, đạt mức thấp nhất trong 18 tháng trước đó. Nhưng sau đó lại tăng trở lại, tính đến tháng 6 năm nay đạt mức 3,21 nghìn tỉ USD.
Sau Hội nghị Thượng đỉnh G20 hồi cuối tháng 6 vừa qua tại Nhật Bản, tình hình căng thẳng thương mại hai nước có sự hòa hoãn. Ông Trump cho biết, tạm hoãn tăng thuế quan mới với hàng hóa Trung Quốc, để đổi lấy việc Trung Quốc mua lượng lớn nông sản của Mỹ. Tuy nhiên, mức thuế quan mà Mỹ đã tăng đối với khoảng 250 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc vẫn giữ nguyên, và việc đạt được cam kết thương mại cũng là điều xa vời. Hôm Chủ Nhật (7/7), ông Trump cho biết, nước Mỹ đang thu được lợi ích từ trưng thu thuế quan hàng hóa Trung Quốc.
Tính không chắc chắn trong triển vọng thương mại khiến các tổ chức cho vay tiền ngày càng cẩn thận với dự án “Một vành đai, Một con đường” có thể chịu ảnh hưởng từ thuế quan của Mỹ. Họ lo lắng, chất lượng tín dụng của doanh nghiệp Trung Quốc cung cấp vốn cho các dự án “Một vành đai, Một con đường” hoặc phát huy vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng, sẽ xấu đi.
Hôm thứ Hai (8/7), Reuters dẫn lời của một chuyên gia ngân hàng tại Bắc Kinh cho biết: “Sau khi phân tích về chiến tranh thương mại có thể tạo thành ảnh hưởng ngầm đối với các nhà đầu tư, chúng tôi đang cân nhắc từ chối cung cấp vốn cho các dự án ‘Một vành đai, Một con đường’”.
Dữ liệu của Bộ Thương mại Trung Quốc cho thấy, 5 tháng đầu năm nay, đầu tư trực tiếp phi tài chính của Trung Quốc đối với 51 quốc gia dọc theo “Một vành đai, Một con đường” đã giảm 5,1% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn 5,63 tỉ USD.
Chuyên gia thương mại còn chỉ ra, trong bối cảnh các dự án cỡ lớn khó có thể thực thi được, Trung Quốc tồn tại rủi ro khi cung cấp vốn cho các dự án không khả thi, điều này dẫn đến nước vay nợ khó có thể trả nợ, từ đó làm gia tăng sự mong manh về tài chính của Trung Quốc.
Mặc dù có sự không chắc chắn, các chuyên gia ngân hàng vẫn đang chú ý đến cơ hội đầu tư tiềm ẩn. Ngân hàng đầu tư Nhật Bản Nomura công bố một bản báo cáo hồi tháng 5 cho thấy, cùng với việc Mỹ và Trung Quốc chuyển hướng xuất nhập khẩu hàng hóa của nhau sang nhập khẩu của nước khác, các nước Đông Nam Á có thể sẽ thành những nước nhận cơ hội thương mại và đầu tư.
Đến hiện nay, Việt Nam là nước hưởng lợi nhất, xuất khẩu sang Mỹ và Trung Quốc đều gia tăng, việc này sẽ giúp tăng trưởng GDP trong nước đạt mức 7,9%. Ngân hàng đầu tư Nhật Bản Nomura cho biết, Đài Loan, Chile, Malaysia và Argentina cũng là những nước hưởng lợi từ chiến tranh thương mại.