Ngay sau khi Mỹ cáo buộc Trung Quốc bắn thử tên lửa đạn đạo chống hạm khi tập trận trái phép ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam, cộng đồng quốc tế đã có những phản ứng cứng rắn về hành vi phi pháp này.
Đài truyền hình NHK của Nhật Bản dẫn lời các quan chức Lầu Năm Góc cho biết, quân đội Trung Quốc đã phóng cả thảy 6 quả tên lửa đạn đạo từ nội địa Trung Quốc ra Biển Đông vào ngày 30/6/2019, nhấn mạnh rằng đây là lần đầu tiên Trung Quốc phóng tên lửa từ lục địa ra Biển Đông. Quân đội Mỹ hiện đang phân tích kiểu loại các tên lửa đã phóng.
Mỹ và cộng đồng quốc tế phản đối Trung Quốc
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ Dave Eastburn (2/7) khẳng định thông tin Trung Quốc đã bắn hàng loạt tên lửa đạn đạo chống hạm ở Biển Đông vào cuối tuần trước; cho rằng vụ thử tên lửa là hành động “gây rối” và trái với cam kết của Bắc Kinh rằng họ sẽ không quân sự hóa vùng biển chiến lược. Tuy nhiên, quân đội Mỹ chưa xác định loại tên lửa nói trên. Theo ông Dave Eastburn: “Tôi không đại diện cho các quốc gia có chủ quyền trong khu vực, nhưng tôi chắc chắn họ đều nhất trí rằng, hành vi của Trung Quốc đi ngược lại những cam kết về việc duy trì hòa bình trong khu vực và đó là những hành động mang tính đe dọa nhằm bắt nạt các nước khác”; đồng thời khẳng định vụ phóng tên lửa của Trung Quốc là hành động “đáng lo ngại” và trái với cam kết không quân sự hóa Biển Đông của Bắc Kinh. Trước đó, các báo cáo tình báo Mỹ cho biết tháng 5/2018, Trung Quốc âm thầm triển khai tên lửa hành trình diệt hạm và tên lửa đất đối không tại ba đảo nhân tạo ở Đá Chữ Thập, Đá Xu Bi và Đá Vành Khăn, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam nhưng Trung Quốc đang chiếm đóng trái phép. Trung Quốc cũng nhiều lần bị phát hiện triển khai tên lửa trên đảo Phú Lâm, thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, trong năm 2018. Những hệ thống này xuất hiện vào tháng 5 và tháng 6 trong ảnh chụp vệ tinh của tổ chức ImageSat International (ISI).
Ngoài ra, nhiều nước cũng lên tiếng chỉ trích việc Trung Quốc phóng tên lửa chống hạm tại Biển Đông, coi đây là động thái này đi ngược lại với những cam kết về việc duy trì hoà bình, ổn định trong khu vực.
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Australia trong một tuyên bố chính thức rằng: “Australia quan ngại trước bất cứ hành động nào của các bên liên quan làm gia tăng căng thẳng tại khu vực Biển Đông. Australia không đứng về phía bất kỳ bên tranh chấp nào. Tuy vậy, chúng tôi hết sức quan tâm tới sự ổn định của tuyến đường thuỷ quốc tế và các quy tắc, cũng như luật lệ chi phối nó”. Trong khi đó, một quan chức Australia giấu tên trả lời kênh ABC Australia nhận định rằng, hoạt động của Trung Quốc là đáng lo ngại nhưng lại không hề bất ngờ, do Bắc Kinh đã ráo riết củng cố sức mạnh quân sự tại khu vực này trong thời gian gần đây.
Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana (3/7) cho biết, Philippines không biết về vụ phóng tên lửa của Trung Quốc ngoài Biển Đông ngoại trừ qua tin tức được đưa trên các phương tiện thông tin đại chúng. Ngoài ra, ông Lorenzana cũng cho biết, Manila sẽ mở một cuộc điều tra riêng, thu thập thêm thông tin từ việc Mỹ tố cáo Trung Quốc phóng tên lửa tại Biển Đông và sẽ có hành động phù hợp nếu thông tin đó là chính xác.
Vụ thử nghiệm diễn ra trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận tạm dừng thương chiến từ sau Hội nghị Thượng đỉnh nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) vừa qua.
Trung Quốc đang “cảnh cáo” Mỹ ở Biển Đông
Giới chuyên gia nhận định, Biển Đông một lần nữa trở thành nơi đọ sức giữa Trung Quốc và Mỹ. Trước điều mà Trung Quốc cho rằng sự leo thang trong hoạt động trên Biển Đông núp bóng “tự do hàng hải” của quân đội Mỹ, Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã “buộc phải không thể kiên nhẫn thêm”, lần đầu tiên phô trương thứ vũ khí giết người đáng sợ ở Biển Đông. Giống như trong cuộc chiến thương mại, Bắc Kinh cũng đã bắt đầu ra tay “phản kích” Washington trong lĩnh vực quốc phòng.
Đáng chú ý, giới chuyên gia nhận định động thái này được thực hiện bởi Lực tượng tên lửa chiến lược của PLA, địa điểm phóng có thể từ vùng núi Quý Châu và Chiết Giang. Kiểu loại tên lửa được phóng là Đông Phong-21D (DF-21D) và Đông Phong-26 (DF-26). Cả hai loại tên lửa này đã xuất hiện lần đầu tiên trong cuộc diễu binh vào Ngày Chiến thắng năm 2015. Chúng đều có khả năng tấn công chính xác các tàu cỡ lớn và trung bình trên biển. Vấn đề là, tại sao quân đội Trung Quốc lại lần đầu tiên phóng tên lửa “Sát thủ tàu sân bay” DF-21D hoặc DF-26 ra Biển Đông vào thời điểm này? Các nhà quan sát chỉ ra rằng xét từ thái độ của Bắc Kinh, giống như việc sử dụng đậu tương, đất hiếm chống lại Mỹ và phát động chiến tranh dư luận trong cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ, quân đội Trung Quốc đã nhận được chỉ đạo từ giới lãnh đạo cấp cao của Quân ủy, không chọn cách nhẫn nhịn trước người Mỹ nữa.
Theo giới học giả, nguyên nhân trực tiếp nhất của việc không nhẫn nhịn là siêu tàu sân bay “Ronald Reagan” của Mỹ và chiếc tàu đổ bộ trực thăng “Izumo” của Nhật Bản đã tổ chức một cuộc tập trận quân sự chung trong một thời gian dài ở Biển Đông. Và đây chỉ là một phần nhỏ trong hành động “tự do hàng hải” do Mỹ tuyên bố. Kể từ sau năm 2017, các hành động tuần tra định kỳ hóa của quân đội Mỹ ở Biển Đông đã không ngừng gia tăng.
Cùng quan điểm trên, tờ South China Morning Post cho rằng với việc Trung Quốc phóng thử tên lửa tại khu vực Biển Đông, Bắc Kinh đang muốn thể hiện sức mạnh quân sự nhằm kiếm lấy “kèo trên” trong cuộc đàm phán sắp tới với Mỹ.
Trung Quốc lại hành xử kiểu lấp liếm
Sau khi bị Mỹ và cộng đồng quốc tế phản ứng gay gắt, lên án hành vi thử tên lửa đạn đạo diệt hạm gây ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định trong khu vực, Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã bác “cáo buộc” của Mỹ đang thử tên lửa diệt hạm trên Biển Đông. Theo tuyên bố ngày 5/7, Bộ Quốc phòng Trung Quốc gửi thông báo, tin tức về việc quân đội nước này đang phóng thử tên lửa ở Biển Đông là “không phù hợp với thực tế”. Thông cáo cho rằng “gần đây, Bộ tư lệnh miền Nam của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tổ chức diễn tập bắn đạn thật trên vùng biển xung quanh đảo Hải Nam, theo kế hoạch tập luyện thường niên. Những hoạt động này không nhắm đến bất cứ nước nào hay bất cứ mục tiêu cụ thể nào”.
Trước đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc (3/7) cho biết họ muốn nhắc nhở thế giới bên ngoài rằng chính Mỹ đã đưa tàu sân bay tới Biển Đông. Theo Bắc Kinh, “rốt cục ai đang quân sự hóa, ai đang gây nên sóng gió ở Biển Đông thì cộng đồng quốc tế đều thấy rõ”.
Trong khi đó, biên tập viên Hu Xijin của tờ Hoàn cầu Thời báo, trực thuộc Nhân Dân Nhật Báo, cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc cũng chỉ trích trên mạng xã hội rằng các cáo buộc của Mỹ hoàn toàn sai lệch. Hu Xijin ngang ngược cho rằng “các nguồn tin cậy tiết lộ với tôi rằng tuyên bố của Lầu Năm Góc về việc Trung Quốc phóng tên lửa từ các công trình nhân tạo ở biển Đông’ là thông tin sai lệch không có chứng cứ nhằm mục đích gây chia rẽ các nước trong khu vực”.
Được biết, trong thông báo đăng tải ngày 29/6, Cục Hải sự tỉnh Hải Nam cho biết quân đội Trung Quốc sẽ tiến hành diễn tập quân sự trái phép từ 29/6 đến 3/7, trên khu vực phía bắc quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam).
Phản ứng cứng rắn của Việt Nam
Liên quan đến thông tin này, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng đã trình bày quan điểm Việt Nam. Theo đó, Việt Nam rất quan tâm và theo dõi sát vụ việc này. Việt Nam đề nghị mọi hoạt động của các bên ở khu vực Biển Đông cần tôn trọng chủ quyền và các quyền lợi chính đáng, hợp pháp của các quốc gia, tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, đóng góp vào hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác ở khu vực.