Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte hôm 17-7 cho rằng nước này vẫn khẳng định chủ quyền của mình ở biển Đông và chỉ cho phép Trung Quốc đánh cá ở khu vực này.
Trả lời phỏng vấn, ông Duterte cho hay: “Họ hỏi tại sao lại cho phép Trung Quốc. Tôi là chủ và tôi chỉ cho quyền đánh bắt”. Biện minh quyết định cho phép Trung Quốc đánh cá ở vùng biển mà Philippines tuyên bố chủ quyền, ông Duterte nói rằng ông đang bảo vệ đất nước khỏi xung đột.
Tổng thống Duterte, người đang tìm kiếm những khoản vay từ Trung Quốc đầu tư cho các dự án phát triển cơ sở hạ tầng, cho hay Bắc Kinh sẽ không chú ý đến ông nếu ông cấm ngư dân Trung Quốc đánh bắt ở vùng biển nước này.
Tổng thống Duterte nhấn mạnh ông sẽ không chiến tranh với Trung Quốc về vấn đề biển Đông vì điều đó sẽ dẫn tới cuộc thảm sát đối với binh sĩ Philippines. Các quan chức cho rằng việc tổ chức các cuộc đàm phán song phương vẫn là cách tốt nhất để giải quyết tranh chấp.
Cùng ngày, Tổng thống Duterte kêu gọi Mỹ nên thực hiện Hiệp ước Phòng thủ Chung với Philippines trước tình hình căng thẳng trên các vùng biển tranh chấp giữa Bắc Kinh và Manila.
“Tôi kêu gọi nước Mỹ. Tôi kích hoạt hiệp ước Mỹ – Philippines. Tôi muốn Mỹ điều Hạm đội 7 ra trước mặt Trung Quốc. Tôi yêu cầu ngay bây giờ. Chúng tôi cũng sẽ tham gia”, ông Duterte nói.
Hiệp ước mà ông Duterte nhắc đến được ký năm 1951, theo đó hai nước đồng ý sẽ hỗ trợ nhau nếu một nước bị tấn công.
Hạm đội 7 mà Tổng thống Duterte đề cập đang đóng quân ở Nhật Bản. Hạm đội có quy mô khoảng 70-80 tàu chiến, tàu ngầm, hàng trăm máy bay và hàng ngàn thủy quân lục chiến và thường xuyên thực hiện các nhiệm vụ tự do hàng hải ở Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.
Nhà Trắng hiện chưa bình luận về việc Mỹ có nhận được yêu cầu chính thức viện dẫn hiệp ước phòng thủ từ Philippines hay không.
Ngay cả khi hiệp ước được Philippines kích hoạt, không rõ liệu Mỹ có xem vụ tàu đánh cá Philippines bị tàu Trung Quốc đâm là một “cuộc tấn công vũ trang” buộc Mỹ phải viện trợ cho đồng minh hay không.