Cảnh sát Hong Kong từng nói rằng họ thiếu người và rất chật vật.
Đã nhiều tháng kể từ khi các cuộc biểu tình kêu gọi cải cách dân chủ diễn ra, người biểu tình thay đổi chiến thuật, tấn công nhiều mục tiêu cùng một lúc. Cảnh sát Hong Kong không thể theo kịp.
Nhưng bây giờ cảnh sát Hong Kong đã tổ chức lại các hoạt động và cho hay họ đang kiểm soát tình hình, vì vậy khó có khả năng quân đội đại lục xuất hiện trên đường phố Hong Kong.
Thông tin này được công bố từ một cuộc họp báo kéo dài gần ba giờ bởi các sĩ quan cảnh sát cấp cao.
Cảnh sát Hong Kong đưa ra các đánh giá thẳng thắn khác thường về khả năng của mình và khả năng can thiệp từ Bắc Kinh. Họ nói khó có khả năng Bắc Kinh can thiệp quân sự và đây là lý do tại sao.
Trung Quốc có thể tiếp quản?
Nếu, khủng hoảng ở Hong Kong, đến một thời điểm nào đó, vượt quá tầm kiểm soát của chính quyền địa phương, thì có thể lực lượng quân đội chống bạo loạn của đại lục từ Thâm Quyến sẽ tiến vào.
Hình ảnh các đoàn xe của cảnh sát vũ trang nhân dân Trung Hoa đến thành phố biên giới Hong Kong đã được truyền thông nhà nước Trung Quốc công bố, kèm theo các lời đe dọa sẽ can thiệp.
Nếu điều này xảy ra, “chúng ta sẽ rơi vào một tình thế hoàn toàn khác,” một sĩ quan cảnh sát Hong Kong nói và các đồng nghiệp của ông gật đầu đồng ý.
Ông nói rằng không hề có bất kỳ khả năng tương tác nào giữa các lực lượng đại lục và cảnh sát Hong Kong. Chưa từng có quy định, thủ tục hay kế hoạch. Họ thậm chí chưa bao giờ được đào tạo chung.
Nếu đoàn xe tải chở quân bắt đầu lái xe vào Hong Kong, có nghĩa là chính phủ Trung Quốc sẽ kiểm soát mọi hoạt động.
Một sĩ quan cao cấp mà BBC phỏng vấn đã kiên quyết rằng “điều đó sẽ không xảy ra”.
Cảnh sát Hong Kong “có thể xử lý” cuộc khủng hoảng hiện nay, ông nói.
Ông nói thêm rằng những suy đoán trên mạng xã hội rằng cảnh sát Trung Quốc đại lục đã trà trộn trong hàng ngũ của họ, một phần do một số sĩ quan không theo thẻ, và tin đồn họ sử dụng tiếng Quan Thoại là hoàn toàn sai.
Đại sứ Trung Quốc tại Anh, Lưu Hiểu Minh, cảnh báo hôm thứ Năm rằng Bắc Kinh có thể “dập tắt mọi bất ổn nhanh chóng” và cáo buộc “các lực lượng nước ngoài” đã kích động các cuộc biểu tình.
Tuy nhiên, về điểm này, họ cũng thẳng thắn.
Khi chúng tôi hỏi liệu cảnh sát có thấy bằng chứng cho thấy chính phủ nước ngoài đã tài trợ hoặc tổ chức các cuộc biểu tình chống chính phủ hay không, câu trả lời đi thẳng vào vấn đề: “Không.”
Cảnh sát chìm
Cảnh sát Hong Kong thừa nhận rằng, có thời điểm, lực lượng của họ quá thiếu người để đối phó với các cuộc biểu tình liên tục di chuyển, với những người biểu tình áp dụng chiến thuật “đánh và chạy”. Họ sẽ ném gạch tại một đồn cảnh sát hoặc chặn một đường hầm xuyên thành phố và sau đó, khi các đội bạo loạn đến, họ sẽ chạy đi.
Trong cuộc biểu tình quy mô lớn vào 5/8, đã xảy ra đụng độ ở hàng chục địa điểm trên toàn thành phố.
Cảnh sát nói rằng giờ họ có thể điều động các đội nhanh hơn – họ di động hơn và đã lợi dụng việc người biểu tình chia thành nhiều nhóm nhỏ để di chuyển nhanh và thực hiện các vụ bắt giữ.
Chính quyền có thể điều động khoảng 3.000 cảnh sát chống bạo động đã được đào tạo, những người thường đóng các vai trò khác trong lực lượng cảnh sát vốn có 30.000 người.
Họ cũng cảm thấy tự tin hơn vì họ đã nắm bắt ‘những nhân vật quan trọng’ trong số những người biểu tình cực đoan nhất.
Trong khi phong trào này được mô tả là không có lãnh đạo, dựa vào việc xây dựng sự đồng thuận trong các nhóm chat, cảnh sát cho rằng những nhân vật chủ chốt có thể thuyết phục số đông thực hiện một số hành động.
Cảnh sát Hong Kong nói họ có thể tìm và tóm được những người đóng vai trò chính với sự giúp đỡ của tình báo là các sĩ quan chìm trong nhóm những người biểu tình.
Bản quyền hình ảnh Getty Images Image caption Cảnh sát Hong Kong đứng canh gác bên ngoài một đồn cảnh sát hôm 17/8
‘Nếu họ giết ai, họ sẽ phải đối mặt với tội giết người’
Việc sử dụng cảnh sát chìm đã dẫn đến sự quan ngại và thậm chí là sự hoảng loạn giữa các nhóm biểu tình.
Hôm thứ Ba, các nhà hoạt động đã tấn công hai người đàn ông, trong đó có một nhà báo của Hoàn cầu Thời báo – một tờ báo của chính phủ Trung Quốc – tại sân bay Hong Kong, cáo buộc họ là sĩ quan đại lục.
Mọi người đều trở nên thận trọng hơn với những người họ tin tưởng, gồm cả các nhà báo. Cả cảnh sát và người biểu tình đều muốn kiểm tra chứng minh thư trước khi đồng ý nói chuyện với bạn.
Cảnh sát cũng bị chỉ trích nặng vì có lúc người ta thấy họ phản ứng nặng tay đối với người biểu tình, bao gồm bắn đạn hơi cay trong khu dân cư và nhà ga tàu ngầm.
Rồi có những hình ảnh dường như cho thấy các sĩ quan cảnh sát chống bạo loạn bắn đạn cao su và đạn hơi cay ở tầm ngang đầu và ở cự ly rất gần vào đám đông người biểu tình.
Cảnh sát cho biết điều này không nên xảy ra. Đạn cao su nên được bắn xuống đất, sau đó sẽ bật vào người.
Đây có thể là những gì đã xảy ra với tôi vào 5/8 khi một viên đạn – cảnh sát nói rất có thể là một viên đạn cao su – bắn thẳng vào mặt tôi, làm vỡ nát mặt nạ hơi cay của tôi.
Một trong những sĩ quan nói với tôi rằng anh ta không nghĩ tôi bị nhắm bắn thẳng vào đầu. “Ít nhất tôi hy vọng là không,” anh ta nói.
Anh ta nói thêm rằng nhiều khả năng một vòng đạn nảy lên từ phía dưới chân của tôi và thật không may điều này xảy ra với tôi. Ai mà biết được?
Một sĩ quan khác nói với tôi rằng cảnh sát có điên mới bắn đầu một ai đó bằng bất kỳ loại đạn nào.
Bản quyền hình ảnh Getty Images Image caption Cảnh sát bắn đạn hơi cay vào người biểu tình ở Hong Kong hôm 14/8
“Nếu họ giết ai đó, họ sẽ phải đối mặt với cáo buộc giết người”, ông nói.
Tuần trước, người ta cũng quay được cảnh một đội chống bạo động đặc biệt, “Raptors”, đuổi theo người biểu tình vào một ga tàu ngầm và, đứng ở trên đỉnh thang cuốn, xả những viên đạn phi sát thương vào họ ở cự ly gần, sau đó đánh đập họ bằng dùi cui.
Cảnh sát không xin lỗi đã hành động như vậy, họ nói, cũng có các cuộc tấn công bạo lực nhắm vào các sĩ quan của họ, như bị ném gạch và các thanh kim loại vào người.
Rồi đến việc sử dụng hơi cay vượt quá thời hạn sử dụng. Chúng tôi hỏi liệu các báo cáo này có đúng không và liệu điều này có gây hại không.
Các sĩ quan nói với chúng tôi rằng các nhà sản xuất đã đảm bảo với họ rằng nó hoàn toàn an toàn – tuy nhiên, để chắc chắn, họ sẽ thu hồi bất kỳ hộp nào đã hết hạn.
Với số lượng đạn hơi cay họ bắn ra mỗi cuộc biểu tình, có bao giờ họ hết đạn hơi cay không?
“Không” – câu trả lời ngắn gọn từ một sĩ quan.
Bản quyền hình ảnh Getty Images Image caption Đụng độ giữa người biểu tình và cảnh sát hôm 13/8 ở sân bay Hong Kong
Nỗi sợ bị trả thù
Ngoài ra còn có một câu hỏi thực sự quan trọng liên quan đến tương lai lâu dài của cảnh sát Hong Kong: Làm sao họ có thể xây dựng lại niềm tin của công chúng?
Các sĩ quan chúng tôi gặp đã lắc đầu và nhún vai. “Sẽ mất rất nhiều thời gian, thật sự mà nói,” một người nói.
Có lẽ thảm họa quan hệ công chúng tồi tệ nhất đối với cảnh sát Hong Kong xảy ra vào 21/7 – không thấy một bóng dáng cảnh sát nào khi Hội Tam Hoàng, những người mặc đồ trắng chờ người biểu tình ở ga Yuen Long và tấn công họ với những vũ khí tự chế.
Người đi đường cũng bị cuốn vào các cuộc tấn công.
Mặc dù cảnh sát hiện đã thực hiện hàng chục vụ bắt giữ người “mặc áo trắng”, nhưng cộng đồng chung và đặc biệt là phe ủng dân chủ, đang kêu gọi một cuộc điều tra độc lập về các sự kiện gần đây, bao gồm cáo buộc thông đồng giữa một số sĩ quan và các băng đảng thế giới ngầm.
Lãnh đạo Hong Kong Carrie Lam cho rằng một cuộc điều tra như vậy là không cần thiết và nói rằng Hội đồng Khiếu nại Cảnh sát Độc lập đã xem xét vấn đề này.
Các sĩ quan chúng tôi phỏng vấn cũng nói rằng không cần một cuộc điều tra độc lập.
Ngay cả khi chúng tôi hỏi rằng đây có thể là một cách để lấy lại niềm tin của công chúng hay không, họ nói họ không thấy việc đó có tác dụng.
Trong khi đó, cảnh sát ở ngoài hiện trường cũng đang chịu áp lực cá nhân rất lớn.
Sau một ngày vật lộn trên đường phố với người biểu tình, họ thường xuyên bị bao vây trên đường phố bởi những người dân, bị sỉ nhục và quấy rầy.
“Những âm thanh chửi bới inh ỏi,” một trong những sĩ quan nói.
Ngoài ra còn có tình trạng quấy rối trên mạng. Thông tin cá nhân của ít nhất 300 sĩ quan đã bị công bố trực tuyến; hình ảnh con cái của họ cũng bị công bố. Các nhóm biểu tình đến nơi làm việc của vợ hoặc chồng của các cảnh sát Hong Kong, chỉ để cho họ biết rằng ‘tôi biết anh/chị là ai’.
Chúng tôi được nghe kể về một cô con gái tuổi teen của một sĩ quan bị một người quấy rối nói rằng: “Những gì cha cô đang làm thật kinh tởm”.
Một số người cắt điện nhà của các sĩ quan cảnh sát và gửi thực phẩm giả cho họ vào sáng sớm.
Bản quyền hình ảnh Getty Images Image caption Người biểu tình chiếu đèn laser vào cảnh sát hôm 20/8
Nỗi sợ bị xác định danh tính và bị trả thù là rất cao. Chúng tôi được biết khi cảnh sát đến bệnh viện để điều trị, một số người phải nói họ là “công chức” chứ không phải là “cảnh sát”.
Họ sợ hồ sơ bệnh viện có thể bị rò rỉ hoặc thậm chí họ có thể bị quấy rối trong bệnh viện.
“Chúng tôi không thể can thiệp vào chính trị”
Chỉ có một giải pháp chính trị cuối cùng có thể làm giảm bớt khủng hoảng của Hong Kong.
Những người có thể làm điều này không phải những người ở trên chiến tuyến. Đây là chiến trường của cảnh sát và của người biểu tình.
Những sĩ quan này có muốn giới chức thành phố, đặc biệt là bà Carrie Lam, có một hành động nào để giảm áp lực cho cảnh sát không?
Bản quyền hình ảnh Getty Images Image caption Hàng trăm ngàn người biểu tình có một cuộc biểu tình ôn hòa hôm Chủ nhật 18/8 sau nhiều tuần căng thẳng bạo lực
Họ cười. Có vẻ như họ thực sự muốn nói nhiều hơn – nhưng thay vào đó, sau một khoảng lặng ngắn, họ nói: “Chúng tôi không thể can thiệp vào chính trị”.
Họ nói họ muốn người biểu tình quay trở lại biểu tình một cách ôn hòa – “cách của Hong Kong”.
Nhưng hàng chục ngàn người biểu tình ở đây tin rằng những cuộc biểu tình ôn hòa đã bị giới cầm quyền lờ đi và sự leo thang là lựa chọn duy nhất để bằng cách nào đó mang lại cải cách dân chủ.
Cảnh sát biết điều này sẽ không kết thúc nhanh chóng.
Họ nói rằng đã có một số lượng lớn sĩ quan trong lực lượng từ chức do cuộc khủng hoảng này.
Nhưng tác động lớn nhất là các sĩ quan khích lệ, động viên và hỗ trợ lẫn nhau hơn.
Có khả năng nào phong trào này đã gây ra chia rẽ trong lực lượng không?
Không thể nào, họ nói. “Chính xác là ngược lại.”