Phát biểu tại Hội thảo “Các thách thức và cơ hội đang nổi lên ở ASEAN”, Phó Tổng Thư ký ASEAN Aladdin D. Rillo khẳng định các nước ASEAN hiểu rõ những thách thức đang xảy ra trên thế giới và các tác động của chúng, trong đó có vấn đề Biển Đông; nhấn mạnh ASEAN coi việc giải quyết vấn đề tranh chấp ở Biển Đông rất quan trọng nhằm đảm bảo sự ổn định và an ninh trong khu vực.
Ngày 26/8, Trung tâm ASEAN-Nhật Bản (AJC) đã phối hợp với Ủy ban ASEAN ở Tokyo và Ban Thư ký ASEAN tổ chức Hội thảo “Các thách thức và cơ hội đang nổi lên ở ASEAN”, với sự tham gia của nhiều học giả và các nhà nghiên cứu về ASEAN tại Nhật Bản.
Phát biểu trước các học giả và các nhà nghiên cứu về ASEAN tại Nhật Bản, Tiến sĩ Aladdin D. Rillo, Phó Tổng Thư ký ASEAN cho biết, ASEAN hiện là nền kinh tế lớn thứ 5 trên thế giới với tổng GDP lên tới 2.900 tỷ USD năm 2018 và là thị trường lớn thứ 3 toàn cầu với tổng dân số hơn 649 triệu người. Trong giai đoạn 2007-2018, tổng kim ngạch thương mại của ASEAN đã tăng gần gấp đôi lên 2.767,1 tỷ USD, trong đó thương mại nội khối chiếm tỉ lệ cao nhất (22,9%). Năm 2018, các nền kinh tế ASEAN đã thu hút 151,2 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), trong đó dòng vốn FDI nội khối chiếm tỉ trọng cao nhất (14,8%).Phó Tổng Thư ký ASEAN nhấn mạnh với tốc độ tăng trưởng dự báo vào khoảng 5,5%/năm, ASEAN có thể vượt qua Nhật Bản để trở thành nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới vào năm 2025 sau Trung Quốc, Ấn Độ và Mỹ… Sự phát triển quan trọng này được hỗ trợ bởi sự năng động đang gia tăng của thị trường ASEAN, sự gia tăng nhanh chóng của tầng lớp trung lưu với tiềm năng chi tiêu tăng và một lực lượng lao động lớn thứ 3 thế giới. Tất cả các nhân tố này kết hợp lại sẽ tạo ra các cơ hội cho đầu tư và thương mại trong khu vực. Theo ông Aladdin D. Rillo, nếu nhìn vào tiềm năng của ASEAN và những thành tựu mà khu vực này đã đạt được trong những năm qua, tôi không cho rằng những thành công trong quá trình hội nhập khu vực của ASEAN đến một cách ngẫu nhiên. Các chuyển đổi kinh tế quan trọng của ASEAN đến từ những nỗ lực của các nước thành viên trong việc hội nhập kinh tế khu vực và thế giới. Tuy nhiên, ASEAN cũng đang phải đối mặt như cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, tình trạng căng thẳng trong quan hệ thương mại giữa các nước lớn và vấn đề lão hóa dân số.
Đáng chú ý, theo Tiến sĩ Rillo, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung đang tác động tiêu cực tới khu vực Đông Nam Á. Cụ thể, 5 trong số 6 nền kinh tế lớn nhất ở ASEAN gồm Singapore, Indonesia, Thái Lan, Philippines và Việt Nam (ngoại trừ Malaysia) đều có tốc độ tăng trưởng suy giảm trong quý II/2019. Mặc dù những tác động tiêu cực của căng thẳng thương mại Mỹ-Trung có thể thấy rõ ràng nhất trong lĩnh vực thương mại và đầu tư nhưng Phó Tổng Thư ký ASEAN cho biết điều khiến ông lo ngại hơn chính là những căng thẳng trong quan hệ thương mại giữa hai nước này sẽ tác động tới tâm lý thị trường.
Tổng Thư ký Trung tâm ASEAN-Hàn Quốc Lee Hyuk cho rằng vấn đề lão hóa đã trở thành vấn đề kinh tế và xã hội quan trọng trên thế giới. Trên thực tế, Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc đều đang chuyển sang “các xã hội siêu lão hóa”, nơi có hơn 30% dân số trên 60 tuổi. Ông Lee Hyuk nhấn mạnh ASEAN cũng không thoát khỏi xu thế đó. Singapore đứng đầu trong danh sách này với khoảng 33% dân số trên 65 tuổi vào năm 2050. Brunei, Thái Lan và Việt Nam cũng sẽ có ít nhất 21% dân số trên 65 tuổi vào thời điểm đó.Mặc dù lão hóa dân số là thách thức đối với các quốc gia nhưng theo ông Lee Hyuk, đây cũng là cơ hội cho các nền kinh tế và là một nguồn lực tăng trưởng mới. Sự gia tăng về nhu cầu chăm sóc y tế sẽ dẫn tới các tiến bộ công nghệ.
Tại buổi trao đổi với truyền thông bên lề Hội thảo, Tiến sỹ Aladdin D. Rillo, Phó Tổng Thư ký ASEAN, khẳng định các nước ASEAN hiểu rõ những thách thức đang xảy ra trên thế giới và các tác động của chúng, trong đó có vấn đề Biển Đông. Ông Aladdin D. Rillo nhấn mạnh ASEAN coi việc giải quyết vấn đề tranh chấp ở Biển Đông rất quan trọng nhằm đảm bảo sự ổn định và an ninh trong khu vực.Về những hành động của Trung Quốc tại Biển Đông thời gian gần đây, đặc biệt là việc tàu khảo sát của Trung Quốc xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam được xác định theo các quy định của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, Phó Tổng thư ký ASEAN Rillo nhấn mạnh Ban Thư ký ASEAN đang cố gắng đảm bảo rằng mọi vấn đề liên quan tới an ninh và chính trị sẽ được thảo luận, và tất cả các nước đều cần hiểu rõ vấn đề.
Ngoài ra, theo Phó Tổng Thư ký ASEAN, thách thức lớn nhất đối với ASEAN tại thời điểm hiện nay là tình trạng căng thẳng trong quan hệ thương mại giữa các nước và sự gia tăng của các biện pháp bảo hộ bởi ASEAN là một khu vực rất mở; thành quả quan trọng nhất và cụ thể nhất đó là tạo điều kiện cho hoạt động thương mại, giảm chi phí cho hoạt động kinh doanh và đưa môi trường kinh doanh của khối trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư. ASEAN đã thực hiện nhiều sáng kiến để hỗ trợ các nỗ lực này, trong đó có việc triển khai “Cơ chế một cửa ASEAN” (ASW). Cho đến nay, có bảy thành viên ASEAN đã triển khai ASW, trong đó có Việt Nam, để hợp lý hóa hơn nữa các thủ tục hải quan nội khối ASEAN. ASEAN hy vọng ba nước còn lại, gồm Philippines, Myanmar và Lào, sẽ tham gia vào sáng kiến này. Đây là sáng kiến rất quan trọng đối với khu vực tư nhân và cộng đồng kinh doanh. Tất nhiên, ngoài ASW, ASEAN còn có nhiều sáng kiến khác như hiệp định thương mại tự do và các sáng kiến này đã được đưa vào thực hiện.