Chỉ 2 ngày sau khi Lầu năm góc lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ hành động Trung Quốc xâm lấn trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa Việt Nam, Hạm đội 7 của Mỹ đã điều tàu chiến đến thực hiện tự do hàng hải ở Biển Đông. Đây là việc làm có chủ đích của Mỹ nhằm răn đe Trung Quốc.
Theo bà Reann Mommsen,Phát ngôn viên của Hạm đội 7 đóng tại Nhật Bản của Hải quân Mỹ, cho biết: Tàu Wayne E. Meyer – một tàu khu trục mang tên lửa lớp Arleigh Burke của Hải quân Mỹ, đã tiến hành chiến dịch tự do hàng hải ở Biển Đông, đi vào khu vực trong phạm vi 12 hải lý so với đá Chữ Thập (Fiery Cross) và đá Vành Khăn (Mischief Reefs).Bà Reann Mommsen nhấn mạnh, Chiến dịch được thực hiện “nhằm thách thức những đòi hỏi chủ quyền tham lam và bảo vệ các tuyến đường biển theo luật quốc tế”.
Kể từ khi Trung Quốc biến đá Chữ Thập thành đảo nhân tạo và tiền đồn quân sự lớn thì đây là lần đầu tiên tàu chiến Mỹ đi vào phạm vi 12 hải lý của cấu trúc này. Một số nhà phân tích cho rằng sở dĩ lần này tàu chiến Mỹ đi vào đã Chữ Thập bởi lẽ đây chính là điểm lưu trú, tiếp nhiên liệu của tàu Hải Dương 08 và các tàu hộ tống của Trung Quốc trước khi quay lại hoạt động tại Vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Đá Chữ Thập cũng nằm gần vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa Việt Nam nhất, cách khu vực các tàu Trung Quốc đang gây hấn với Việt Nam không xa.
Trong Thông cáo ngày 26/8/20019, sau khi lên án các hành vi của Trung Quốc cưỡng ép hoạt động khai thác dầu khí lâu đời của Việt Nam trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Bộ Quốc phòng Mỹ khẳng định “Mỹ sẽ tiếp tục ủng hộ nỗ lực của các đồng minh và đối tác của Washington nhằm đảm bảo tự do hàng hải và cơ hội kinh tế trên toàn khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”.
Việc ngày 28/8/2019, tàu khu trục Wayne E. Meyer đi vào phạm vi 12 hải lý của đá Chữ Thập là một minh chứng cho “lời nói đi đôi với việc làm” của Mỹ. Để phản đối đòi hỏi chủ quyền tham lam cũng như các bước đi quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông, Mỹ đã và đang đẩy mạnh chiến dịch tự do hàng hải ở Biển Đông.
Tuy nhiên, so với các lần thực hiện tự do hàng hải trước đây, chiến dịch của tàu chiến Mỹ lần này có ý nghĩa hơn nhiều bởi lẽ nó diễn ra vào thời điểm Trung Quốc đang gây quan ngại rất lớn cho cộng đồng quốc tế nói chung và các nước có lợi ích ở Biển Đông nói riêng khi liên tiếp có những động thái coi thường luật pháp quốc tế, xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của nước khác và gây hấn với các nước có tranh chấp trong khu vực. Mỹ muốn cho Trung Quốc thấy rằng Mỹ không thể để Trung Quốc hoành hành, bắt nạt các nước nhỏ ven Biển Đông.
Trung Quốc đang gây ra mối lo ngại cho khu vực và cộng đồng quốc tế khi họ ngang nhiên bồi đắp, mở rộng các cấu trúc, xây dựng đảo nhân tạo phi pháp ở Biển Đông; tiếp đó, Trung Quốc gia tăng các hoạt động quân sự hóa ở Biển Đông như triển khai vũ khí, tên lửa và trang thiết bị quân sự đến các cấu trúc này, biến chúng thành những tiền đồn quân sự; đồng thời tăng cường các cuộc tập trận, bắn tên lửa ở những nơi này. Trung Quốc mưu toan dùng các tiền đồn này để khống chế toàn bộ Biển Đông.
Những hành động của Trung Quốc đã vấp phải làn sóng phản đối dữ dội và quyết liệt của cộng đồng thế giới. Tuy nhiên, chưa dừng lại ở đó, bất chấp luật pháp quốc tế và ý kiến của cộng đồng quốc tế, trong những tháng gần đây nhất, Trung Quốc tiếp tục có những bước leo thang mới gây hấn với các nước ven Biển Đông, xâm phạm vào các vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các nước như tàu dân quân biển của TrungQuốc đâm vào tàu cá của Philippines và bỏ mặc số phận của các ngư dân Philippines trên con tàu đang chìm dần hồi tháng 6/2019, gây làn sóng phẫn nộ ở Philippines và trên quốc tế và mới đây nhất trong tháng 7, tháng 8/2019, cho tàu khảo sát tiến hành các hoạt động trong vùng biển của Philippines, thậm chí vào tận lãnh hải của Philippines; Trung Quốc cho tàu quấy nhiễu, cản trở hoạt động dầu khí của Malaysia. Đặc biệt, từ đầu tháng 7 đến nay Trung Quốc cho nhóm tàu khảo sát Hải Dương 8 xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam.
Bộ Ngoại giao Mỹ đã 2 lần lên tiếng phê phán hành vi của Trung Quốc xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa Việt Nam; Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Johh Bolton và nhiều Nghị sĩ Hạ viện và Thượng viện Mỹ cũng đã lên án hành vi của Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc rút tàu và tôn trọng luật pháp quốc tế, song những người cầm quyền ở Bắc Kinh vẫn làm ngơ, tiếp tục hành động cưỡng ép Việt Nam. Do vậy, Mỹ phải có hành động trên thực tế để răn đe Trung Quốc.
Mỹ có lợi ích lớn trong duy trì tự do, an ninh, an toàn hàng hải, hàng không ở Biển Đông dựa trên luật pháp quốc tế. Mỹ không chấp nhận việc Trung Quốc khống chế, độc chiếm Biển Đông và áp đặt “luật rừng”, “cá lớn nuốt cá bé” của Trung Quốc ở Biển Đông. Trong đàm phán COC với các nước ASEAN, Trung Quốc đòi đưa vào COC nội dung ngăn các nước ven Biển Đông hợp tác với các nước ngoài khu vực. Mỹ hiểu rõ việc Trung Quốc cưỡng ép, bắt nạt các nước ven Biển Đông không chỉ gây tổn hại đến lợi ích của các nước này mà còn phá vỡ trật tự ở Biển Đông dựa trên luật pháp quốc tế và mục tiêu của Trung Quốc là “đuổi” Mỹ ra khỏi Biển Đông. Do vậy, Mỹ phải hành động để ngăn chặn những hành động gây hấn của Trung Quốc để lập lại trật tự trên Biển Đông.
Việc tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường Wayne E. Meyer tiến hành thực hiện tự do hàng hải trong 12 hải lý của đá Chữ Thập, nơi xuất phát của tàu khảo sát Hải Dương 08 và các tàu hộ tống quay lại xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế thềm lục địa Việt Nam là một hành động cụ thể của Mỹ thực hiện cam kết của Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ John Bolton ngày 20/8/2019 “Mỹ kiên quyết sát cánh cùng các nước chống lại hành vi cưỡng chế và chiến thuật bắt nạt, đe dọa hòa bình và an ninh khu vực” của Trung Quốc.
Việc Mỹ đưa tàu chiến vào thực hiện tự do hàng hải ở Biển Đông và đóng vai trò tích cực trong việc ngăn chặn hành vi bá quyền của Trung Quốc. Trong chuyến thăm Philippines ngày 16/8/2019, Tham mưu trưởng không quân Mỹ David Goldfein tái khẳng định cam kết Mỹ sẽ tiếp tục tuần tra trong vùng Biển Đông để ngăn chặn Trung Quốc kiểm soát chiến lược vùng biển này. Tin tưởng Mỹ sẽ tiếp tục có những hành động thiết thực để bảo vệ luật pháp quốc tế ở Biển Đông.