So với trước đây, Bắc Kinh đã có sự điều chỉnh về chiến thuật, thể hiện sự ngang ngược ngày càng lớn và mức độ nguy hiểm ngày càng cao ở biển Đông.
Người dân Philippines phản đối hành vi của Trung Quốc ở biển Đông. Ảnh: AFP
Trong cuộc họp báo ngày 18-9, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc (TQ) Cảnh Sảng ngang ngược nói rằng TQ có chủ quyền tại quần đảo Trường Sa và quyền chủ quyền, quyền tài phán tại khu vực Bãi Tư Chính ở gần đó (nguyên văn phía TQ gọi là quần đảo Nam Sa và bãi Wan’an Tan – PV). Đồng thời Cảnh Sảng khẳng định lập trường này của TQ có cơ sở vững chắc về lịch sử và pháp lý, theo website Bộ Ngoại giao TQ.
Phản ứng của TQ diễn ra sau khi người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng lên tiếng: “Việt Nam kiên quyết phản đối việc nhóm tàu khảo sát Địa chất hải dương 8 của TQ tiếp tục các hành động vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền , quyền tài phán của Việt Nam trên vùng biển của mình được xác định phù hợp với các quy định của Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982”.
Hành vi ngày càng nguy hiểm
Nhận định về cách hành xử hung hăng kéo dài từ đầu năm đến nay của TQ ở biển Đông, TS Ngô Hữu Phước, Phó Trưởng khoa Luật quốc tế, Trưởng bộ môn Công pháp quốc tế, ĐH Luật TP.HCM, nhận định: “TQ lặp đi lặp lại luận điệu sai lệch nhằm ngoan cố theo đuổi ý đồ độc chiếm biển Đông, vốn đã kéo dài nhiều thập niên qua. Mở đầu chính là việc TQ khoanh vùng, đưa yêu sách đường chín đoạn (đã bị Tòa Trọng tài bác vào năm 2016). Tiếp đó, Bắc Kinh đẩy mạnh chiếm, bồi lấp, cải tạo các đảo nhân tạo phi pháp từ năm 2013. “Đó là những bàn đạp, tạo ra cơ sở về hậu cần, kỹ thuật cho các hoạt động của tàu thuyền, máy bay của TQ chiếm biển” – ông Phước nói.
Điểm đáng chú ý là càng về sau này TQ càng mở rộng phạm vi, mức độ hành vi sai phạm. Bằng chứng là những gì xảy ra trên thực địa từ nhiều tháng qua: TQ không chỉ có phát ngôn mà còn cử tàu chiến, tàu cảnh sát biển, tàu dân quân biển, tàu khảo sát địa chất… để gây hấn với hàng loạt nước khu vực biển Đông như Malaysia, Philippines, Việt Nam. Thậm chí TQ không ngại đe dọa, cản trở bên thứ ba như Mỹ, Úc, Anh tiếp cận khu vực.
“Trước đây TQ muốn biến các vùng biển của nước khác thành vùng biển có tranh chấp. Còn bây giờ Bắc Kinh ngang ngược khẳng định đó là biển của mình, không có tranh chấp với ai cả. Thế nên khi gặp phản ứng mạnh, ví dụ sự cương quyết từ phía Việt Nam, Bắc Kinh vẫn đeo bám và không rút tàu. Họ muốn nói rằng đó là biển của họ, họ thích đến thì đến chứ không ai được quyền cản” – chuyên gia Ngô Hữu Phước nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, theo ông Phước, trước đây TQ tập trung bảo vệ khu vực 12 hải lý xung quanh các đảo nhân tạo trái phép, còn bây giờ TQ lại đẩy mạnh lập trường đảo nhân tạo do họ xây được hưởng quy chế vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa. Điều đó là vô lý khi tham chiếu luật quốc tế, cụ thể là UNCLOS, nhưng TQ vẫn cứ làm. Ý đồ của họ là “cái sai nói mãi, làm mãi sẽ trở thành cái đúng”.
“Các chuyển biến về mặt chiến thuật nói trên đều nằm trong tính toán của TQ. Tôi nghĩ bản thân họ biết rằng hành xử của họ là sai nhưng họ lấy cái sai này để đè lên cái sai khác. Mà sự sai trái của TQ ngày càng nguy hiểm hơn, đáng báo động hơn” – ông Phước nói.
Muốn các nước mệt mỏi và từ bỏ
Về thông tin phát ngôn viên Cảnh Sảng của Bộ Ngoại giao TQ cáo buộc Việt Nam vi phạm Tuyên bố về ứng xử các bên ở biển Đông (DOC) và UNCLOS, ThS Hoàng Việt, chuyên gia nghiên cứu biển Đông, ĐH Luật TP.HCM, khẳng định: “TQ cố ý diễn giải sai lệch luật pháp quốc tế để tiến hành các hành vi sai trái”.
Theo ông Việt, TQ cho rằng các hoạt động dầu khí của Việt Nam làm “phức tạp tình hình”, qua đó vi phạm DOC. “Lập luận này của Bắc Kinh là cách suy diễn hoàn toàn lệch lạc. Khái niệm “hành vi làm phức tạp tình hình” chỉ áp dụng cho các vùng biển có tranh chấp. Hoạt động khai thác dầu khí của Việt Nam hoàn toàn nằm trong EEZ và thềm lục địa của Việt Nam chiếu theo UNCLOS năm 1982 mà TQ cũng là thành viên. TQ muốn biến các vùng biển Việt Nam thành vùng biển tranh chấp nên viện dẫn rất vô lý đến quy định DOC” – ông Việt khẳng định.