Dư luận ồn ào về thái độ nhu nhược của Tổng thống Duterte, nhất là tuyên bố ráo hoảnh của ông ta về việc sẵn sàng đổi khí đốt để mặc sức cho Trung Quốc đưa tàu hải cảnh xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Philippines vừa tạm lắng. Mới đây quân đội nước này đã tuyên bố sẽ tăng cường các hoạt động tuần tra và sẵn sang chiến đấu với quân xâm lược (ám chỉ tàu Trung Quốc).
Theo nguồn tin từ tờ Philstar ngày 4/10, sự xuất hiện của các tàu Trung Quốc ở Biển Đông ngày càng dày đặc. Qua theo dõi hàng hải, Wescom cho biết, một tàu hải cảnh của Trung Quốc đang ở cách bãi Cỏ Mây khoảng 10 hải lý.
Điều này sẽ không làm cho quân đội Philippines nhụt chí. Họ sẽ điều lực lượng tuần tra đến khu vực xảy ra tranh chấp, nhất là chung quanh nhóm đảo Kalayaan, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam mà Trung Quốc gọi là Nam Sa
Tàu hải cảnh của Trung Quốc đã bằng mọi cách quấy rối, ngăn chặn các hoạt động tiếp tế của Bộ Tư lệnh Phương Tây (WesCom) thuộc lực lượng vũ trang và các hoạt động luân chuyển quân đội tại chín tiền đồn của Philippines ở nhóm đảo Kalayaan. Do có nhiều tàu Trung Quốc hoạt động không rõ mục đích, cho nên những hoạt động hàng hải thiếu thân thiện đã xảy ra. Bộ Tư lệnh Phương Tây thuộc chính quyền Manila sẽ kiên trì thực hiện các hoạt động tuần tra thường xuyên.
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Philippines Arsenio Andolong tuyên bố: Lực lượng vũ trang Philippines sẽ duy trì sự hiện diện tại bãi Cỏ Mây ở quần đảo Trường Sa và tám đảo khác trên Biển Đông. Cụ thể là Manila luôn quan tâm đến sự di chuyển của các tàu trong khu vực. Tất cả sự hiện diện của tàu nước ngoài sẽ đưuọc theo dõi chặt chẽ và báo cho lực lượng đặc nhiệm trên biển, báo cáo Bộ Ngoại giao để có hành động thích hợp.
Vấn đề tranh chấp hàng hải giữa Philippines và Trung Quốc cũng giống như tranh chấp giữa Trung Quốc với Việt Nam và các nước khác, nên được giải quyết bằng con đường ngoại giao thay vì quân sự. Tuy nhiên cây muốn lặng, gió chẳng đừng. Thái độ của Bắc Kinh ngày càng ngông nghênh. Sự phô trương sức mạnh quân sự trong Lễ diễu hành kỷ niệm 70 năm Quốc khánh Trung Quốc đã nói lên điều đó.
Thêm vào đó là những hoạt động bắt nạt các nước nhỏ trong khu vực Đông Nam Á của Trung Quốc vẫn tiếp diễn với mức độ ngày càng gia tăng. Dự báo sắp tới có thể tàu hải cảnh của Trung Quốc sẽ tăng về số lượng và quấy đảo khắp các khu vực trên Biển Đông nằm trong “Đường lưỡi bò” phi lý mà họ đã vẽ đến tận cửa nhà hàng xóm, bất chấp luật pháp quốc tế, và đã bị Tòa án quốc tế của Liên hợp quốc bác bỏ.
Hành động cứng rắn của quân đội Philippines là rất đáng khích lệ. Không rõ thái độ của Tổng thống Duterte ra sao khi ông có vẻ mang nặng đầu óc thực dụng? Còn với Bắc Kinh xưa nay theo kinh nghiệm từ cha ông họ, mềm nắn rắn buông. Và “Tam thập lục kế, tẩu vi thượng sách” (Trong ba sáu kế, thượng sách là …chuồn).