Tàu Trung Quốc từng va chạm và đâm chìm tàu cá Philippines trên Biển Đông hồi tháng 6 có thể là tàu thuộc lực lượng dân quân biển của Bắc Kinh.
Tổ chức Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI) có trụ sở tại Washington, Mỹ đã thu thập mọi thông tin liên quan tới tàu “Yuemaobinyu 42212” của Trung Quốc và kết luận rằng, con tàu này không chỉ là tàu cá thương mại đơn thuần.
Thông tin trên được đưa ra sau khi xảy ra vụ va chạm giữa tàu Yuemaobinyu 42212 từ tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc và tàu cá Philippines tại bãi Cỏ Rong thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam hôm 9/6.
Trong vụ việc này, tàu Trung Quốc được cho là đã đâm chìm tàu cá Philippines, sau đó bỏ mặc 22 ngư dân Philippines trôi dạt trên biển trước khi họ được một tàu Việt Nam giải cứu và bàn giao lại cho tàu hải quân Philippines.
Vụ việc đã làm dấy lên làn sóng chỉ trích mạnh mẽ từ phía người dân và giới chức Philippines. Đại sứ quán Trung Quốc tại Philippines khẳng định tàu Trung Quốc ban đầu có ý định hỗ trợ tàu Philippines gặp nạn, tuy nhiên sau đó đã rời đi vì sợ bị các tàu Philippines bao vây.
Dựa trên nghiên cứu của AMTI về lịch sử và hệ thống nhận dạng tự động (AIS) hạn chế của tàu Yuemaobinyu 42212, AMTI cho rằng con tàu này nhiều khả năng thuộc lực lượng dân quân biển Trung Quốc.
“Tàu Yuemaobinyu 42212 hoạt động từ một cảng là nơi đồn trú của một đơn vị dân quân biển. Khi còn lấy tên cũ, tàu này dường như được ký hợp đồng tham gia các cuộc khảo sát do chính quyền (Trung Quốc) hậu thuẫn ít nhất 2 lần (có thể nhiều hơn). Lịch sử AIS của tàu bị thiếu sót một cách đáng ngờ, thậm chí chỉ được trang bị một hệ thống tiếp sóng yếu”, báo cáo do AMTI công bố ngày 16/10 cho biết.
Tàu Yuemaobinyu 42212 được cho là hoạt động từ cảng Bohe ở tỉnh Quảng Đông, “nơi các tàu cá được huy động để tham gia các cuộc diễn tập bán quân sự nhằm chuẩn bị cho tác chiến hàng hải”. Cuộc nghiên cứu của AMTI cũng chỉ ra rằng tàu Yuemaobinyu 42212 từng tham gia vào các hoạt động nghiên cứu cho chính phủ Trung Quốc.
Mặc dù không thể chứng minh tàu Yuemaobinyu 42212 hoạt động như một tàu dân quân biển, song AMTI vẫn nhận định đây không phải là một tàu cá thương mại thông thường. Điều này đã làm dấy lên hoài nghi về việc liệu vụ va chạm với tàu cá Philippines ở bãi Cỏ Rong có phải là hành động “cố ý” của tàu Trung Quốc hay không.
Đội tàu cá Trung Quốc (Ảnh minh họa: Tasnim)
Giới chuyên gia quốc tế từ lâu đã nhận định Trung Quốc sử dụng đội tàu cá như lực lượng dân quân biển. Các tàu dân quân này thuộc quyền quản lý của Hải quân Trung Quốc, thường không đánh cá mà có nhiệm vụ chủ yếu là hăm dọa tàu của các nước khác có tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông.
Báo cáo của Bộ Quốc phòng Philippines hồi tháng 9 cho biết các tàu dân quân biển thường hỗ trợ cho hoạt động của lực lượng hải quân và hải cảnh Trung Quốc.
Báo cáo thường niên mới nhất của Bộ Quốc phòng Mỹ gửi lên Quốc hội hồi tháng 9 cũng cho biết lực lượng dân quân biển Trung Quốc được tổ chức chuyên nghiệp và nhận được nhiều sự tài trợ để thực hiện các hoạt động tại Biển Đông.
Theo báo cáo của Mỹ, lực lượng dân quân biển Trung Quốc đang giữ vai trò quan trọng trên Biển Đông trong các hoạt động cưỡng ép, nhằm giúp Bắc Kinh đạt được mục đích chính trị mà không cần phải gây ra xung đột ở khu vực.
Các tàu này về mặt hình thức thường thực hiện các nhiệm vụ thương mại dân sự, tuy nhiên, chúng được cho là cũng âm thầm thực hiện các nhiệm vụ “chính thức” được giao phó.
Mỹ cũng chỉ ra rằng trong một số vụ việc liên quan tới Mỹ và các bên còn lại trong tranh chấp ở Biển Đông, các tàu cá Trung Quốc đã thực hiện các hành vi như đâm va, ngăn chặn tàu nước ngoài tiếp cận các đầm phá, thậm chí tham gia vào hoạt động chiếm đóng các bãi san hô và bãi cạn.