Vụ trưởng Vụ kiểm soát vũ khí thuộc Bộ Ngoại giao Trung Quốc Phó Thông (16/10) cho biết, vũ khí hạt nhân của Trung Quốc không cùng cấp độ với Nga và Mỹ, nên Bắc Kinh sẽ không đàm phán về cắt giảm vũ khí này.
Phát biểu khai mạc tại Hội thảo kiểm soát vũ khí quốc tế Bắc Kinh lần thứ 16 (16/10), Vụ trưởng Phó Thông cho biết, Trung Quốc lấy làm tiếc trước việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF), đồng thời cho rằng động thái của Mỹ sẽ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đối với ổn định và cân bằng chiến lược toàn cầu, gây ảnh hưởng tiêu cực đối với hòa bình và an ninh khu vực châu Á – Thái Bình Dương, châu Âu cũng như đối với hệ thống kiểm soát vũ khí quốc tế; nhấn mạnh Trung Quốc kiên quyết phản đối Mỹ bố trí tên lửa tầm trung ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương, cảnh báo, Trung Quốc sẽ không ngồi yên và có biện pháp đáp trả thích đáng. Theo ông Phó Thông, chỉ sau hai tuần rút khỏi INF, Mỹ đã thử tên lửa hành trình cho thấy ý đồ “tháo khỏi ràng buộc”, nhằm tìm kiếm ưu thế quân sự vượt trội của Mỹ
Về đề xuất đàm phán kiểm soát vũ khí ba bên Trung – Mỹ – Nga, ông Phó Thông cho biết, Trung Quốc đã nhiều lần phản đối, đồng thời khẳng định tương quan sức mạnh hạt nhân của Trung Quốc không cùng cấp độ với Nga và Mỹ, do đó Trung Quốc sẽ không tham gia vào đàm phán cắt giảm vũ khí hạt nhân giữa hai nước Nga – Mỹ.
Trước đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng (6/5) cho biết, kho vũ khí hạt nhân của Trung Quốc không thể sánh với Nga hay Mỹ, nên Bắc Kinh không có ý định tham gia bất cứ đàm phán nào về kho hạt nhân bởi không cần thiết, đồng thời cho rằng các nước có kho vũ khí hạt nhân lớn nhất cần có trách nhiệm “cắt giảm lượng vũ khí này một cách có thể kiểm chứng và không thể đảo ngược”.
Thực tế, Trung Quốc được cho là hiện sở hữu 280 đầu đạn hạt nhân, đứng thứ 4 thế giới, chỉ xếp sau Mỹ, Nga và Pháp. Trong số vũ khí hạt nhân Trung Quốc đang sở hữu, có nhiều loại đủ khả năng tấn công tới cả Mỹ và Nga, gây ra mối đe dọa an ninh toàn cầu. Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI), Trung Quốc đã tăng số đầu đạn hạt nhân của nước này lên 280, tức nhiều hơn 10 đầu đạn so với năm 2017. Bên cạnh đó, Trung Quốc đang đẩy mạnh hiện đại hóa hệ thống phóng vũ khí hạt nhân, một phần trong chiến lược cải thiện năng lực tác chiến và khả năng răn đe của lực lượng hạt nhân. Với việc sở hữu 280 đầu đạn hạt nhân, Trung Quốc hiện có kho vũ khí hạt nhân lớn thứ 4 thế giới, chỉ xếp sau Mỹ, Nga và Pháp. Mỹ và Nga hiện là hai quốc gia sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới. Nga hiện có 6.850 đầu đạn hạt nhân, trong đó 1.600 thiết bị đã được triển khai. Mỹ có tổng cộng 6.450 đầu đạn hạt nhân, trong đó 1.750 đầu đạn ở trong trạng thái sẵn sàng khai hỏa. Cả Nga và Mỹ hiện tập trung phát triển các loại vũ khí hạt nhân loại nhỏ với độ chính xác cao. Tuy nhiên, SIPRI cũng cho biết Trung Quốc hiện chưa lắp đặt các đầu đạn hạt nhân của nước này vào tên lửa hoặc triển khai tại các bệ phóng sẵn sàng khai hỏa. Các đầu đạn của Trung Quốc phần lớn được bảo quản tại các cơ sở lưu trữ.
Những năm qua, Trung Quốc liên tục mở rộng ngân sách quốc phòng nhằm cải thiện sức mạnh của lực lượng vũ trang nước này. Trung Quốc chi 228 tỷ USD cho quốc phòng năm 2017, tăng 5,6% so với năm 2016. Các chuyên gia nhận định dù Trung Quốc về tổng thể vẫn ở phía sau so với Mỹ trong nấc thang hạt nhân, Bắc Kinh dường như đã đạt được một số bước tiến đáng kể, đặc biệt về công nghệ vũ khí hạt nhân loại nhỏ. Trung Quốc hiện tập trung phát triển các loại vũ khí chiến thuật tác chiến trong phạm vi gần, có khả năng xóa sổ hoàn toàn một nhóm tàu sân bay.
Trong số vũ khí hạt nhân của Trung Quốc, có thể kể đến một số loại hiện đại bậc nhất thế giới, cụ thể: (1) Tên lửa ICBM DF-4 là một tên lửa đạn đạo nhiên liệu lỏng 2 giai đoạn, tên lửa có kích thước khá đồ sộ dài tới 28,5m, đường kính 2,24m, trọng lượng phóng tới 82 tấn, tầm bắn lý thuyết khoảng 5.500 – 7.000 km. Do kích thước khá đồ sộ nên tên lửa chỉ được phóng ở bệ phóng cố định trên mặt đất. DF-4 sử dụng hệ thống dẫn hướng bằng quán tính tồn tại khá nhiều nhược điểm và độ chính xác rất kém. Bán kính lệch mục tiêu của tên lửa khoảng 1.500m. Tên lửa được trang bị đầu đạn thông thường nặng 2.190 kg hoặc đầu đạn hạt nhân có đương lượng nổ 3,3MT. Mặc dù tên lửa có độ chính xác không cao nhưng với một đầu đạn hạt nhân thì khoảng cách 1.500m đến khu vực mục tiêu hầu như không có ý nghĩa. Một đầu đạn hạt nhân có thể san bằng mọi thứ trong bán kính lên đến hàng chục thậm chí là hàng trăm km. Theo thông tin của tình báo Mỹ, DF-4 được phát triển với số lượng rất hạn chế, hiện tại có khoảng 10 tên lửa DF-4 đang phục vụ chiến đấu trong lực lượng pháo binh Trung Quốc với vai trò dự phòng. (2) DF-5 loại ICBM khủng nhất trong kho vũ khí của Trung Quốc xét trên phương diện thông số kỹ thuật. DF-5 có chiều dài 32,6m, đường kính 3,35m, trọng lượng phóng tới 183 tấn. Biến thể nâng cấp DF-5A có trọng lượng phóng tới 202 tấn. DF-5 có tầm bắn lý thuyết khoảng từ 12.000 – 15.000 km. Tên lửa sử dụng động cơ nhiên liệu lỏng 3 giai đoạn. Tên lửa được thử nghiệm lần đầu tiên vào năm 1971, chấp nhận vào trang bị khoảng 10 năm sau đó vào năm 1981. Việc vận hành DF-5 là một quá trình rất vất vả và tốn khá nhiều thời gian. Tên lửa được lưu trữ ở dạng nằm ngang, trước khi phóng nó phải được kéo ra ngoài trời để tiếp nhiên liệu. Người Trung Quốc gọi cách triển khai hoạt động này là “bắn một khẩu pháo ngoài trời”. Quá trình nạp nhiên liệu cho tên lửa mất đến 2 tiếng đồng hồ. Tên lửa được đưa lên giá phóng thẳng đứng trước khi phóng. Trong thời buổi công nghệ trinh sát hình ảnh phát triển rầm rộ như hiện nay thì việc triển khai phóng của DF-5 rất dễ bị lộ. Để khắc phục điểm yếu này, Trung Quốc đã cho xây dựng rất nhiều giếng phóng giả xung quanh vị trí triển khai DF-5 để đánh lừa các phương tiện trinh sát hình ảnh của đối phương. DF-5 có thể mang theo đầu đạn hạt nhân có đương lượng nổ từ 4-5Mt. Tên lửa được dẫn hướng bằng quán tính kết hợp với máy tính điều khiển trên tên lửa, CEP của DF-5 khoảng 1.000m. Trung tâm tình báo hàng không vũ trụ Mỹ NASIC nhận định, Trung Quốc có khoảng 20-25 ICBM DF-5 được triển khai hoạt động trong giai đoạn 1999-2008. (3) DF-31 loại ICBM mới nhất, hiện đại nhất trong kho vũ khí của Trung Quốc. Đây là loại ICBM hiện đại nhất Trung Quốc xét trên nhiều phương diện khác nhau. DF-31 khắc phục hầu hết các nhược điểm của các thế hệ ICBM trước đó. Loại tên lửa này sẽ là trụ cột cho năng lực răn đe hạt nhân của Trung Quốc. DF-31 là một loại tên lửa đạn đạo nhiên liệu rắn 3 giai đoạn. Điểm mạnh của tên lửa này là có khả năng triển khai hoạt động trên xe phóng cơ động tương tự như tên lửa ICBM Topol của Nga. DF-31 được trang bị khá nhiều công nghệ tiên tiến như các ICBM của Nga, Mỹ, tên lửa được trang bị hệ thống dẫn hướng quán tính tiên tiến, hệ thống mồi bẫy để đánh lừa hệ thống phòng thủ tên lửa, cuối cùng tên lửa có thời gian triển khai chiến đấu khá nhanh. ICBM này có chiều dài 13m, đường kính 2,25m, trọng lượng phóng 42 tấn, tên lửa được đặt trên xe phóng di động tạo thuận lợi trong triển khai phóng và cơ động để tránh lộ vị trí. DF-31 có tầm bắn khoảng 7.000 – 8.000 km. Tên lửa mang theo đầu đạn hạt nhân có đương lượng nổ 1MT. Biến thể nâng cấp DF-31A, có tầm bắn khoảng 11.000 km, đặc biệt biến thể này được cho là có khả năng trang bị nhiều đầu đạn tấn công các mục tiêu khác nhau theo công nghệ MIRV, theo đó mỗi tên lửa DF-31A có thể mang theo 3 đầu đạn hạt nhân với đương lượng nổ khoảng 150KT. Tuy nhiên, giới tình báo phương Tây vẫn khá hoài nghi về việc sở hữu công nghệ MIRV của Trung Quốc vì đây là một công nghệ rất phức tạp đòi hỏi chi phí phát triển rất cao. Trên thế giới hiện nay chỉ có Nga, Mỹ làm chủ được công nghệ này. Ngoài ra, DF-31 còn có một biến thể sử dụng trên tàu ngầm được gọi là JL-2 có tầm bắn khoảng 8.000 km sử dụng trên tàu ngầm hạt nhân chiến lược Type-094. Tuy nhiên, việc triển khai hoạt động trên tàu ngầm này đang gặp khá nhiều vấn đề kỹ thuật. Theo thông tin của tình báo Mỹ ước tính vào năm 2009, Trung Quốc có khoảng 15 tên lửa DF-31 và 20 tên lửa DF-31A. (4) DF-26 thuộc loại tên lửa đạn đạo nhiên liệu rắn có khả năng mang đầu đạn thông thường hoặc hạt nhân. Một trong những tính năng nổi bật của tên lửa này là có khả năng đánh trúng các mục tiêu di động. Tên lửa có khả năng phóng từ silo cố định hoặc bệ phóng di động. DF-26 có tầm bắn khoảng 3.500 km. Theo đánh giá của các nhà phân tích thuộc Viện hàn lâm Khoa học Quân sự Trung Quốc, DF-26 là một trong những chương trình phát triển tên lửa tiên tiến nhất nước này. Khả năng đặc biệt của vũ khí mới là tốc độ cao trong triển khai và vận hành. DF-26 cho phép Trung Quốc tiến hành cuộc tấn công đáp trả một cách nhanh chóng ngay khi bị đối phương tấn công trước, theo các nhà phân tích quân sự. Tên lửa được trang bị công nghệ dẫn hướng độc đáo và chưa được tiết lộ. Công nghệ dẫn hướng mới cho phép nó bám theo những mục tiêu di động. Đây là tính năng chưa từng có đối với các tên lửa đạn đạo tầm trung.
Nhìn chung, với kho đầu đạn hạt nhân lớn thứ 4 trên thế giới và sở hữu nhiều loại tên lửa đạn đạo liên tục địa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, đủ sức đe dọa an ninh của cả Mỹ và châu Âu, nhưng Trung Quốc lại không tham gia đàm phán, ký kết các hiệp ước cắt giảm vũ khí hạt nhân. Điều này cho thấy dã tâm của Bắc Kinh trong việc phát triển vũ khí hạt nhân và cạnh tranh ảnh hưởng, cũng như gia tăng sức răn đe trong khu vực, cũng như trên thế giới. Hành động này của Trung Quốc không có lợi cho hòa bình, ổn định trên thế giới. Trung Quốc với vai trò là nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc cần nghiêm tục làm gương và có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế.