Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ sử dụng việc thu thập dữ liệu, trí tuệ nhân tạo và công nghệ trực tuyến để củng cố sức mạnh chính quyền và giáo dục công chúng về tư tưởng của Chủ tịch Tập Cận Bình.
Tân Hoa xã cho biết, tại cuộc họp Ủy ban Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã ra Nghị quyết sẽ sử dụng việc thu thập dữ liệu, trí tuệ nhân tạo và công nghệ trực tuyến để củng cố sức mạnh chính quyền và giáo dục công chúng về tư tưởng của Chủ tịch Tập Cận Bình. Theo đó, các quyết định chính sách của Ủy ban Trung ương cho thấy Bắc Kinh đang tăng cường việc củng cố quyền lực trong bối cảnh phải đối mặt những thách thức lớn nhất trong nhiệm kỳ của ông Tập Cận Bình là cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ và làn sóng biểu tình ủng hộ dân chủ ở Hồng Công.
Theo Nghị quyết trên, Chính quyền Trung Quốc đã liên kết 200 triệu camera giám sát trên khắp đất nước vào cơ sở dữ liệu với ID, số điện thoại di động và tài khoản ngân hàng. Bắc Kinh có kế hoạch xử lý dữ liệu hình ảnh khổng lồ từ các camera này thông qua công nghệ nhận dạng khuôn mặt, kết hợp nó với thông tin như thanh toán điện thoại thông minh và phân tích tất cả với trí tuệ nhân tạo để tạo hồ sơ chi tiết về hoạt động của từng công dân. Đảng Cộng sản cũng sẽ tăng cường các nỗ lực để định hướng dư luận trên mạng, cả trong và ngoài Trung Quốc. Nghị quyết kêu gọi “vũ trang toàn đảng và giáo dục nhân dân với tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc cho một kỷ nguyên mới”. Nghị quyết kêu gọi tạo ra một hệ thống chính thức xung quanh chiến dịch giáo dục của đảng về ý thức hệ của ông Tập, với chủ đề “trung thực với sứ mệnh sáng lập”. Ngoài ra, về phần đổi mới công nghệ, Nghị quyết tránh đề cập rõ ràng “Made in China 2025”, sáng kiến hiện đại hóa công nghiệp có thể khiến Washington khó chịu. Nhưng Nghị quyết nói rằng Trung Quốc sẽ tập hợp vốn và công nghệ từ các tổ chức nghiên cứu và công ty và tiếp tục phát triển chất bán dẫn và những tiến bộ khác mà nước này hiện đang phải phụ thuộc vào các nguồn nước ngoài; đồng thời tái khẳng định Trung Quốc sẽ “kiên quyết” phát triển và củng cố các doanh nghiệp nhà nước. Chính sách này cũng kêu gọi cải thiện đánh giá an ninh đầu tư của các công ty nước ngoài.
Ở Hồng Kông, Nghị quyết ủng hộ khuôn khổ “một quốc gia, hai hệ thống”. Theo đó, đặc khu được hưởng quyền tự trị cao, nhưng nghị quyết cũng khẳng định rằng “hai hệ thống” phải có nguồn gốc từ “một quốc gia”. Mặc dù nhắc lại nguyên tắc của người Hồng Công điều hành Hồng Công, nhưng nghị quyết này bổ sung thêm một số từ mới quy định rằng việc quản trị chủ yếu sẽ được xử lý bởi “những người yêu nước”. Nhưng tuyên bố chính sách cho thấy đảng Cộng sản Trung Quốc muốn đi một con đường hoàn toàn khác: tập trung hơn nữa quyền lực vào tay người đứng đầu để vượt qua những thách thức phía trước.
Được biết, Trung Quốc đang thiết lập hệ thống đánh giá khổng lồ để theo dõi “nhất cử nhất động” của công dân nước này và xếp hạng họ dựa trên điểm số “tín nhiệm xã hội”. Hệ thống “tín nhiệm xã hội” được công bố lần đầu năm 2014 với mục đích củng cố ý tưởng “duy trì tín nhiệm là vinh quang, phá hoại niềm tin là đáng hổ thẹn”. Chương trình sẽ được triển khai trên toàn quốc từ năm 2020 nhưng đang được thí điểm với hàng triệu người. Hệ thống có tính bắt buộc, không loại trừ cá nhân nào. Tại thời điểm hiện tại, hệ thống đang được xử lý dần dần, một số được điều hành bởi chính quyền thành phố, số khác lại được chấm điểm bởi các nền tảng công nghệ tư nhân nắm giữ dữ liệu người dùng.
Cũng như điểm số tín dụng cá nhân, điểm số xã hội của một người có thể tăng hay giảm phụ thuộc vào hành vi của họ. Phương thức chấm điểm chính xác là một bí mật song một số hành vi vi phạm có thể bao gồm hút thuốc tại khu vực cấm, mua quá nhiều game video, đăng tin giả mạo trên mạng hay lái xe ẩu. Những người có điểm số thấp phải “trả giá” bằng nhiều hình thức khác nhau, chẳng hạn như cấm bay hoặc đi tàu, cấm công dân và con cái theo học trường điểm, không có công việc tốt, không được ở khách sạn tốt, bị cho vào “danh sách đen” và công khai tên tuổi và chế giễu.
Chính quyền thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc sẽ bắt đầu việc chấm “điểm tín nhiệm” của công dân và các doanh nghiệp đóng trên địa bàn thành phố từ năm 2021, đưa kế hoạch đánh giá 1,3 tỉ dân của Trung Quốc dựa trên hành vi xã hội của họ tiến gần thực tế hơn 1 bước. Theo chính quyền Bắc Kinh, với gần 22 triệu cư dân, thành phố sẽ thu thập dữ liệu từ một số phòng, ban thuộc chính quyền để cho điểm người dân dựa trên hành vi và danh tiếng của họ. Để đảm bảo điểm số này chính xác, Bắc Kinh cũng đã khuyến khích những cơ quan có liên quan chia sẻ dữ liệu của họ về các hoạt động của người dân. Các chỉ số tín nhiệm xã hội của người dân dự kiến sẽ tác động lên phương thức tiếp cận thị trường, các dịch vụ công, du lịch, đi lại, tìm việc làm và năng lực khởi nghiệp. Theo đó, những công dân đạt “điểm số tín nhiệm xã hội” cao sẽ hưởng nhiều lợi ích tốt trong khi những người có điểm phạt hoặc vi phạm pháp luật sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong cuộc sống. Theo kế hoạch đề ra, Bắc Kinh cũng sẽ cải thiện hệ thống danh sách đen, để những người bị xem là không đáng tin cậy sẽ “không thể di chuyển dù chỉ một bước” trong khi những người được đánh giá là có uy tín hoàn toàn có thể sử dụng tất cả các dịch vụ một cách bình thường. Song song với việc chấm điểm tín nhiệm của các công dân, Bắc Kinh cũng sẽ giám sát độ tín nhiệm của các cán bộ, công chức và các sở, ban, ngành, các cơ quan trong chính quyền bằng cách giám sát việc thực hiện các cam kết, những lời hứa mà họ đã đưa ra. Điểm số này cũng sẽ được tích hợp trong đánh giá tín nhiệm cá nhân của các quan chức, cán bộ hưởng lương từ ngân sách.
Chính quyền Trung Quốc cho rằng việc áp dụng hệ thống đánh giá này sẽ giúp tăng cường sự minh bạch của chính quyền, phơi bày tình trạng tham nhũng, từ đó giúp việc xử phạt trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Ngoài ra, các doanh nghiệp ở Bắc Kinh cũng sẽ được chấm điểm. Chính quyền Bắc Kinh nhấn mạnh rằng hệ thống điểm tín nhiệm này sẽ giúp cải thiện môi trường kinh doanh cũng như môi trường xã hội của thành phố. Dĩ nhiên, điểm số này cũng có thể tăng hoặc giảm ở từng thời điểm, phụ thuộc vào hành vi của họ.