Sau Chiến tranh Lạnh, lực lượng tàu ngầm của Hải quân Mỹ đã trở thành bá chủ dưới lòng đại dương. Trong khi đó, những chiếc tàu ngầm của Nga và Trung Quốc đang bắt đầu có bước chuyển mình, tham gia cuộc chạy đua với Mỹ.
Tàu ngầm lớp Virginia của Mỹ đang là bá chủ dưới lòng biển sâu
Tàu ngầm lớp Virginia của Mỹ hay còn được gọi là “con dao Thụy Sĩ” được phát triển để thay thế tàu ngầm lớp Seawolf. Chiếc tàu này có đặc tính xuất sắc, nhưng lại cực kỳ đắt. Tàu ngầm lớp Virginia đã hoạt động hết sức hiệu quả và trở thành trụ cột trong lực lượng tàu ngầm của Hải quân Mỹ. Tàu có chiều dài 115m, lượng giãn nước 8.000 tấn. Thủy thủ đoàn của tàu lớp Virginia gồm 113 người.
Tàu Virginia sử dụng lò phản ứng hạt nhân General Electric S9G. Tàu có tốc độ di chuyển khi nổi là 25 hải lý/giờ và 35 hải lý/giờ khi lặn. Với tốc độ 25 hải lý/giờ, tàu Virginia không gây tiếng ồn. Hệ thống sonar chính của Virginia có hình cầu và được triển khai ở mũi tàu. Tuy nhiên, bắt đầu từ series Block III, hệ thống sonar BQQ-10 được thay bằng hệ thống sonar cỡ lớn, cũng được triển khai ở mũi tàu. Mạng lưới anten bên phải và trái tàu đặc biệt thích hợp để phát hiện tàu ngầm điện-diesel của đối phương. Việc tìm kiếm và phát hiện mục tiêu ở phía sau đuôi tàu được giao cho mạng lưới anten TV-29(A). Cuối cùng, một mảng sonar tần số cao gắn trên nóc và mũi tàu cho phép tàu ngầm lớp Virginia phát hiện và tránh thủy lôi.
Tàu ngầm lớp Virginia có tất cả 4 ống phóng ngư lôi 533mm, đảm bảo có thể phóng ngư lôi tự tìm mục tiêu hạng nặng Mk.48 (ADCAP) để chống lại tàu nổi và tàu ngầm. Ngoài ra, tàu ngầm lớp Virginia cũng sở hữu tên lửa chống tàu UGM-84 Sub-Harpoon. Các phiên bản trước đây của tàu lớp Virginia có thể sử dụng 12 tên lửa Tomahawk, được đặt trong các ống phóng thẳng đứng, nhưng trong series Block III, tàu được trang bị 2 cụm ống phóng module với cùng số lượng tên lửa mang theo như trên. Và từ phiên bản Block V, tàu Virginia sẽ tăng số lượng ống phóng lên, khi đó mỗi tàu sẽ có thể mang được khoảng 40 quả tên lửa Tomahawk trên boong.
Mới đây nhất, Hải quân Mỹ đã hạ thủy tàu ngầm tấn công hạt nhân USS Indiana (SSN 789) thuộc lớp Virginia. Tàu ngầm tấn công hạt nhân USS Indiana do Nhà máy đóng tàu Newport News của tập đoàn Huntington Ingalls Industries chế tạo. Với việc sở hữu vật liệu chế tạo đặc biệt, thiết kế khí động học độc đáo kết hợp với động cơ phản lực nước giúp tàu ngầm Virginia hoạt động êm hơn tất cả các đối thủ của chúng. Siêu tàu ngầm này có thể tàng hình trước các sonar phát hiện của đối phương, lặng lẽ tiến tới và hủy diệt đối phương. Được biết đây là chiếc tàu ngầm lớp Virginia thứ 16 được chế tạo như một phần của thỏa thuận hợp tác với công ty General Dynamics Electric Boat và là chiếc thứ 8 do nhà máy đóng tàu Newport News bàn giao.
Tàu ngầm USS Indiana được trang bị 12 ống phóng tên lửa thẳng đứng và 4 ống phóng ngư lôi cỡ 533 mm. Con tàu có chiều dài tới 114 mét, lượng giãn nước khi lặn là 7.300 tấn, nhỏ hơn so với tàu ngầm tấn công Seawolf. Nó có khả năng mang theo thủy thủ đoàn 120 binh sĩ và 14 sĩ quan. Chiếc tàu ngầm này có thể di chuyển dưới với tốc độ hơn 25 knot dưới nước trong nhiều tháng. Để chế tạo ra tàu ngầm này gần 4.000 nhà máy đóng tàu đã tham gia vào quá trình chế tạo. Hoạt động chế tạo tàu ngầm tấn công USS Indiana bắt đầu vào tháng 9/2012. Được biết, tàu ngầm USS Indiana (SSN 789) đã hoàn thành các đợt thử nghiệm trên biển vào tháng 5/2018. Dự kiến, tàu ngầm USS Indiana lớp Virginia mới nhất này sẽ được biên chế trong Hải quân Mỹ vào cuối năm nay. Hải quân Mỹ dự định sẽ chế tạo tổng cộng 48 tàu ngầm loại này, hiện nay đã có 12 chiếc hoàn thành và đi vào hoạt động, 5 chiếc khác đang trong quá trình thi công. USS North Carolina là chiếc thứ tư, thuộc Block I – thế hệ đầu tiên của lớp.
Theo nhận định của Andrei Frolov, Tổng biên tập tạp chí Arms Export (Nga), với 2 chiếc tàu ngầm Virginia hoàn thiện mỗi năm, Mỹ sẽ có nhiều tàu ngầm tấn công hạt nhân hơn Nga vào năm 2020. Theo các chuyên gia quân sự thế giới, ngày nay với nền khoa học hàng hải phát triển, sức mạnh tàu ngầm hạt nhân không nằm ở độ to lớn hay số vũ khí khủng khiếp nó mang theo, mà là nằm ở độ hoạt động có tính yên lặng dưới lòng biển sâu, để tránh bị đối phương phát hiện và tiêu diệt. Và tàu ngầm mới này của Mỹ chắc chắn sẽ là vũ khí cực nguy hiểm bởi vì tính yên lặng của nó khó có thể bị phát hiện.
Tàu ngầm lớp Yasen của Nga
Phòng thiết kế Malakhit – một trong ba phòng thiết kế tàu ngầm chính của Liên Xô đã lên kế hoạch phát triển tàu ngầm lớp Yasen vào đầu những năm 1980. Chiếc tàu ngầm đầu tiên của lớp này mang tên Severodvinsk được đóng vào năm 1993 tại Xưởng đóng tàu Sevmash, nhưng do thiếu kinh phí nên đến hơn 10 năm sau con tàu này mới được hoàn thành. Tàu ngầm Severodvinsk chính thức được hạ thủy vào năm 2010 và đến năm 2013 được đưa vào trang bị của lực lượng tàu ngầm Nga.
Tàu ngầm lớp Yasen của Nga có chiều dài 120m, lượng giãn nước 13.800 tấn. Thủy thủ đoàn gồm có 90 người, ít hơn nhiều so với số lượng thủy thủ trên tàu ngầm Mỹ. Điều này cho thấy mức độ tự động hóa của tàu ngầm Nga cao hơn. Nhìn từ bên ngoài, tàu ngầm lớp Yasen giống với tàu ngầm thế hệ trước lớp Akula nhưng khoang chiến đấu lại nằm sát gần mũi tàu hơn. Ngoài ra, trên tàu ngầm lớp Yasen còn có chỗ để triển khai các ống phóng thẳng đứng. Theo tài liệu Combat Fleets of the World của Viện Hải quân Mỹ, tàu ngầm Severodvinsk được trang bị lò phản ứng hạt nhân OK-650KPM với công suất 200 megawatt. Lò phản ứng này đảm bảo cho tàu ngầm Severodvinsk có thể đạt tốc độ lên đến 16 hải lý/ giờ khi nổi và 31 hải lý/giờ khi lặn. Theo các nguồn tin khác, tốc độ của tàu ngầm Severodvinsk lớn hơn một chút, lên đến 35 hải lý/ giờ, và nó có thể di chuyển không tiếng ồn dưới lòng đại dương với tốc độ 20 hải lý/ giờ.
Tàu ngầm Severodvinsk có hệ thống sonar mảng pha đa chức năng Irtysh-Amfora, với một mạng lưới anten hình cầu phía trước, một mảng anten gắn ở thân tàu và một mảng anten kéo để phát hiện mục tiêu phía sau. Trên tàu ngầm này còn được lắp đặt radar MRK-50 Albatross để dẫn đường và tìm kiếm mục tiêu mặt nước. Ngoài ra, tàu ngầm này cũng có một thiết bị gây nhiễu điện tử Rim Hat.
Vũ khí của tàu ngầm lớp Yasen bao gồm 4 ống ngư lôi tiêu chuẩn có đường kính 10.533mm và 4 ống phóng ngư lôi với đường kính 650mm. Chúng có thể chứa các ngư lôi tự tìm mục tiêu và tên lửa 3M54 Kalibr ở các phiên bản chống tàu, mặt đất và chống ngầm. Các tàu ngầm lớp Yasen đều được trang bị 24 ống phóng tên lửa thẳng đứng sau tháp chỉ huy, mỗi ống có khả năng mang theo các tên lửa chống tàu siêu thanh P-800 Onyx.
Tàu ngầm Type 094 lớp Tấn của Trung Quốc
Trung Quốc đang vận hành 4 tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo (SSBN), 6 tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân (SSN) và 50 tàu ngầm thông thường. Trong số các SSBN có tàu ngầm lớp Hạ (Type 092) – tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân và mang tên lửa hạt nhân đầu tiên được thiết kế và đóng ở châu Á – với độ choán nước 6.500 tấn, được trang bị 6 ống phóng ngư lôi 533 mm, có thể mang theo 12 tên lửa đạn đạo JL-1. Bên cạnh đó là 4 – 5 chiếc lớp Tấn (Type 094) dài 135 m, độ choán nước 11.000 tấn, mỗi chiếc mang 12 tên lửa đạn đạo liên lục địa JL-2 có tầm bắn đến 7.200 km. Tên lửa này có thể mang đầu đạn hạt nhân đến 1 megaton (1.000 kiloton). Trong năm tới, Trung Quốc dự kiến tiếp tục nâng cấp tàu ngầm lớp Thương và đóng tàu ngầm Type 096 nhằm trang bị tên lửa JL-3 đang được thử nghiệm, có tầm bắn lên đến 11.900 km và có thể vươn đến mọi mục tiêu tại Mỹ. Theo báo cáo đưa ra vào tháng 8 về sức mạnh quân sự của Trung Quốc, Lầu Năm Góc cảnh báo rằng Bắc Kinh có sức mạnh răn đe hạt nhân nhờ chạy đua công nghệ tàu ngầm hạt nhân trong nhiều thập niên.
So tài cao thấp
Hiện cuộc so tài về lực lượng tàu ngầm chủ yếu diễn ra giữa Mỹ và Nga. Theo đánh giá của giới chuyên gia, cả hai tàu ngầm Virginia và Severodvinsk đều trở thành đỉnh cao về ý tưởng kỹ thuật và công nghệ phát triển tàu ngầm của Nga và Mỹ. Tàu Severodvinsk lớp Yasen của Nga có thể di chuyển chậm hơn, nhưng lại có thể lặn sâu hơn.Tàu lớp Virginia của Mỹ có thể di chuyển nhanh hơn nhưng theo thông tin từ tài liệu Combat Fleets of the World, vỏ tàu chỉ mới được thử nghiệm ở độ sâu 488m. Tàu ngầm lớp Virginia của Mỹ di chuyển ít tiếng ồn hơn tàu ngầm Nga, và nó có hệ thống sonar tốt hơn. Trong cuộc chiến dưới nước, đây là một sự kết hợp chưa từng có. Tuy nhiên, tàu ngầm Severodvinsk của Nga, mang theo tên lửa chống tàu, có khả năng phản ứng nhanh hơn với các mục tiêu đột nhiên xuất hiện. Trong tương lai gần, tính hiệu quả của hệ thống sonar trên tàu ngầm lớp Virginia sẽ tăng lên do cập nhật chương trình thường xuyên. Tàu Severodvinsk không có khả năng cập nhập hệ thống sonar. Ngoài ra, các biện pháp để giảm tiếng ồn của tàu này sẽ không được thực hiện dễ dàng. Nhìn chung, lợi thế có vẻ vẫn nghiêng về tàu ngầm lớp Virginia của Mỹ.