Dư luận Philippines, kể cả các thượng nghị sĩ, đang đầy lo lắng trong bối cảnh các công ty điện lực Trung Quốc nắm giữ cổ phần rất lớn trong hệ thống lưới điện quốc gia của họ.
Theo báo SCMP, các thượng nghị sĩ Philippines đã kêu gọi chính phủ điều tra về những nguy cơ an ninh có thể xảy đến trước thực tế các công ty Trung Quốc đang nắm giữ cổ phần rất lớn trong mạng lưới năng lượng quốc gia của Philippines.
Một số quan chức Philippines đã lo ngại rằng với việc nắm giữ cổ phần và quyền kiểm soát lớn như vậy, hoàn toàn có khả năng xảy ra tình huống các kỹ sư của Bắc Kinh nhấn chìm đất nước Philippines trong bóng tối chỉ với một cú ngắt mạch.
Chủ tịch Công ty truyền tải điện quốc gia (TransCo), ông Melvin Matibag, đã khẳng định “có khả năng” xảy ra một viễn cảnh như vậy, trong quá trình tiến hành những bàn thảo chi tiết về kế hoạch ngân sách của chính phủ năm 2020 tại Thượng viện Philippines hôm 19-11 vừa rồi.
Tập đoàn truyền tải điện quốc gia Trung Quốc (State Grid Corporation of China) nắm giữ 40% cổ phần tại Tập đoàn truyền tải điện quốc gia Philippines (NGCP) gồm nhiều công ty tư nhân chuyên vận hành các lưới điện của Philippines.
Trước đây TransCo vận hành hệ thống lưới điện này và nắm quyền giám sát với NGCP, tuy nhiên theo những gì ông Matibag thông báo với các thượng nghị sĩ, trên thực tế quyền được tiếp cận của TransCo với hệ thống đó “bị giới hạn”.
Bà Risa Hontiveros, thượng nghị sĩ Đảng Tự do đối lập ở Philippines, đã nêu lên những chất vấn về quy mô kiểm soát của Bắc Kinh trong bối cảnh những xung đột về chủ quyền lãnh thổ giữa hai nước vẫn tiếp diễn trên Biển Đông.
Bà Risa Hontiveros cho rằng Trung Quốc “đang là một phần trong đời sống hằng ngày của chúng ta từng phút, từng giờ, từng khoảnh khắc chừng nào việc vận hành hệ thống vẫn đang do các kỹ sư Trung Quốc vận hành, kiểm soát… Thực sự là một quyền lực rất to lớn”.
“Nếu có một ai đó ở Bắc Kinh ngắt mạch điện thì sao?”. Bà Risa Hontiveros hỏi các quan chức năng lượng trong phiên thảo luận phê chuẩn ngân sách kéo dài 10 tiếng của thượng viện.
Ông Sherwin Gatchalian, chủ tịch ủy ban năng lượng của Thượng viện Philippines và cũng là người được giao nhiệm vụ bảo vệ kế hoạch dự toán ngân sách chính phủ cho bộ năng lượng, đáp: “Tôi được chủ tịch của TransCo cho biết họ đã nghiên cứu về khả năng này. Tôi được biết việc vận hành thủ công của các tuyến đường dây tải điện có thể thực hiện.
Việc chiếm quyền kiểm soát (của Bắc Kinh) có thể xảy ra, nhưng TransCo, với năng lực kỹ thuật của họ, có thể giành lại quyền kiểm soát bằng cách thủ công”.
Trong khi đó, thượng nghị sĩ gốc Trung Quốc sinh tại Philippines, ông Gatchalian, cho biết: “Chúng tôi sẽ mời các chuyên gia an ninh quốc gia và Hội đồng an ninh quốc gia tới để đảm bảo họ có những kế hoạch ứng phó với tình huống khẩn cấp”.
Các quan chức năng lượng cho biết hệ thống lưới điện có thể được phía Philippines khôi phục bằng các biện pháp thủ công trong vòng từ 24-48 tiếng đồng hồ, tùy vào mức độ nghiêm trọng của tình huống.
Trong khi đó, truyền thông Philippines thời gian qua phát đi những thông tin cho rằng chỉ các kỹ sư nước ngoài mới có khả năng xử lý sự cố, vận hành và kiểm soát mạng lưới truyền tải điện của NGCP vì hệ thống theo dõi và kiểm soát từ xa của nó.
Cũng theo truyền thông địa phương, hệ thống này đặt tại Trung Quốc, có trụ sở ở Nam Kinh và thuộc quản lý của Tập đoàn Nari.
Cũng lại có những thông tin khác trên truyền thông nói rằng các tài liệu hướng dẫn vận hành, kiểm soát hệ thống đều được in bằng tiếng Trung Quốc và các kỹ sư Philippines không thể vận hành hệ thống này.