VN kiện TQ, sự kiện đó chắc chắn không chỉ quan trọng với riêng VN. Kết quả của nó sẽ liên quan đến nhiều nước khác trong khu vực. Riêng với PLP, vụ kiện có ý nghĩa như hồi chuông để họ thức tỉnh, sử dụng trở lại vũ khí pháp lý đã có.
PCA trong vụ kiện của PLP đối với TQ
Những năm gần đây, liên quan vấn đề biển Đông, không nghi ngờ gì nữa, Việt Nam là nước quyết liệt nhất đối với Trung Quốc. Sự quyết liệt của Hà Nội đối với Bắc Kinh thể hiện cả trên lời nói và hành động.
Về lời nói, VN đáp trả, bác bỏ gần như ngay lập tức những tuyên bố có tính áp đặt của TQ đòi hỏi hầu hết diện tích biển Đông.
Về thực địa, phản ứng của VN đối với TQ trong vụ Giàn khoan Hải Dương 981 của TQ hạ đặt trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế của VN năm 2014 và vụ Tàu Hải Dương 8 của TQ thực hiện thăm dò địa chất trái phép trong khu vực bãi Tư Chính hoàn toàn thuộc thềm lục địa của VN từ tháng 7 tới tháng 10/2019 vừa qua, là thí dụ điển hình cho thấy VN quyết liệt, kiên trì và khôn khéo thế nào trước sự ngang ngược, hung hăng của TQ.
Dĩ nhiên, VN có chính nghĩa. Chính nghĩa nênVN được dư luận ủng hộ. Còn TQ, mạnh về lực, nhưng yếu về lý nên càng hung hăng, càng bị dư luận và cộng đồng quốc tế lên án, phản đối.
Tuy nhiên, trong mắt một số chuyên gia, ngoài phản đối theo đường ngoại giao, đấu tranh công luận, đấu tranh trên thực địa, vẫn có điểm VN tỏ ra khó hiểu trong giải quyết vấn đề biển Đông với TQ.
Cụ thể, nhiều người lấy làm lạ, trước một TQ hung hăng, ngang ngược, tại sao VN không kiện TQ ra một tòa án quốc tế, trong khi PLP dám làm ?
Nên nhớ, vụ Giàn khoan Hải Dương 981 tháng 5/2014 có thể coi là đỉnh điểm sự ngang ngược của TQ tính tới thời điểm đó. Để đối phó, VN đã triển khai quyết liệt đấu tranh công luận, ngoại giao và thực địa. Nhưng kiện TQ như một biện pháp pháp lý thì không!
VN sợ TQ ? Chắc chắn là không ? VN sợ mếch lòng “đồng chí? ?
Chẳng phải, bởi nếu TQ thật sự là “đồng chí” thì đã không liên tục gây hấn, bắt nạt láng giềng !
Hay VN hy vọng vào sự “hoàn lương” của gã hàng xóm tai tiếng ? Càng không ! Hơn ai hết, họ hiểu quá rõ dã tâm của TQ.
Hay VN, thời điểm đó, chưa chuẩn bị kỹ hồ sơmột vụ kiện lớn ?
Có vẻ đây là điềuthuyết phục hơn cả. Và vì tự biết nên trong 5 năm qua, VN đã từng bước, từng bước âm thầm chuẩn bị hồ sơ, củng cố bằng chứng pháp lý.
Năm 2016, dù đã có một phán quyết của PCA với phần thắng thuộc về PLP, nhưng VN đủ tỉnh táo để hiểu rằng, theo đuổi một vụ kiện lớn không hề là việc đơn giản; một kết quả có lợi cho họ chỉ có thể do chính họ tạo ra trên cơ sở bộ hồ sơ được chuẩn bị kỹ càng, xác định rõ mục tiêu, có sức thuyết phục.
Nhưng tới thời điểm hiện nay, kiện TQ về việc nước này vi phạm UNCLOS 1982, xâm phạm lợi ích chính đáng của mình là điều VN đang nghĩ đến. Điều đó thể hiện qua cách thông tin úp mở của ông Lê Hoài Trung – thứ trưởng Ngoại giao VN tại một cuộc hội thảo khoa học về vấn đề biển Đông gần đây.
VN kiện TQ, sự kiện đó chắc chắn không chỉ quan trọng với riêng VN. Kết quả của nó, cũng như vụ PLP kiện TQ, cũng sẽ liên quan đến nhiều nước khác trong khu vực.
Và việc sử dụng biện pháp pháp lý để đòi quyền lợi chính đáng của VN còn có ý nghĩa thức tỉnh, nhắc nhở PLP – bên thắng trong vụ kiện TQ năm 2013 – rằng: đừng để mất đi vũ khí pháp lý của mình là phán quyết của PCA ngày 12 tháng 7 năm 2016, trong cuộc đấu với TQ về vấn đề biển Đông.