Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ông không quan tâm tới chuyện Philippines hủy một thỏa thuận quân sự với Mỹ, nhấn mạnh điều này còn có lợi vì giúp Mỹ đỡ tốn hàng đống tiền cho các cuộc tập trận với Philippines.
“Tôi thực sự không quan tâm, nếu Philippines muốn làm điều đó, chúng ta sẽ tiết kiệm được một mớ tiền”, ông Trump trả lời khi được hỏi về VFA (Thỏa thuận các lực lượng thăm viếng giữa Mỹ và Philippines) tại Nhà Trắng ngày 12-2.
“Quan điểm của tôi khác với những người khác”, Tổng thống Mỹ nói thẳng.
Chính quyền Philippines hôm 11-2 cho biết đã chính thức gởi thông báo hủy Thỏa thuận các lực lượng thăm viếng giữa Mỹ và Philippines (VFA) đến Washington. Thỏa thuận này là cơ sở pháp lý cho sự hiện diện của quân Mỹ tại Philippines và khoảng 300 hoạt động huấn luyện, tập trận thường niên giữa hai nước.
Kể từ khi lên nhậm chức, ông Trump đã chủ trương rút quân đội Mỹ tại nước ngoài về nước và buộc các nước đồng minh phải trả nhiều tiền hơn để duy trì quân Mỹ tại những nước này.
Tổng thống Mỹ tỏ ra ngoại giao khi khẳng định mối quan hệ của ông với người đồng cấp Philippines Rodrigo Duterte vẫn “rất tốt” và nhắc lại chuyện quân đội Mỹ đã hỗ trợ Philippines chống các tay súng trung thành với khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng tại Marawi năm 2017.
Hãng tin Reuters nhận định quyết định của ông Duterte có thể làm thay đổi cán cân quyền lực tại khu vực và ảnh hưởng đến chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Mỹ.
Sĩ quan Mỹ hướng dẫn lính Philippines thực hành bắn tỉa – Ảnh: Quân đội Mỹ
Quyết định của ông Duterte cũng không nhận được sự ủng hộ từ chính nội các. Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin cảnh báo việc hủy VFA đồng nghĩa với việc Manila đã tự bỏ lá chắn bảo vệ trước các động thái hung hăng của Trung Quốc trên Biển Đông.
Carlos Isagani Zarate, một hạ nghị sĩ Philippines, thì tỏ ý mỉa mai khi nói rằng nếu ông Duterte muốn Philippines tự đứng trên đôi chân mình thì tốt nhất hãy hủy luôn MDT và Thỏa thuận hợp tác quốc phòng tăng cường với Mỹ.
Một số thượng nghị sĩ Philippines đã nhanh chóng tìm cách ngăn chặn động thái của ông Duterte, cho rằng ông không có quyền đơn phương hủy bỏ các hiệp ước quốc tế mà thượng viện nước này đã phê chuẩn.
Những người ủng hộ duy trì VFA cũng nhấn mạnh thỏa thuận này có ý nghĩa quan trọng với Philippines vì đã ngăn cản Trung Quốc quân sự hóa các thực thể mà nước này ngang nhiên chiếm đóng từ Philippines.
Họ cũng cho rằng số tiền viện trợ quân sự 1,8 tỉ USD mà Mỹ dành cho Philippines kể từ năm 1998 là vô cùng quan trọng trong bối cảnh năng lực quân sự Philippines vẫn còn hạn chế.
Theo Hãng thông tấn AFP, sau thông báo chính thức của Philippines, Washington và Manila sẽ có 180 ngày đàm phán về việc có nên hủy VFA hay không.