Vừa qua, Viện nghiên cứu Brookings tại Mỹ đã công bố báo cáo đánh giá về tình hình Biển Đông hiện nay, trong đó phân tích, chứng minh rằng các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông đã góp phần làm suy yếu luật pháp quốc tế về biển. Điều này đã làm tổn thương tất cả các quốc gia, bao gồm cả Trung Quốc, vốn quan tâm đến việc đảm bảo cạnh tranh nằm trong các thông số của luật pháp quốc tế, giúp thúc đẩy sự ổn định và giảm thiểu rủi ro xung đột.
Quá trình TQ phá vỡ các luật lệ quốc tế ở Biển Đông
Báo cáo tập trung phân tích về tình hình Biển Đong và phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016 trong một vụ kiện mà Philippines đưa ra chống lại Trung Quốc theo Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS). Bài viết xác định các hành động mà Trung Quốc đã thực hiện để theo đuổi các yêu sách và kiểm soát lãnh thổ và hàng hải xung quanh các đặc điểm, bao gồm xâm lấn vào các Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của các quốc gia ven biển, tăng sự hiện diện quân sự xung quanh các tính năng, tìm cách loại trừ Mỹ và các quốc gia khác can dự và các quyền tự do khác của biển, đồng thời leo thang quân sự phi pháp các thực thế mà Trung Quốc chiếm giữ. Những hành động này đã cho phép Trung Quốc đạt được lợi thế quân sự trong trường hợp xảy ra xung đột, bằng cách ngăn cản các bên yêu sách khác đưa ra sự kháng cự mạnh mẽ đối với các cuộc xâm lược của Trung Quốc và làm giảm uy tín của Mỹ trong khu vực.
Khái quát các hành vi của TQ trong suốt thời gian qua
Các hành động phá vỡ các quy chuẩn của luật pháp quốc tế ở khu vực Biển Đông của Trung Quốc gồm: i) Liên tục đưa ra các đòi hỏi về chủ quyền một cách phi lý theo yêu sách “đường lưỡi bò”. Yêu sách này bao hàm trên 70% diện tích Biển Đông, vi phạm vào khu vực chủ quyền của các nước. ii) Đẩy mạnh hoạt động bồi đắp, cải tạo mở rộng các đảo nhân tạo trên các thực thể do Trung Quốc chiếm đóng trái phép ở Biển Đông. iii) Quân sự hóa các đảo nhân tạo, trong đó Trung Quốc tích cực triển khai các loại vũ khí, khí tài chiến lược và tàu thuyền để biến những thực thể này trở thành những tiền đồn quân sự án ngữ Biển Đông. iv) Đe nạt, bắt nạt các nước láng giềng, trong đó thường xuyên dùng sức mạnh quân sự để xuôi đuổi, de dọa tàu thuyền hải quân, ngư dân các nước. v) Ngăn cản, chỉ trích hoạt động đi lại, tuần tra hàng hải, hàng không của các nước, nhất là đối với các nước bên ngoài như Mỹ, Nhật Bản, Anh, Pháp… vi) Ngăn cản, quấy nhiễu hoạt động thằm dò dầu khí, thủy sản của các nước láng giềng. Đỉnh điểm là việc Trung Quốc cử tàu khảo sát hải dương 8 và nhóm hộ tống xâm phạm, hoạt động trái phép tại bãi Tư Chính, trong vùng thềm lục địa của Việt Nam ở phía Nam Biển Đông hồi tháng 7/2019.
Các khuyến nghị đối với Chính quyền của Tổng thống Donald Trump
Báo cáo cho rằng với các khuyến nghị đối với Chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump, cho rằng Trung Quốc chưa giành chiến thắng ở Biển Đông. Các khuyến nghị bao gồm: i) Thường xuyên khẳng định các quyền và tự do hàng hải và khuyến khích các nước như Anh, Pháp, Nhật Bản, Australia, Ấn Độ… tham gia các hoạt động tương tự. ii) tiếp tục tổ chức các cuộc tập trận song phương và đa phương trong khu vực với các đồng minh và đối tác; tăng cường quan hệ với các đồng minh và đối tác trong khu vực, đặc biệt là Philippines. iii) cảnh báo Trung Quốc rằng việc xây dựng ở Biển Đông sẽ có hậu quả nghiêm trọng. v) Hỗ trợ các nỗ lực của các quốc gia ven biển để đứng lên xâm nhập vào EEZ của họ và hợp tác với các đồng minh và đối tác của mình để thúc đẩy sự phát triển trong khu vực Biển Đông không để bị cô lập và cách các quốc gia Đông Nam Á tự đặt mình vào đó sẽ phụ thuộc vào bối cảnh kinh tế và chiến lược rộng lớn hơn.