Nhân dân Nhật báo Trung Quốc (7/4) cho biết Mỹ đang lên kế hoạch phát triển “đoàn tàu trên biển” dựa trên việc phát triển các tàu mặt nước không người lái (USV) để thực hiện các nhiệm vụ vận tải đường dài và viễn chinh.
Nhân dân Nhật báo cho biết, Cơ quan Chỉ đạo các Dự án Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến (Defense Advanced Research Projects Agency) mới đây đưa ra thông báo tìm kiếm các giải pháp kỹ thuật hỗ trợ hình thành biên đội tàu mặt nước không người lái (USV) để thực hiện các nhiệm vụ vận tải đường dài và viễn chinh. Theo yêu cầu, sẽ cần ít nhất 4 USV, từ đó hình thành “đoàn tàu trên biển” nhằm tăng cường khả năng chiến đấu viễn chinh của USV thuộc Hải quân và Thủy quân lục chiến Mỹ. Theo kế hoạch, Dự án sẽ bước vào giai đoạn thử nghiệm tàu nguyên mẫu trước khi kết thúc năm 2023, các điểm mạnh của “đoàn tàu” này gồm:
Đầu tiên, tính năng đa dạng, có thể hành trình liên tục trong thời gian dài. Hiện tại, các USV có thể mang nhiều loại cảm biến, thiết bị và vũ khí để thực hiện các nhiệm vụ chống ngầm, chống hạm và chống thủy lôi. Tuy nhiên, các USV này đa số có trọng tải nhẹ, chủ yếu là các thiết kế loại nhỏ, khó có thể đáp ứng các yêu cầu tác chiến của Hải quân Mỹ. Căn cứ theo kế hoạch phát triển của Hải quân Mỹ, các USV trong biên đội “đoàn tàu trên biển” phải có lượng giãn nước lên đến 2.000 tấn và chiều dài 50 – 90 m. Những USV loại này không chỉ có thể hoàn thành nhiệm vụ tốt hơn mà còn có thể mang theo nhiều phương tiên, vũ khí hơn như tên lửa tấn công đối đất, tên lửa chống hạm, từ đó giảm sự phụ thuộc vào tàu chiến lớn. Ngoài ra, biên đội “đoàn tàu trên biển” có thể giảm thiểu các chướng ngại trên biển thông qua các phương pháp thiết kế đặc biệt và phương thức biên chế thành biên đội. Không cần sự can thiệp của con người trong suốt hành trình, thì biên đội này cũng có thể hành trình khoảng 6.500 hải lý (12.000 km), sau đó thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập và có thể tiếp tục di chuyển thêm 1.000 hải lý (1.852 km).
Thứ hai, có khả năng sống sót mạnh mẽ và mức độ tự chủ cao. Hiện tại, hầu hết các USV của Hải quân Mỹ đều có thể thao tác khống chế từ xa hoặc được lập trình sẵn các kế hoạch hoạt động, điều này làm cho mức độ tự chủ của USV tương đối thấp. Các USV này không thể đối phó với các tình huống đột xuất trên chiến trường, và cũng rất khó để đáp ứng các yêu cầu tác chiến. Hải quân Mỹ có kế hoạch tích hợp một hệ thống điều khiển tác chiến đồng bộ trên “đoàn tàu trên biển”, cho phép các USV này có thể chia sẻ thông tin về vị trí, tốc độ, quãng đường và các thông tin khác giữa các đơn vị chiến đấu trong môi trường chiến đấu phức tạp. Từ đó làm cho các USV có thể nhanh chóng đưa ra quyết định đáp trả hiệu quả với các mối đe dọa mới. Trong một môi trường biển phức tạp, một chiếc USV hoạt động đơn độc sẽ không thể phản ứng hiệu quả với nhiều mối đe dọa, do đó nhiều USV hợp lại thành một biên đội, với khả năng nhận thức và chia sẻ thông tin, đội hình này có thể tiến hành phối hợp tác chiến, nâng cao khả năng tấn công và tiêu diệt tàu chiến lớn của đối phương.
Thứ ba, tiết kiệm chi phí và giảm rủi ro về mặt con người. Dự án “đoàn tàu trên biển” nhằm sử dụng các USV để thay thế các tàu mặt nước có người lái trong quá trình chiến đấu, từ đó hạn chế tối đa con số thương vong. Ngoài ra, các tàu chiến có người lái thực hiện nhiệm vụ ở nước ngoài trong một thời gian dài đều cần phải mang theo một số lượng lớn các thiết bị sinh hoạt, làm tăng đáng kể trọng lượng của hệ thống. Trong khi đó, các USV không cần những vấn đề này, do vậy chúng không những có thể hạ thấp con số thương vong mà còn có thể thực hiện được nhiều nhiệm vụ nguy hiểm.
Trước đó, Quốc hội Mỹ cũng đã thông qua dự luật ngân sách quốc phòng cho năm tài khóa 2020, trong đó có 209,2 triệu USD để đóng 2 tàu nổi không người lái cỡ lớn (LUSV), dài 91 m, nặng 2.000 tấn cho Hải quân. Ngoài ra, Mỹ cũng lên kế hoạch mua thêm 8 chiếc nữa trong khuôn khổ của kế hoạch 5 năm mang tên “Chương trình Quốc phòng Những năm Tương lai (FYDP)”.
Hải quân Mỹ muốn thông qua FYDP để thành lập điều mà họ gọi là “Hạm đội ma”, gồm 10 tàu nổi không người lái cỡ lớn có thể điều khiển được từ xa, hoạt động tự động hoặc bán tự động để tác chiến đơn độc hoặc theo nhóm. Với trọng tải lớn, LUSV được thiết kế để tiến hành nhiều chiến dịch tác chiến khác nhau, dù là độc lập hay phối hợp với các tàu chiến có người lái. Đây là một trong những kế hoạch quan trọng của Hải quân Mỹ để đối phó với các mối đe dọa tiềm tàng đến từ Nga và Tung Quốc. Ý tưởng phát triển LUSV xuất phát sau thành công chương trình đóng tàu săn ngầm Sea Hunter năm 2016. Hai chiếc LUSV đầu tiên được cho là sẽ dựa trên thiết kế của tàu hỗ trợ xa bờ được Mỹ phát triển cho Hải quân Iraq theo chương trình bán trang bị quân sự cho nước ngoài.
Ngoài ra, Hải quân Mỹ cũng dự định lắp hệ thống tác chiến Aegis cùng các bộ cảm biến tiên tiến cho LUSV nhằm trang bị cho các tàu này khả năng thực hiện các nhiệm vụ nguy hiểm nhất mà không phải lo ngại đến tính mạng của binh sĩ. LUSV có thể chạy trước các lực lượng đặc nhiệm để rà soát các mối đe dọa. Một khi phát hiện được, LUSV có thể báo cho các tàu hộ tống được trang bị tên lửa đối không SM-6 với tầm bắn 180 km.
Giới chuyên gia nhận định, những tàu không người lái này di chuyển với tốc độ nhanh, tính cơ động cao, tầm di chuyển rộng khắp và khá bền bỉ sẽ chuyên thực hiện nhiệm vụ trong các tình huống cần sức chịu mà người bình thường không thể thực hiện, hoặc các nhiệm vụ có rủi ro cao về chấn thương, tử vong hoặc dễ bị đối thủ bắt giữ; hỗ trợ, bảo vệ hạm đội tàu sân bay của Mỹ. Hiện Hải quân Mỹ đã bắt đầu thực hiện các nguyên mẫu của tàu chiến không người lái kích thước lớn lớn bằng cách chuyển đổi mục đích sử dụng của các tàu thương mại thành tàu chiến. Kết quả thử nghiệm ban đầu của các nguyên mẫu cho thấy những tín hiệu tích cực.
Theo các chuyên gia quân sự, một khi ra đời, LUSV có thể sẽ trở thành tàu chiến không người lái lớn nhất thế giới. Còn USNI News nhận định, động thái tăng cường đầu tư đóng LUSV của Washington là nhằm tạo ra những hệ thống có thể giúp Mỹ đảm bảo ưu thế quân sự trước các đối thủ như Trung Quốc. Lầu Năm Góc đã nhiều lần lên tiếng cảnh báo về mối đe dọa từ hai loại tên lửa đạn đạo của Trung Quốc là DF-21D và DF-26.