Chính phủ của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang xem xét các biện pháp trừng phạt Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vì sự yếu kém và quỵ lụy của cơ quan này đối với Trung Quốc, một yếu tố được nhận định là góp phần gây ra đại dịch toàn cầu COVID-19.
Politico đưa tin hôm 10/4, hai trong số các động thái mà Nhà Trắng đang xem xét bao gồm việc cắt đứt nguồn tài trợ của Hoa Kỳ dành cho WHO và kế hoạch tạo ra một tổ chức thay thế.
Politico trích dẫn nguồn tin cho biết các trợ lý của Tổng thống Trump đang soạn thảo một bản tuyên bố đình chỉ tài trợ của Mỹ cho WHO và một cơ quan có liên quan gọi là Tổ chức Y tế Pan American. Dự thảo này cũng chỉ đạo Bộ Ngoại giao, Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ và các cơ quan khác điều chuyển số tiền tài trợ cho WHO sang các tổ chức khác hiện có.
Tổng thống Trump hôm 10/4 báo hiệu rằng ông sẽ công bố quyết định về WHO vào tuần tới. “Các bạn biết đó, chúng tôi tài trợ cho WHO khoảng 500 triệu USD mỗi năm”, Tổng thống Trump phát biểu. “Chúng tôi sẽ nói về chủ đề này vào tuần tới. Chúng tôi sẽ có rất nhiều điều để nói về chủ đề đó”.
Tổng thống Trump chỉ trích WHO quá “thiên về Trung Quốc”, trong khi nhiều nhà lập pháp Mỹ yêu cầu người đứng đầu WHO phải từ chức.
Hiện chưa rõ chính quyền Trump sẽ cắt bỏ bao nhiêu lượng tiền dành cho WHO. Theo Politico, Hoa Kỳ có thể sẽ quyết định đình chỉ những khoản tiền dành cho một số chức năng nhất định của WHO, trong khi vẫn tài trợ cho các hoạt động khác. Mặt khác, Hoa Kỳ cũng có thể sẽ đưa ra quyết định tài trợ cho từng trường hợp cụ thể, nếu đó là tình huống khẩn cấp và chỉ có WHO mới thực hiện được công việc đó.
Tới nay, chính quyền Trump đã ra lệnh cho Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phải xin phép cấp cao hơn trong trường hợp chi tiền cho WHO.
Ông Tedros Adhanom Ghebreyesus được bầu vào chức vụ Tổng giám đốc WHO vào năm 2017 với sự hỗ trợ từ Trung Quốc. Quê hương ông, Ethiopia, “tình cờ” lại là quốc gia chịu nhiều ảnh hưởng từ Bắc Kinh do các khoản đầu tư và vay vốn khổng lồ từ Trung Quốc. Vì vậy, ông Tedros được đánh giá là có những mối quan hệ khó nói với Bắc Kinh.
Chuyến “thị sát” tình hình dịch bệnh ở Trung Quốc của ông Tedros vào cuối tháng 1 bị chỉ trích là màn diễn chiếu lệ. Ban đầu WHO thậm chí đã tin theo lời nói dối của Bắc Kinh rằng virus này không lây lan từ người sang người và có thể dễ dàng được kiểm soát ở Vũ Hán. Ngày 23/1, ông Tedros từ chối công nhận rằng dịch cúm Vũ Hán là một trường hợp khẩn cấp gây nguy hại cho sức khỏe người dân thế giới. Mãi đến ngày 11/3, WHO mới tuyên bố virus corona bắt nguồn từ Trung Quốc là “đại dịch toàn cầu”.
Tổng giám đốc WHO, ông Tedros Adhanom Ghebreyesus, và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (ảnh: chụp màn hình video của CGTN).
Trong suốt quá trình từ khi dịch bệnh bùng phát ở Trung Quốc đến nay, ông Tedros đã đưa ra nhiều lời “nói đỡ” cho Bắc Kinh trước những chỉ trích của cộng đồng quốc tế, thậm chí bình luận rằng Trung Quốc đã “câu giờ” giúp thế giới có thêm thời gian chuẩn bị ứng phó cho dịch bệnh.
Ông Tedros đang đối mặt với làn sóng yêu cầu ông từ chức. Hơn 800.000 người đã ký tên vào một đơn thỉnh nguyện tại trang web Change để yêu cầu ông từ bỏ chức vụ tại WHO.
Đơn thỉnh nguyện được dịch ra nhiều thứ tiếng, trong đó bản tiếng Việt có ghi: “Rất nhiều người trong chúng tôi thực sự thất vọng về WHO. Dẫu muốn tin WHO đứng trung lập về chính trị, nhưng xét thấy tổ chức này không mở bất kỳ cuộc điều tra nào. Tedros Adhanom Ghebreyesus chỉ biết tin vào số lượng người chết và người bị nhiễm bệnh do chính phủ Trung Quốc cung cấp”.