Trung Quốc đã đối mặt với nhiều cáo buộc dụ dỗ các nước nghèo châu Phi rơi vào bẫy nợ bằng cách cho họ vay số tiền lớn để xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng cần thiết và sau đó chiếm quyền kiểm soát khi những nước này không trả được nợ.
Tổng thống Tanzania John Magufuli trong tuần qua đã hủy một khoản vay của Trung Quốc trị giá 10 tỷ USD để xây dựng một cảng tại Mbegani, Bagamoyo.
Thỏa thuận này được ký bởi Tổng thống chính quyền tiền nhiệm Jakaya Kikwete với các điều khoản và điều kiện, mà theo ông Magufuli, hoàn toàn phi logic và “chỉ có người say rượu mới chấp nhận được.”
Thỏa thuận đã đồng ý cho các nhà đầu tư Trung Quốc xây cảng với điều kiện họ được bảo lãnh 30 năm và thuê liên tục trong 99 năm, theo truyền thông địa phương.
Một yêu cầu gây sốc khác được nhà đầu tư Trung Quốc đưa ra và được chính quyền Kikwete chấp nhận là chính phủ Tanzania sẽ hoàn toàn không có quyền ý kiến về bất cứ ai đầu tư vào cảng trong thời gian đó.
Nhiều tổ chức và người dân châu Phi đã yêu cầu Tổng thống khi đó là ông Kikwete huỷ bỏ thoả thuận về khoản vay được mệnh danh là “chết người” của Trung Quốc. Họ cảnh báo rằng việc này sẽ dẫn đến hậu quả thảm khốc, nhưng đề nghị của họ đã bị phớt lờ và thỏa thuận vẫn được ký kết.
Tuy nhiên, sau khi lên nắm quyền, Tổng thống Magufuli đã yêu cầu đàm phán lại và thúc ép các nhà đầu tư giảm thời gian thuê xuống 33 năm thay vì 99 năm do chính phủ trước đó ký.
Chính quyền Magufuli cũng nói rõ rằng sẽ không có thuế hoặc miễn thuế cho các nhà đầu tư Trung Quốc và họ sẽ cần sự chấp thuận của chính phủ để bắt đầu các hoạt động mới tại cảng. Tuy nhiên, các nhà đầu tư đã không đáp ứng thời hạn do chính phủ Magufuli ban hành, do đó, thỏa thuận đã bị hủy bỏ.
Gần đây, chính phủ Kenya cũng đã bày tỏ quan ngại về việc Trung Quốc đang lên kế hoạch tiếp quản một trong những cảng biển quan trọng của đất nước sau khi quốc gia châu Phi này không thể trả nợ. Trước đó, Bắc Kinh cũng đã chiếm quyền thuê cảng Hambantota của Sri Lanka trong 99 năm để gán nợ.
Mặc dù nhiều nước châu Phi nhận thức được về chiêu trò của Trung Quốc và biết rằng mình khó có thể trả nợ, nhưng vẫn lao vào các khoản vay với Trung Quốc. Nguyên nhân được cho là một số chính trị gia đã bị Trung Quốc mua chuộc bằng lợi ích cá nhân.