Bất chấp sự phản đối của Trung Quốc, Mỹ đã tăng cấp ủng hộ vị thế quốc tế cho Đài Loan trong 2 tháng trở lại đây.
Mới nhất là việc Washington lên tiếng yêu cầu cho Đài Bắc trở lại Liên Hiệp Quốc (LHQ) – vị trí đã bị thế chỗ bởi Bắc Kinh kể từ năm 1971. Việc Mỹ công khai và tích cực thúc đẩy vị thế quốc tế của Đài Loan – vấn đề nhạy cảm nhất trong quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc – là một tín hiệu cho thấy mối quan hệ giữa hai bên khả năng cao trong giai đoạn hậu COVID-19 sẽ không còn như trước.
Trong khi chỉ trích Trung Quốc thiếu minh bạch về đại dịch COVID-19, Mỹ không ngừng ca ngợi sự thành công của Đài Loan trong việc chống dịch nhằm tạo ra sự đối lập rõ ràng: cùng một dân tộc và chỉ cách nhau một eo biển hẹp nhưng có kết quả khác nhau.
“Quan hệ Mỹ – Trung đã bước vào giai đoạn hoàn toàn mới, được xác định bởi sự gia tăng các điểm nóng, vòng luẩn quẩn thù địch, suy nghĩ mất mát của người khác là cái được của mình, và sự sụp đổ của các cơ chế hòa giải, giảm nhẹ.
Nhà nghiên cứu về Trung Quốc JUDE BLANCHETTE thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Mỹ)
Chiến dịch #TweetForTaiwan
“LHQ được thành lập để phụng sự như một diễn đàn cho tất cả các tiếng nói, nơi chào đón sự đa dạng về quan điểm. Việc cấm Đài Loan đặt chân vào LHQ là cuộc đối đầu không chỉ với người dân Đài Loan đáng tự hào mà còn là cả các nguyên tắc của LHQ” – phái bộ Mỹ tại LHQ kết thúc dòng tweet ngày 1-5 với hashtag #TweetForTaiwan.
Trong cùng ngày hôm đó, Cục Các tổ chức quốc tế thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ cũng lên tiếng ủng hộ và gây sức ép để Đài Loan được gia nhập Tổ chức Y tế thế giới, Hội đồng Y tế thế giới (WHA). Các dòng tweet đều kết thúc với hashtag #TweetForTaiwan (tweet vì Đài Loan).
Cơ sở cho các động thái ủng hộ dồn dập gần đây của Mỹ là đạo luật mang tên Sáng kiến tăng cường và bảo vệ đồng minh quốc tế Đài Loan (TAIPEI) được Tổng thống Donald Trump ký thông qua hồi cuối tháng 3 vừa qua. Đạo luật yêu cầu cần phải thúc đẩy sự gia nhập của Đài Loan trong các diễn đàn, tổ chức quốc tế và có những hành động trừng phạt các quốc gia phá hoại an ninh hoặc sự thịnh vượng của Đài Loan.
Trong gần 1 tháng qua, hashtag #TweetForTaiwan đã được sử dụng khá nhiều trên mạng xã hội Twitter và thường đi cùng với #TaiwanCanHelp để khẳng định Đài Loan có thể làm được nhiều hơn cho thế giới nếu được tham gia vào các tổ chức quốc tế.
Khái niệm “mô hình Đài Loan” cũng thường xuyên được nhắc tới để nhắc người khác nhớ về việc Đài Bắc không chỉ khống chế dịch bệnh với số ca nhiễm dưới 500 người dù nằm cạnh Trung Quốc, mà còn hào phóng tặng hàng triệu khẩu trang cho nước khác. Bộ Ngoại giao Mỹ lập luận thế giới cần Đài Loan trong cuộc chiến chống COVID-19 và với những gì đã thể hiện, Đài Bắc xứng đáng một ghế quan sát viên trong WHA cũng như các tổ chức khác.
Trung Quốc tố Đài Loan vận động bằng tiền
Thống nhất Đài Loan vẫn là ưu tiên hàng đầu của Trung Quốc nên các động thái của Mỹ đã chọc giận nước này. Phái bộ Trung Quốc tại LHQ ngày 2-5 đã lên tiếng khẳng định: “Chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa là chính phủ hợp pháp duy nhất đại diện cho toàn bộ Trung Quốc và Đài Loan là một phần không thể tách rời của Trung Quốc”.
Hoàn Cầu Thời Báo thuộc Đảng Cộng sản Trung Quốc thì cảnh báo Đài Loan nên nhớ “không có bữa trưa nào miễn phí”. Tờ báo có quan điểm cứng rắn này sau đó còn dẫn “một nguồn tin riêng” nói rằng để đạo luật TAIPEI được thông qua tại Mỹ, Đài Bắc đã phải chi đậm cho Washington.
Theo đó, chính quyền Đài Bắc đã trả số tiền rất lớn dưới hình thức “quyên góp” cho các chuyên gia và học giả được các nghị sĩ Mỹ giới thiệu thông qua một số viện nghiên cứu giáo dục như “Viện phát triển kinh tế Đài Loan” và “Viện nghiên cứu Đài Loan”. Cựu chiến lược gia trưởng Nhà Trắng Stephen Bannon và cựu nghị sĩ Hsiao Bi-khim được hai bên chỉ định làm đầu mối liên lạc, phối hợp trao và nhận “quyên góp”.
Chưa rõ thực hư thông tin của Hoàn Cầu Thời Báo ra sao nhưng việc công bố nó vào thời điểm này được cho là nhằm hạ thấp uy tín các nỗ lực ủng hộ Đài Loan của Mỹ. Giới quan sát thì nhận định: bằng việc thúc đẩy mạnh mẽ vị thế quốc tế của Đài Loan, Mỹ đã chạm vào tất cả những vấn đề gây căng thẳng và đối đầu với Trung Quốc, từ nhân quyền đến sở hữu trí tuệ, thâm hụt thương mại và Biển Đông.