Phát biểu tại Lưỡng hội, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã trình bày Báo cáo công tác của chính phủ và các từ ngữ liên quan đến Đài Loan gây nên sự chú ý đặc biệt.
Giới truyền thông , Báo cáo công tác chính phủ của Trung Quốc năm 2020 có nhiều điểm khác khi đề cập đến vấn đề Đài Loan so với những lần trước đây. Báo cáo Công tác năm 2020 của chính phủ, phần liên quan đến Đài Loan cho rằng: “Phải kiên trì chính sách lớn trong công tác đối với Đài Loan, kiên quyết phản đối và ngăn chặn các hành động chủ nghĩa ly khai chủ trương “Đài Loan độc lập”… đoàn kết đông đảo đồng bào Đài Loan cùng nhau chống lại “Đài Loan độc lập, thúc đẩy thống nhất”, trong đó trọng tâm là “phản đối Đài Loan độc lập, thúc đẩy thống nhất”. Ngoài Báo cáo công tác của chính phủ, trong Báo cáo công tác của Hội nghị Hiệp thương Chính trị nhân dân Trung Quốc (21/5) cũng không đề cập đến “Đồng thuận 1992” hay “phản đối Đài Loan độc lập” nữa.
Theo đó, trong Báo cáo không nhắc đến “Đồng thuận 1992”, thậm chí không có từ “hòa bình”. Trong khi đó, từ năm 2013 đến 2019, các Báo cáo chính phủ đều đề cập đến cụm từ “đồng thuận 1992” và “thống nhất hòa bình”, cụ thể: Từ năm 2013 đến 2015, báo cáo đều viết “Kiên trì Đồng thuận 1992 “ và “cống hiến cho sự nghiệp vĩ đại thống nhất hòa bình tổ quốc”; năm 2016, chỉ có “kiên trì Đồng thuận 1992”; từ năm 2017 đến 2019, đều có viết “kiên trì và bảo vệ Đồng thuận 1992” và “thúc đẩy tiến trình thống nhất hòa bình”.
Được biết, “Đồng thuận 1992” là chỉ một sự đồng thuận miệng giữa hai bên eo biển hồi năm 1992 tuyên bố rõ ràng rằng Trung Quốc đại lục và Đài Loan cùng tuân thủ nguyên tắc “Một Trung Quốc”. Hàm nghĩa cốt lõi của thỏa thuận miệng này là Trung Quốc đại lục và Đài Loan cùng thuộc về một nước Trung Quốc và cùng nhau nỗ lực mưu cầu thống nhất quốc gia. Tuy nhiên, kể từ khi bà Thái Anh Văn trúng cử trở thành người đứng đầu chính quyền Đài Loan năm 2016, bà đã theo đuổi chính sách phi Trung Quốc hóa hoặc công khai hoặc ngấm ngầm, tìm kiếm sự độc lập cho Đài Loan. Đến khi tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai vào ngày 20/5 năm nay, bà Thái Anh Văn đã không nhắc đến “Đồng thuận 1992” nữa, bày tỏ đã triệt để vứt bỏ “Đồng thuận 1992”.
Đáng chú ý, trong lễ tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ hai, Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn (20/5) tái khẳng định quan điểm của Chính phủ Đài Loan về vấn đề “Đồng thuận 1992” và “Một Trung Quốc”.
Theo bà Thái Anh Văn: “Quan hệ Đài Loan – Trung Quốc đã có những bước ngoặt mang tính lịch sử. Cả hai bên đều có nhiệm vụ tìm cách cùng tồn tại lâu dài và ngăn chặn gia tăng đối kháng và khác biệt. Tôi muốn nhắc lại các từ ‘hòa bình, bình đẳng, dân chủ và đối thoại’. Chúng tôi sẽ không chấp nhận chính sách ‘một quốc gia, hai chế độ’ của Bắc Kinh nhằm hạ giá trị của Đài Loan và làm suy yếu tình trạng hiện tại giữa hai bờ eo biển. Chúng tôi sẽ nhanh chóng có những hành động về vấn đề này”. Bà cho biết sẽ nỗ lực hết sức để duy trì hòa bình và ổn định tại khu vực eo biển Đài Loan và sẵn sàng tham gia đối thoại với Trung Quốc và đóng góp cụ thể hơn cho an ninh khu vực. Trong bài phát biểu, bà Thái Anh Văn cũng nhấn mạnh Đài Loan sẽ tiếp tục mọi nỗ lực nhằm tham gia vào các tổ chức quốc tế và tăng cường mối quan hệ với các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong lĩnh vực kinh tế, bà Thái Anh Văn cho biết “Đài Loan cần tiếp tục hành động sớm để cứu trợ và phục hồi kinh tế, và làm bất cứ điều gì cần thiết để duy trì tăng trưởng kinh tế ổn định”.
Trước những tuyên bố cứng rắn của bà Thái Anh Văn, Trung Quốc đã đưa ra các tuyên bố đáp trả, đồng thời nhiều lần tỏ thái độ sẵn sàng sử dụng “các biện pháp cần thiết”, bao gồm cả biện pháp quân sự để giải quyết vấn đề Đài Loan. Người phát ngôn Văn phòng Các vấn đề Đài Loan thuộc chính phủ Trung Quốc Mã Hiểu Quang (20/5) khẳng định sẽ “không khoan dung” trước việc lãnh thổ này đòi tách khỏi Trung Quốc đại lục. Ông Mã nhấn mạnh: “Bắc Kinh sẽ không tha thứ cho bất kỳ hoạt động đòi độc lập nào hoặc bất kỳ lực lượng bên ngoài nào can thiệp vào nội bộ chính trị của Trung Quốc. Trung Quốc sẽ luôn tôn trọng chính sách ‘một quốc gia, hai chế độ’ và việc thống nhất Đài Loan là một nhu cầu lịch sử cần thiết mà không bất kỳ ai hay thế lực nào có thể ngăn cản được”. Thêm vào đó, ông Mã Hiểu Quang cho biết Trung Quốc luôn sẵn sàng “tạo một không gian rộng lớn cho sự thống nhất hòa bình”.
Trước đó, phát biểu tại Diễn đàn Hương Sơn lần thứ 8 tại Bắc Kinh, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa (25/10/2019) tuyên bố “vấn đề Đài Loan liên quan đến chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ cũng như lợi ích cốt lõi của Trung Quốc, nếu ai đó cố gắng tách Đài Loan ra khỏi Trung Quốc thì quân đội Trung Quốc sẽ có những hành động cần thiết để ngăn chặn việc chia tách Đài Loan bằng mọi giá”; đồng thời nhấn mạnh “mối quan hệ quân sự của Trung Quốc và Mỹ là quan trọng và nhạy cảm, Trung Quốc sẽ không bao giờ từ bỏ một phần lãnh thổ của mình”.