Rạng sáng nay (3.6), viết trên mạng xã hội Twitter, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo thông báo nước này vừa gửi công hàm lên Liên Hiệp Quốc để phản đối tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông.
Cụ thể, theo công hàm do Đại sứ Mỹ tại LHQ Kelly Craft ký tên, đã nêu rõ rằng: liên quan Công hàm số CML/14/2019 ngày 12.12.2019 do Phái đoàn thường trực nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tại LHQ gửi Tổng thư ký LHQ nhằm phản hồi đệ trình cùng ngày của Malaysia gửi Ủy ban Ranh giới thềm lục địa cùng ngày 12.12.2019, thì phía Mỹ khẳng định: Nước này bác bỏ yêu sách của Trung Quốc vì không phù hợp với luật pháp quốc tế dựa trên Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS) 1982.
Mỹ yêu cầu gửi công hàm phản đối trên đến tất cả thành viên của LHQ, đồng thời đăng tải công khai trên website của văn phòng pháp chế LHQ.
Bước ngoặt mới
Trả lời phỏng vấn Thanh Niên ngay sau khi Ngoại trưởng Pompeo thông tin về công hàm trên, TS.Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ) nhận định: “Theo thông lệ ngoại giao của Mỹ, khi nước này gửi công hàm phản đối một vấn đề lên LH, nếu bên bị phản đối không tuân thủ, thì Washington sẽ có động thái trừng phạt. Nên việc Mỹ gửi công hàm phản đối lên LHQ là diễn biến mang tính bước ngoặt trong chính sách của nước này đối với vấn đề Biển Đông”.
TS.Nagao đặt ra khả năng biện pháp trừng phạt về kinh tế, hoặc thậm chí là quân sự. “Trung Quốc đừng nên đánh giá thấp ý chí của Mỹ. Có thể Washington sẽ sớm đặt ra hình thức chế tài bằng kinh tế. Và về quân sự, Mỹ có thể yêu cầu Trung Quốc rút các lực lượng quân sự, vũ khí ra khỏi các đảo, bãi cạn mà Bắc Kinh đang chiếm giữ phi pháp ở Biển Đông”, TS Nagao nhận định và nhấn mạnh rằng việc gửi công hàm lên LHQ là dấu hiệu cho thấy Mỹ sẽ can thiệp mạnh mẽ hơn về vấn đề Biển Đông.
Phản đối bằng ngoại giao lẫn quân sự
Thực tế, thời gian qua, Mỹ liên tục phản ứng tuyên bố chủ quyền cũng như hành vi của Trung Quốc trên Biển Đông. Tháng 11.2019, Bộ Ngoại giao Mỹ phát hành báo cáo “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở: Thúc đẩy tầm nhìn chung”. Trong đó, Washington khẳng định Mỹ hợp tác cùng các nước trong khu vực để duy trì tự do hàng hải và tận dụng nhiều biện pháp khác nhau để tất cả các quốc gia có thể cùng chia sẻ lợi ích từ biển. Washington kêu gọi các nước liên quan cần giải quyết tranh chấp trên Biển Đông bằng những biện pháp hòa bình, không cưỡng ép và phải dựa trên luật pháp quốc tế.
Báo cáo trên cũng khẳng định chủ quyền dựa theo bản đồ đường chín đoạn (đường lưỡi bò – NV) mà Trung Quốc tuyên bố trên Biển Đông đã được chứng minh là vô căn cứ, phi pháp và bất hợp lý. Washington lên án Bắc Kinh có nhiều hành động khiêu khích nhằm củng cố chủ quyền “đường lưỡi bò” phi lý, “dọa nạt” các nước trong khu vực bằng sự bất ổn và nguy cơ xung đột.
 Chiến hạm Mỹ và chiến hạm Singapore tập trận trên Biển Đông từ ngày 24-25.5 Ảnh: DVIDS |
Trước đó, trong buổi điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ ngày 17.10.2019, ông David Stilwell, Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách Đông Á – Thái Bình Dương, khẳng định tuyên bố chủ quyền “đường lưỡi bò” của Trung Quốc trên là “vô lý và phi pháp”.
Vừa qua, Bộ Ngoại giao Mỹ và Bộ Quốc phòng nước này cũng đã lên tiếng phản đối việc tàu hải cảnh Trung Quốc đâm chìm tàu cá Việt Nam ở quần đảo Hoàng Sa lúc rạng sáng 2.4.
Không chỉ phản ứng bằng các thông điệp mạnh mẽ, Washington gần đây điều động một lực lượng quân sự hùng hậu để thách thức các hành vi của Bắc Kinh ở Biển Đông. Từ cuối tháng 4 đến nay, máy bay ném bom chiến lược tầm xa B-1 Lancer của không quân Mỹ liên tục hoạt động ở Biển Đông. Bên cạnh đó, Lầu Năm Góc còn điều động nhiều loại tàu chiến như tàu tác chiến cận bờ, tàu khu trục, tàu tuần dương, tàu đổ bộ tấn công mang chiến đấu cơ thế hệ 5 tàng hình F-35, tàu đổ bộ vận tải… cho đến tàu sân bay, tàu ngầm hạt nhân hoạt động tại Biển Đông.
Gần đây, hải quân Mỹ lần lượt tổ chức tập trận chung cùng hải quân Úc và hải quân Singapore trên Biển Đông.