Nhật Bản từng coi chuyến thăm cấp nhà nước của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến Tokyo là biểu tượng cho quan hệ song phương đang khôi phục. Nhưng chuyến thăm đó giờ chưa biết khi nào mới diễn ra.
Khi Washington và Bắc Kinh đang tiến đến một cuộc chiến tranh lạnh mới vì hàng loạt mâu thuẫn, Tokyo không còn cách nào khác ngoài việc thay đổi chiến lược, theo Nikkei Asian Review.
Chuyến thăm của ông Tập đáng lẽ diễn ra vào tháng 4 nhưng bị hoãn do COVID-19, và giờ càng trở nên không chắc chắn. Ngày 4/6, Ngoại trưởng Nhật Bản Toshimitsu Motegi khi trả lời phỏng vấn truyền hình nói đại ý rằng, chuyến thăm phải chờ sau thượng đỉnh G7. Hội nghị G7 bị đổi lịch đến tháng 9, còn hội nghị G20 dự kiến vào tháng 11.
Chuyến thăm của ông Tập đáng lẽ diễn ra vào tháng 4 nhưng bị hoãn do COVID-19, và giờ càng trở nên không chắc chắn. Ngày 4/6, Ngoại trưởng Nhật Bản Toshimitsu Motegi khi trả lời phỏng vấn truyền hình nói đại ý rằng, chuyến thăm phải chờ sau thượng đỉnh G7. Hội nghị G7 bị đổi lịch đến tháng 9, còn hội nghị G20 dự kiến vào tháng 11.
Nếu chuyến thăm diễn ra, ông Tập sẽ là nguyên thủ thứ hai, sau Tổng thống Mỹ Donald Trump, mà Nhật Bản tiếp đón từ khi Nhật hoàng Naruhito lên kế vị vào tháng 5 năm ngoái.
Quan điểm của Tokyo về chuyến thăm thay đổi sau khi Trung Quốc hôm 21/5 quyết định sẽ ban hành luật an ninh quốc gia mới cho Hong Kong, bước đi bị cho là sẽ tác động lớn đến quyền tự trị của thành phố. Hôm sau, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga, cánh tay phải của Thủ tướng Abe Shinzo, nói Tokyo sẽ nghĩ lại về chuyến thăm. “Chúng tôi sẽ trao đổi (với Trung Quốc) trong khi kiểm tra tổng thể các vấn đề cụ thể”, ông nói.
Ông Suga cũng nói như vậy khi trả lời câu hỏi về tác động của luật an ninh quốc gia mới đối với tình hình Hong Kong hôm 28/5, khi quốc hội Trung Quốc thông qua nghị quyết về việc ban hành luật mới đối với Hong Kong. Cách nói này khác với phát biểu của ông hồi tháng 3, rằng sự kiện sẽ diễn ra “vào thời điểm thuận tiện cho cả hai bên”.
Căng thẳng Mỹ – Trung gia tăng khiến Tokyo cũng thay đổi cách nói. Ông Trump quyết liệt cáo buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm cho tình trạng đại dịch COVID-19 lây lan khắp thế giới và dọa sẽ “cắt đứt toàn bộ quan hệ” với Bắc Kinh.
Tình hình Hong Kong cũng trở thành điểm nóng sau khi ông Trump tuyên bố sẽ hủy những đối xử đặc biệt với Hong Kong sau bước đi của Bắc Kinh. Theo giới quan sát, nếu Washington áp các biện pháp trừng phạt Bắc Kinh, Tokyo sẽ bị ép phải ủng hộ đồng minh thân nhất. Dù chuyến thăm của ông Tập diễn ra theo kế hoạch, giới quan sát cho rằng, Nhật Bản cũng có ít tự do để thúc đẩy quan hệ với Trung Quốc.
Việc ông Trump muốn mở rộng G7 cũng gây thêm quan ngại. Việc ông gợi ý sẽ mời thêm Nga, Ấn Độ, Úc và Hàn Quốc được hiểu là nỗ lực nhằm cô lập Trung Quốc. Đón ông Tập với tư cách nguyên thủ quốc gia vào thời điểm tham gia G7 mở rộng sẽ khiến Nhật Bản rơi vào tình thế khó xử.
Các yếu tố chính trị trong nước cũng có vai trò. Ông Abe đang vấp phải một số chỉ trích trong đảng LDP rằng đã chậm trễ trong việc hạn chế đi lại từ Trung Quốc sau khi đại dịch COVID-19 xảy ra. Hoạt động dồn dập của Trung Quốc quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư cũng khiến Nhật Bản giận dữ. Ngày 29/5, hai ban đối ngoại của LDP trình một nghị quyết chỉ trích Trung Quốc trong vấn đề Hong Kong và thúc giục ông Abe nghĩ lại về chuyến thăm của ông Tập.