Ngày 11/5/2020, Kyodo News của Nhật Bản đưa tin Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) có kế hoạch tiến hành cuộc tập trận đổ bộ bờ biển quy mô lớn ở Biển Đông gần đảo Hải Nam trong tháng 8 tới, với kịch bản chiếm quần đảo Pratas (Trung Quốc gọi là “Đông Sa”), hiện do Đài Loan kiểm soát. Trang mạng Star and Stripes của Mỹ ngày 27/5 đưa tin, Trung Quốc sẽ triển khai 2 tàu sân bay (Sơn Đông và Liêu Ninh) trong cuộc tập trận lần này ở Biển Đông.
Một số nguồn tin còn tiết lộ, trên đường đến vị trí tập trận, nhóm tác chiến tàu sân bay của Trung Quốc sẽ đi qua quần đảo Pratas và đến phía Đông Nam Đài Loan ở biển Philippines; trong khi đó một số tàu chiến khác sẽ tham gia cuộc tập trận đổ bộ gần Hải Nam, cách quần đảo Pratas khoảng 600 km về phía Tây Nam.
Trong mấy tháng gần đây, Trung Quốc lợi dụng việc cả thế giới đang phải đối phó với đại dịch Covid-19 để gia tăng các hoạt động hung hăng trên Biển Đông nhằm vào các nước Việt Nam, Philippines, Malaysia. Vì sao sắp tới Trung Quốc tiến hành tập trận với kịch bản chiếm Pratas là câu hỏi được nhiều nhà quan sát quan tâm phân tích và đưa ra đánh giá. Tất cả các hoạt động quân sự hóa và gây hấn của Trung Quốc ở Biển Đông đều nhắm đến mục tiêu độc chiếm Biển Đông, song mỗi hoạt động đều được Trung Quốc tính toán kỹ lưỡng. Cuộc tập trận lớn mà Trung Quốc đang chuẩn bị thực hiện còn có những ý đồ khác, có thể nhằm:
Một là, quần đảo Pratas có vị trí chiến lược quan trọng đối với Bắc Kinh vì các tàu chiến Trung Quốc nếu đi từ đảo Hải Nam ra Thái Bình Dương thì phải đi qua quần đảo này. Để tiến ra biển lớn thực hiện mục tiêu xây dựng cường quốc biển, khống chế tuyến đường hàng hải huyết mạch trên Biển Đông, Trung Quốc cần kiểm soát được quần đảo này. Đánh chiếm Pratas nằm trong mưu đồ độc chiếm Biển Đông của Bắc Kinh, song lâu nay Bắc Kinh luôn cho rằng “Đài Loan là một bộ phận của lãnh thổ Trung Quốc” nên trước mắt Bắc Kinh tập trung khống chế những khu vực khác ở Biển Đông (quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa). Sau khi đã cơ bản quân sự hóa Biển Đông với các tiền đồn quân sự ở các cấu trúc thuộc Hoàng Sa và 7 cấu trúc nhân tạo ở Trường Sa thì giờ là lúc Trung Quốc phải tính đến việc thôn tính Pratas, nhất là trong bối cảnh Đài Bắc đang thi hành một chính sách “độc lập” xa rời lục địa.
Hai là, Bắc Kinh gửi đến bà Thái Anh Văn (người có chủ trương “độc lập”, phản đối mô hình “một nước, hai chế độ” để thống nhất hai bờ, vừa nhận chức “Tổng thống” Đài Loan nhiệm kỳ 2 hôm 20/5/2020) một thông điệp cứng rắn “sẵn sàng dùng vũ lực thống nhất Đài Loan”. Cuộc tập trận đổ bộ có thể được xem là chuẩn bị cho cuộc tấn công vào Đài Loan. Trong bối cảnh Mỹ đang thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với chính quyền của bà Thái Anh Văn và bán nhiều vũ khí hiện đại cho Đài Bắc, cuộc tập trận lần này với sự tham gia chủ yếu của tàu sân bay và lấy quần đảo Pratas làm mục tiêu là nhằm đáp trả những động thái mới trong quan hệ Mỹ và Đài Loan, đối phó với hành động mạo hiểm có thể có của Mỹ chống lại Trung Quốc.
Ba là, tranh thủ đại dịch Covid-19 còn chưa chấm dứt, Bắc Kinh muốn tạo ra một hiện trạng mới trên Biển Đông có lợi cho Trung Quốc; thách thức Mỹ nhằm mục tiêu cuối cùng là đẩy Mỹ ra khỏi Biển Đông. Đặc biệt, trong thời gian gần đây, việc Mỹ tăng cường các hoạt động của hải quân, không quân ở Biển Đông là trở ngại lớn nhất cho Trung Quốc thực hiện tham vọng khống chế Biển Đông. Trung Quốc lấy cớ Mỹ tăng cường hiện diện ở khu vực để biện hộ cho các hành động leo thang mới của Bắc Kinh trên Biển Đông, đồng thời hù dọa các nước láng giềng ven Biển Đông, ngăn các nước này “ngả theo Mỹ”.
Tuy nhiên, Mỹ với tiềm lực hải quân, không quân vượt trội so với Trung Quốc sẽ không thể chấp nhận để Trung Quốc hoành hành trên Biển Đông bất chấp luật pháp quốc tế. Do vậy, việc Trung Quốc tập trận lớn ở Biển Đông cùng với một chuỗi các hoạt động gây hấn gần đây chỉ “đổ thêm dầu vào lửa” làm cho tình hình Biển Đông càng thêm căng thẳng, đe dọa hòa bình, ổn định khu vực.
Trước thông tin Trung Quốc tổ chức cuộc tập trận lớn với mục tiêu đánh chiếm quần đảo Pratas, người đứng đầu văn phòng kế hoạch và hành động thuộc Cơ quan Phòng vệ Đài Loan (MND) – Thiếu tướng Lâm Văn Hoàng hôm 12/5/2020 nói rằng MND đang theo dõi sự chuyển động của các “lực lượng thù địch (Bắc Kinh)” thông qua việc giám sát và thu thập thông tin tình báo; MND có kế hoạch ứng phó cho các tình huống bất ngờ ở Biển Đông và sẽ tiếp tục tăng cường khả năng sẵn sàng bảo vệ và tác chiến trên quần đảo Pratas và đảo Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa mà Đài Loan kiểm soát.
Một số chuyên gia quân sự cho rằng, cuộc tập trận lớn ở Biển Đông mà Trung Quốc đang ráo riết chuẩn bị là cuộc “diễu võ giương oai” của các lực lượng và trang thiết bị hiện đại nhất của Trung Quốc. Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) muốn thông qua cuộc tập trận này để kiểm tra tất cả máy bay, chiến hạm và vũ khí ở Biển Đông, đánh giá các khả năng sẵn sàng tác chiến ở vùng biển này.
Sau khi Trung Quốc đã bồi đắp, mở rộng các cấu trúc thuộc quần đảo Hoàng Sa và 7 cấu trúc thuộc quần đảo Trường Sa cũng như quân sự hóa chúng thành những “căn cứ quân sự” ở phía Nam và phía Tây Biển Đông[1], Bắc Kinh cần xây dựng thêm những căn cứ quân sự ở phía Đông Bắc Biển Đông để phục vụ mưu đồ độc chiếm toàn bộ Biển Đông. Bãi cạn Scarborough và quần đảo Pratas là mục tiêu Bắc Kinh đang nhắm tới.
Cuộc tập trận lớn sắp tới liên quan đến việc PLA phát triển các hệ thống tác chiến cho bất kỳ cuộc xung đột tiềm tàng ở Biển Đông. Tình trạng gia tăng hoạt động trên biển và trên không của Trung Quốc giữa lúc đại dịch Covid-19 cùng với cuộc tập trận đổ bộ này cho thấy Bắc Kinh đang đẩy mạnh thực hiện kế hoạch quân sự hóa toàn Biển Đông, tiến tới thống trị Biển Đông. Những hành động này của Bắc Kinh không chỉ đe dọa các nước láng giềng ven Biển Đông mà đang gây mối lo ngại cho cả cộng đồng quốc tế.
[1] Hiện Trung Quốc có 3 đường băng dài khoảng 3 km trên 3 đảo nhân tạo phi pháp, đủ cho tất cả các loại máy bay quân sự lẫn dân sự hoạt động