Các hoạt động của một tàu rải cáp Trung Quốc ở quần đảo Hoàng Sa đã bị vệ tinh ghi lại. Một số chuyên gia lo ngại việc con tàu được điều động tới khu vực có thể liên quan tới âm mưu quân sự hóa mới của Trung Quốc.
Trả lời câu hỏi của Tuổi Trẻ Online về vấn đề này, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng nhấn mạnh Việt Nam có đầy đủ bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý để khẳng định chủ quyền của mình đối với quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa phù hợp với luật pháp quốc tế.
“Mọi hoạt động liên quan đến hai quần đảo này mà không có sự cho phép của Việt Nam là vi phạm chủ quyền của Việt Nam và vô giá trị. Các nước cần hành động có trách nhiệm, tránh làm phức tạp tình hình, đóng góp vào việc giữ gìn hòa bình ở Biển Đông”, bà Thu Hằng nhấn mạnh trong cuộc họp báo thường kỳ chiều 11-6.
Trước đó, theo Hãng tin Benar News, dữ liệu theo dõi hàng hải cho thấy tàu Tian Yi Hai Gong rời Thượng Hải ngày 28-5 và tiến thẳng về quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam nhưng bị Trung Quốc ngang ngược dùng vũ lực chiếm đóng bất hợp pháp.
Các hình ảnh vệ tinh sau đó cho thấy nó đang rải dây cáp nối đảo Cây, đảo Bắc và đảo Phú Lâm – nơi có nhiều binh sĩ Trung Quốc đồn trú trái phép ở Hoàng Sa. Ngày 5-6, dữ liệu hàng hải cho thấy con tàu đi về phía tây nam và ghé các đảo Ba Ba, Duy Mộng.
Benar News cho biết không có hình ảnh tàu Trung Quốc trong những ngày này, nhưng hải trình đi lại giữa các đảo này y hệt như lúc con tàu đang rải cáp để nối đảo Cây, đảo Bắc với đảo Phú Lâm.
Ít nhất 3 chuyên gia hàng hải đã khẳng định với Benar News rằng Tian Yi Hai Gong chắc chắn liên quan đến hệ thống cáp biển ngầm Trung Quốc đang vận hành trái phép tại khu vực và khả năng cao là được sử dụng cho mục đích quân sự. Hồi năm 2016, Hãng tin Reuters tiết lộ một hệ thống cáp biển ngầm đã được lắp đặt để nối Phú Lâm và Hải Nam.
Tàu ngầm Trung Quốc tại căn cứ Du Lâm. Ngoài các cầu cảng như trong hình, Trung Quốc được cho là đã đào sâu vào lòng núi các hầm trú ẩn cho những tàu ngầm hạt nhân chiến lược ở Du Lâm – Ảnh chụp màn hình
James Kraska, giáo sư tại Đại học Hải chiến Mỹ, đã đặt ra hai khả năng. Hoặc là Trung Quốc đang muốn xây dựng hệ thống liên lạc quân sự được mã hóa nối từ đất liền ra các thực thể chiếm đóng trái phép ở Biển Đông.
Giả thuyết còn lại, theo ông Kraska, đây là một hệ thống sonar thụ động của quân đội Trung Quốc được dùng để phát hiện các hoạt động của tàu ngầm đối phương. Hệ thống này có thể tương tự hệ thống SOSUS của hải quân Mỹ dùng để lắng nghe độ ồn của tàu ngầm kẻ thù, từ đó tìm điểm yếu để khắc chế.
Ông Bryan Clark, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Hudson, cũng đồng ý đây có thể là một hệ thống giám sát dưới biển.
Phú Lâm và quần đảo Hoàng Sa nằm rất gần Du Lâm – căn cứ tàu ngầm chiến lược của Trung Quốc trên cực nam Hải Nam và đó là lý do Trung Quốc xây dựng hệ thống giám sát âm thanh dưới nước, ông Clark giải thích.
Những hệ thống như vậy có thể cho phép Bắc Kinh phát hiện các tàu ngầm Mỹ đến gần Du Lâm do thám trong thời bình hoặc tấn công chúng trong thời chiến.
Theo Benar News, không có thông tin cụ thể về đơn vị quản lý tàu Tian Yi Hai Gong. Các thông tin công khai có được cho thấy nó vừa mới được đóng hồi đầu năm 2020 và treo cờ Trung Quốc. Quân đội Trung Quốc cũng sở hữu các tàu rải cáp riêng, nhưng lần đầu được biết đến vào năm 2015.
Giáo sư Kraska nhận định sau khi chiếm đóng, cải tạo và mở rộng các thực thể ở Biển Đông trái phép, Trung Quốc không còn che giấu việc kiểm soát cả những gì diễn ra bên dưới mặt nước.