Một dự án đường sắt tốn kém của nhà thầu Trung Quốc tại Kenya có nguy cơ “đi tới hư vô” khi tòa án phúc thẩm ở nước này kết luận dự án là “bất hợp pháp”.
Hôm thứ Sáu (19/6), một tòa án phúc thẩm ở Kenya đã đưa ra phán quyết kết luận dự án đường sắt trị giá 3,2 tỷ USD giữa Kenya và Tập đoàn Cầu đường Trung Quốc (CRBC) là bất hợp pháp.
Phán quyết cho biết, Tập đoàn Đường sắt Kenya đã không tuân thủ quy định pháp luật trong “hoạt động mua sắm liên quan tới dự án SGR”, một dự án đường sắt được coi là “dự án cưng” của Tổng thống Kenya Uhuru Kenyatta, theo hãng tin DW của Đức.
Nhà hoạt động xã hội Okiya Omtatah và tổ chức Hội luật gia Kenya, đã nộp đơn kiện lên tòa Thượng thẩm năm 2014 nhằm ngăn cản dự án SGR, yêu cầu dự án phải tuân theo một quy trình mua sắm công bằng, cạnh tranh và minh bạch.
Hồ sơ vụ kiện cho thấy hợp đồng xây dựng tuyến đường đã được giao cho duy nhất nhà thầu Trung Quốc, không thông qua đấu thầu, trong khi gánh nặng trả nợ đè lên vai người đóng thuế Kenya.
Tòa Thượng thẩm Kenya đã bác bỏ vụ kiện, tuyên bố rằng các tài liệu của nguyên đơn đã bị thu thập một cách bất hợp pháp. Phía nguyên đơn đã bất bình với phán quyết và kháng cáo và giành được chiến thắng tại tòa phúc thẩm vào hôm 19/6.
Hiện chưa rõ dự án đường sắt này sẽ đối mặt với điều gì. Các chuyên gia cho rằng chính phủ Kenya, chủ sở hữu Tập đoàn Đường sắt Kenya, và CRBC sẽ có nghĩa vụ phải giải trình trước Tòa án tối cao của Kenya.
Ông Nelson Havi, chủ tịch Hiệp hội Luật pháp Kenya, nói chính phủ nước này có thể dùng phán quyết trên để chối bỏ trách nhiệm với dự án đường sắt nếu muốn. Phán quyết của tòa phúc thẩm có thể là một quá trình chuẩn bị để Kenya bác bỏ dự án trong trường hợp Tập đoàn Cầu đường Trung Quốc kiện Kenya vi phạm hợp đồng ra tòa án quốc tế.
Tuy nhiên, ông Gad Ouma, một luật sư tại công ty luật G.M. Gamma Advocates, cho rằng Kenya sẽ không dễ trốn trách trách nhiệm khi mà dự án đã được hoàn tất phần lớn.
Dự án SGR được cấp vốn 90% từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc, 10% còn lại là từ chính phủ Kenya. Đây là dự án cơ sở hạ tầng tốn kém nhất của Kenya kể từ khi nước này giành độc lập.
Theo hãng tin DW, dự án SGR bị chỉ trích là “tuyến đường sắt dẫn tới hư vô”, nối từ thủ đô Nairobi của Kenya, leo qua các con mương và các vách đá của Thung lũng Tách giãn Lớn (Central Rift Valley) và kết thúc là một tuyến đường cụt ở một ngôi làng hẻo lánh.