Trung Quốc đang phải chuẩn bị ứng phó trước một nỗ lực tấn công mạnh mẽ hơn từ phía liên minh tình báo Five Eyes, khi các thành viên của họ đoàn kết để cùng nhau giải quyết một Bắc Kinh ngày càng táo bạo, các nhà quan sát cho biết.
Bắc Kinh có thể sẽ phải đối mặt với những nỗ lực phối hợp chống lại chính quyền này từ phía Mỹ, Úc, Anh, Canada và New Zealand
Sẽ không hiệu quả khi tấn công Trung Quốc đơn độc hoặc chỉ tấn công tại một thời điểm
Các nhà phân tích nói rằng với việc Trung Quốc và các thành viên của liên minh Five Eyes đã đụng độ trên một loạt các mặt trận – từ việc xử lý đại dịch coronavirus cho đến Hong Kong và công nghệ 5G – các nước thuộc Five Eyes cho thấy các cường quốc này hiểu rằng tấn công Trung Quốc đơn độc hoặc chỉ tấn công tại một thời điểm cụ thể sẽ không hiệu quả.
Nhưng những nỗ lực phối hợp của Úc, Anh, Canada, New Zealand và Hoa Kỳ không phải là không được chú ý, truyền thông nhà nước Trung Quốc đang báo cáo mạnh mẽ các hành động được cả nhóm thực hiện.
Dấu hiệu của hành động chung đã xuất hiện hai năm trước khi Canada bắt giữ bà Mạnh Vãn Châu, giám đốc tài chính của công ty viễn thông khổng lồ Trung Quốc Huawei Technologies, theo yêu cầu của Mỹ.
Việc bắt giữ đã gây ra một phản ứng dữ dội từ phía Bắc Kinh, họ coi hành động này là một nỗ lực của các nước láng giềng nhằm kiềm chế sự trỗi dậy của công nghệ Trung Quốc. Trong vòng vài tuần, Bắc Kinh đã bắt giữ hai người Canada vì tội “đe dọa an ninh nhà nước”.
Mỹ cũng đã đặt ra các hạn chế về việc trao đổi công nghệ và khoa học với Trung Quốc, giới hạn các đơn xin thị thực cho các nhà nghiên cứu Trung Quốc.
Căng thẳng tiếp tục gia tăng trong năm nay khi dịch coronavirus ở thành phố Vũ Hán miền trung Trung Quốc bùng phát trở thành một đại dịch toàn cầu.
Hoa Kỳ đổ lỗi cho Trung Quốc vì đã cho phép mầm bệnh lây lan ra ngoài biên giới, và Thủ tướng Úc Scott Morrison đã dẫn đầu kêu gọi điều tra về nguồn gốc của coronavirus. Đáp trả, Bắc Kinh đã áp đặt thuế quan đối với lúa mạch Úc, và cảnh báo công dân và sinh viên Trung Quốc không được đến Úc.
Trong tháng trước, Mỹ và Anh đã lên án quyết định của Bắc Kinh về việc ban hành luật an ninh quốc gia đối với Hong Kong, với việc Anh phát biểu rằng liên minh sẽ “chia sẻ gánh nặng” nếu người Hong Kong muốn rời khỏi thành phố.
Georgina Downer, giám đốc của công ty tư vấn chiến lược và địa chính trị Tenjin Consulting, cho biết có những dấu hiệu rõ ràng về hành động phối hợp của năm nước thành viên.
“Chúng ta chắc chắn đang thấy sự hợp tác ngày càng tăng giữa các quốc gia Five Eyes về phản ứng của họ với Trung Quốc, bằng chứng là họ đã nhanh chóng đưa ra tuyên bố chung về Hong Kong và tuyên bố đối thoại kinh tế Five Eyes để điều phối sản xuất hàng hóa chiến lược”, bà Downer cho biết
“Việc Anh nhanh chóng thay đổi chính sách về 5G và thỏa thuận giữa các quốc gia Five Eyes để thành lập D10 các quốc gia dân chủ và có cùng chí hướng để hợp tác đối với công nghệ 5G là một ví dụ điển hình khác về cách mà kiểu ngoại giao hung hăng của Trung Quốc đã nhanh chóng liên kết tư duy chiến lược về đầu tư của Trung Quốc vào cơ sở hạ tầng quan trọng của các thành viên Five Eyes”.
Bà nói thêm rằng giờ đây đã có một “nỗ lực phối hợp và cởi mở hơn nhiều giữa Five Eyes để tập trung vào hợp tác kinh tế giữa các quốc gia có chung những giá trị và tư duy chiến lược”.
Five Eyes, thậm chí là G7+ cũng có thể tăng cường phối hợp toàn diện chống lại Trung Quốc
Li Lianjun, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Úc tại Đại học Ngoại ngữ Bắc Kinh, đồng ý rằng các thành viên của liên minh đang hợp tác nhiều hơn, với việc Thủ tướng Úc Morrison đang có những phát ngôn mạnh mẽ.
“Không có gì ngạc nhiên nếu Five Eyes phối hợp với nhau để ‘chiến đấu với Trung Quốc’, và thậm chí G7+ cũng có thể sẽ phối hợp với nhau theo một số cách. Morrison đang tích cực kiên quyết chống lại Trung Quốc, và điều đó rất tệ cho mối quan hệ song phương. Dường như Morrison sẵn sàng hy sinh quan hệ thương mại với Trung Quốc để đứng lên vì ‘những giá trị’ của mình”, ông Li cho biết.
John Blaxland, giáo sư nghiên cứu tình báo và an ninh quốc tế tại Đại học Quốc gia Úc, cho biết phong cách ngoại giao “chiến binh sói” của Trung Quốc đã tiếp tục đẩy Five Eyes gần nhau hơn.
“Nếu như kiểu ngoại giao chiến binh sói có ý định đe dọa để buộc các nước phải tuân thủ, thì nó thực sự đã phản tác dụng, bởi vì giờ đây chúng ta đang chứng kiến sự gắn kết Five Eyes giữa các bộ trưởng và các cơ quan chính phủ hợp tác bên ngoài các lĩnh vực tình báo”, Blaxland nói.
Và sự hợp tác đã không dừng lại ở năm thành viên. Đề cập đến việc Ấn Độ thỏa thuận mua thêm lúa mạch từ Úc, Blaxland cho biết các quốc gia như Pháp và thậm chí Đức, Nhật Bản và Ấn Độ mà vốn thân thiện với liên minh có thể hợp tác với Five Eyes để vô hiệu hóa các động thái của Trung Quốc.
“Five Eyes đang suy nghĩ rằng nếu như họ phải đối phó với Trung Quốc một mình thì họ sẽ phải trả giá đắt. Vì vậy, để có bất kỳ lực kéo nào với Bắc Kinh, họ sẽ phải điều phối phản ứng của họ”, ông Blaxland nói.
Chỉ hai tuần trước, Ấn Độ và Úc đã đồng ý tuyên bố chung về hợp tác hàng hải ở Ấn Độ-Thái Bình Dương như một phần của hiệp ước mới, Hiệp định Đối tác chiến lược toàn diện, chỉ ra một liên minh từng được cho là không thể.
Shi Yinhong, một chuyên gia về các vấn đề Mỹ tại Đại học Renmin Trung Quốc, cho biết áp lực của Five Eyes sẽ làm phức tạp thêm sự phát triển của Trung Quốc, vốn đang gặp khó khăn trên mặt trận kinh tế.
Shi nói rằng mặc dù Mỹ và bốn quốc gia khác có thể không hoàn toàn phù hợp với chính sách của Trung Quốc, Five Eyes vẫn là một liên minh vững chắc.
“Trung Quốc đã quen với loại áp lực này, có thể tăng cường khả năng phục hồi của Trung Quốc, nhưng nhược điểm là nó sẽ làm giảm sự sẵn sàng điều chỉnh các chính sách chiến lược một khi đã quen với nó”, ông nói.
Nhưng Lu Xiang, một nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, cho biết mối đe dọa đối với Trung Quốc có thể không lớn.
“Tất cả các quốc gia là các quốc gia có chủ quyền. Mỗi nước có tính toán và chương trình ngoại giao riêng. Tôi không tin rằng bốn quốc gia này sẽ theo Hoa Kỳ ở mọi bước. Tất nhiên, họ sẽ có một số sự phối hợp như các đồng minh truyền thống, nhưng tôi không nghĩ rằng họ đoàn kết tới mức là một khối”, ông nói.