Trao đổi với phóng viên Tiền Phong mới đây, GS Carlyle Thayer (ĐH New South Wales, Học viện Quốc phòng Úc) nhận định: Biển Đông có tầm quan trọng đặc biệt đối với Úc vì 3 lý do chính: thương mại, quốc phòng và sự ổn định địa chiến lược.
Ông Carlyle Thayer
Về thương mại, Úc là một trong những nước phụ thuộc nhiều nhất vào thương mại với Đông Bắc Á. Trong 12 đối tác thương mại lớn nhất của Úc năm 2019, Trung Quốc đứng số 1 với 89,2 tỷ USD, theo sau là Nhật Bản và Hàn Quốc. Singapore, Malaysia và Việt Nam đứng thứ 10, 11 và 12.
Về quốc phòng, Úc xa cách các điểm nóng ở châu Á, nhưng các tiến bộ về công nghệ quân sự và việc Trung Quốc xây dựng các đảo nhân tạo ở biển Đông (3 đảo có đường băng 3.000m và nhà chứa máy bay) dẫn tới việc kẻ thù tiềm năng sẽ mất ít thời gian hơn để tấn công Úc. Giờ đây, các đảo nhân tạo đóng vai trò căn cứ tiền phương; máy bay quân sự Trung Quốc mang tên lửa có thể tấn công thành phố Darwin và các căn cứ quân sự ở miền bắc nước Úc. Tàu ngầm và tàu chiến Trung Quốc có thể rải mìn khắp các tuyến vận tải biển của Úc.
Về độ ổn định địa chiến lược, trước tiên, biển Đông là tuyến đường thương mại quan trọng đối với hàng xuất khẩu Úc đi tới Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Hong Kong và 5 nước ASEAN, gồm Singapore, Malaysia,Việt Nam, Indonesia và Thái Lan. Miền tây nước Úc chiếm một lượng lớn hàng hóa Úc đi tới Trung Quốc và tuyến đường vận chuyển ngắn nhất là đi qua biển Đông. Biển Đông là tuyến đường biển nhộn nhịp thứ hai thế giới với hơn 3.000-5.000 tỷ USD hàng hóa đi qua mỗi năm. Bất kỳ sự bất ổn về an ninh hoặc xung đột nào ở biển Đông cũng sẽ ảnh hưởng kinh tế toàn cầu cũng như kinh tế Úc.
Thứ hai, Úc là đồng minh hiệp ước của Mỹ. Mỹ là siêu cường toàn cầu và cần tiếp cận biển Đông để triển khai lực lượng từ Tây Đại Tây Dương tới Ấn Độ Dương/vịnh Ba Tư. Theo liên minh ANZUS (khối hiệp ước quân sự Úc-New Zealand-Mỹ), Úc có thể được kêu gọi ủng hộ và chiến đấu cùng Mỹ trong trường hợp có xung đột ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.