6 trong 8 quỹ phụ của an sinh xã hội Trung Quốc đã thâm hụt lớn, thu ngân sách có chiều hướng giảm. Mới đây tác giả có bút danh “Manzouyoungsi” có bài phân tích trên Secretchina. Tác giả cho biết, theo dõi tổng thu nhập và chi tiêu của quỹ an sinh xã hội là hành động thường xuyên của tác giả. Bảng số liệu được đưa ra dưới đây là quyết toán tài chính quỹ an sinh xã hội do Bộ Tài chính Trung Quốc ban hành.
Ảnh minh họa.
Cách đọc bảng sau như sau: Đường cán cân thu chi được sơn màu xanh lá cây, cho thấy là các quỹ phụ trong đó đã ở trạng thái thâm hụt và cần dựa vào tài chính quốc gia để bù đắp.
Thâm hụt mở rộng
Quỹ An sinh Xã hội Trung Quốc có 8 quỹ phụ chính, 6 trong số đó đã rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán thu nhập nghiêm trọng và phải dựa vào tài chính nhà nước để trợ cấp. Trong số đó, quỹ phụ bảo hiểm hưu trí của các cơ quan, tổ chức chính phủ chỉ mới chính thức được thành lập vào năm 2018. Năm đó, có khoản thâm hụt là 337,5 tỷ nhân dân tệ, đến năm 2019, khoảng chênh lệch này được nới rộng lên tới 452,1 tỷ.
Nhìn vào từng khoản mục, trong 8 quỹ phụ, chênh lệch thu chi của bảo hiểm y tế cơ bản cho người dân là lớn nhất, đã thâm hụt 549,8 tỷ vào năm 2019, tăng 15,0% so với 478,2 tỷ năm 2018. Lưu ý rằng khoản chênh lệch này đòi hỏi phải có trợ cấp từ nguồn tài chính của chính quyền địa phương, nhưng chính quyền địa phương hiện nay nói chung là quá nghèo để mở rộng quy mô quỹ, và họ thực sự không đủ khả năng để trợ cấp.
Năm 2019, doanh thu tài chính công của chính quyền địa phương là 10,11 nghìn tỷ nhân dân tệ và từng xu đã được sử dụng từ lâu. Chi phí cầu đường tốn kém, phải hỗ trợ gia đình công chức, giáo dục dân sinh… tất cả đều lấy từ chi tiêu tài chính của địa phương. Mà giờ đây người dân chỉ cần chi 5,4% cho việc chữa bệnh, chính quyền địa phương không kham nổi. Vì lý do này, nhiều sở y tế đã đưa ra các điều kiện hạn chế nghiêm ngặt đối với khám chữa bệnh bảo hiểm y tế, khi kê đơn thuốc, bác sĩ sẽ đề nghị một số lượng lớn thuốc mà bảo hiểm y tế không được thanh toán, việc sử dụng trang thiết bị phẫu thuật cũng bị hạn chế nghiêm ngặt. Trang thiết bị nhập khẩu về cơ bản không cho phép dùng với bệnh nhân khám bảo hiểm.
Chênh lệch thu chi lớn thứ hai là bảo hiểm hưu trí cơ bản cho người lao động, năm 2019, chênh lệch thu chi (thâm hụt) đạt 471,1 tỷ nhân dân tệ, tăng 128,7% so với mức 206 tỷ năm 2018. Sự gia tăng này là rất đáng sợ.
Ngoài ra, điều đáng nói là quỹ bảo hiểm thất nghiệp của Trung Quốc rơi vào tình trạng thâm hụt vào năm 2019. Thâm hụt trong năm 2019 đạt 22,4 tỷ, trong khi năm 2018 thặng dư 10 tỷ tiền bảo hiểm thất nghiệp. Thủ tục hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp rất rắc rối, rất ít người đáp ứng được yêu cầu nên mục này đã không được duy trì.
Do quy mô thâm hụt của các quỹ phụ ngày càng tăng nên về tổng thể, thâm hụt của Quỹ An sinh xã hội của Trung Quốc năm 2019 là 1.465,8 tỷ nhân dân tệ, tăng 49,0% so với 983,6 tỷ năm 2018. Mức tăng này rất lớn, có thể nói là gây sốc. Những gì tác giả muốn đưa ra dưới đây là số liệu cụ thể về trợ cấp của quỹ an sinh xã hội từ tài chính của Trung Quốc trong năm 2018 và 2019.
Thu nhập không đảm bảo cho chi tiêu, quỹ chỉ tài trợ được tối đa 8 năm
Nguồn số liệu trong bảng trên là báo cáo quyết toán tài khóa quốc gia do Bộ Tài chính ban hành qua các năm, lý do số liệu bắt đầu từ năm 2018 là do báo cáo tài khóa trước không đưa ra số liệu cụ thể. Trong năm 2018, Chính phủ đã tài trợ 1.765,5 tỷ nhân dân tệ cho Quỹ An sinh xã hội và trợ cấp 1.910,3 tỷ vào năm 2019. Lưu ý, tác giả nhấn mạnh lại ở đây là khoản trợ cấp này chủ yếu là trợ cấp do chính quyền địa phương cấp, an sinh xã hội là trách nhiệm của chính quyền địa phương chứ không phải trung ương. Lấy ví dụ năm 2019, khoản trợ cấp là 1.9103 tỷ, trong đó chính quyền địa phương chi 1.873,4 tỷ, chiếm 98,1%.
Và nếu trừ trợ cấp tài chính, và chỉ dựa vào thu nhập bảo hiểm và thu nhập từ đầu tư quỹ an sinh xã hội để chi cho an sinh xã hội thì năm 2018 quỹ an sinh xã hội thâm hụt 728,9 tỷ Nhân dân tệ và năm 2019 thâm hụt 1.200,1 tỷ. Quy mô thâm hụt vào năm 2020 có lẽ sẽ tiếp tục tăng, nhưng tác giả giả định rằng nó sẽ được duy trì ở quy mô của năm 2019. Tính theo thang điểm này, nếu tài chính địa phương ngừng cấp bù cho quỹ an sinh xã hội, thì quỹ an sinh xã hội với 964,5 tỷ hiện có, chỉ kéo dài được 8 năm thì sẽ tiêu hết.
Dựa trên thảo luận ở trên, chắc chắn chúng ta đã hiểu sâu hơn về tầm quan trọng của việc duy trì sức sống tài khóa của chính quyền địa phương. Năm 2019, trợ cấp tài chính địa phương cho bảo hiểm y tế đã chi 1.873,4 tỷ nhân dân tệ, trong khi doanh thu tài khóa công của địa phương năm 2019 chỉ là 10,11 nghìn tỷ nhân dân tệ, có nghĩa là 18,5% doanh thu tài chính của chính quyền địa phương được sử dụng để bù đắp thâm hụt an sinh xã hội. Tác giả thực sự không biết tài chính địa phương đã vắt số tiền này từ đâu. Loại điều động tài chính này thực sự quá mạnh mẽ.
Điều đặc biệt quan trọng cần lưu ý ở đây là việc kỳ vọng thu nhập đầu tư của Quỹ An sinh Xã hội để bù đắp khoản thiếu hụt là không thực tế. Tỷ suất sinh lời đầu tư quỹ an sinh xã hội năm 2018 và 2019 chỉ đạt 2,85%.
Điều rắc rối hơn là mức thu ngân sách địa phương sẽ giảm mạnh vào năm 2020, và thu ngân sách địa phương trong nửa đầu năm đã giảm 7,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong bối cảnh này, cá nhân tác giả thực sự lo lắng về việc liệu chính quyền địa phương có đủ khả năng trợ cấp cho quỹ an sinh xã hội không đáy không.