Nhà Trắng đã yêu cầu các cơ quan chính phủ Mỹ cung cấp thông tin chi tiết về bất kỳ khoản tài trợ nào có tác dụng chống lại ảnh hưởng toàn cầu và các hoạt động kinh doanh của Bắc Kinh, bao gồm cả các khoản hỗ trợ Bắc Kinh. Động thái này xuất hiện trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Washington và Bắc Kinh trên nhiều mặt trận.
Theo một tài liệu của Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) Nhà Trắng ngày 27/8 mà Reuters thu thập được, OMB đã chỉ đạo các cơ quan chính phủ Mỹ nộp “dữ liệu thống kê đầy đủ về các khoản tài trợ liên bang góp phần hỗ trợ hoặc hậu thuẫn Trung Quốc, hoặc trực tiếp hay gián tiếp chống lại hành vi cạnh tranh bất bình đẳng, các hoạt động ác tính và nỗ lực gây ảnh hưởng trên toàn cầu của Bắc Kinh”.
Tài liệu có tựa đề “Cuộc cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc ” không cho biết thông tin thu thập sẽ được sử dụng như thế nào ngoài việc nó sẽ “thông báo cho các nhà hoạch định chính sách” tại Washington biết chi tiết về các cách thức chi tiêu của chính phủ Mỹ có liên hệ đến Bắc Kinh.
Mỹ và Trung Quốc đã trở nên đối địch nhau do những bất đồng trên nhiều phương diện, từ cuộc chiến thương mại kéo dài hai năm cho đến việc chính quyền Trump đổ lỗi cho Bắc Kinh giấu dịch Covid-19 tại đại lục, vấn đề Biển Đông, Hồng Kông, Người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương …
Yêu cầu thu thập dữ liệu ngân sách sâu rộng này sẽ giúp các nhà hoạch định chính sách điều chỉnh lại để đảm bảo tất cả các khoản tài trợ phải “phản ánh các ưu tiên chiến lược” trong mối quan hệ Mỹ-Trung.
Một số chương trình và chi tiêu của Mỹ đang được xem xét đã có niên đại từ một thập kỷ trở lên. Tài liệu mà Reuters thu thập được yêu cầu các cơ quan liên bang phải trình kết quả trước ngày 21/9 tới.
Một phát ngôn viên OMB xác nhận quyết định của cơ quan này với Reuters, và cho biết quyết định này nhằm “đảm bảo Hoa Kỳ vẫn mạnh mẽ và ở vị thế có sức mạnh và khả năng chống lại các nước đối địch như Trung Quốc, OMB đã yêu cầu các cơ quan liên bang báo cáo chi tiết tất cả các khoản tài trợ chống lại hoặc viện trợ Trung Quốc”.
Tài liệu trích dẫn một số ví dụ như “nguồn quỹ cho các chương trình dùng để chống lại Sáng kiến Vành đai Con đường (OBOR) ; nguồn tài trợ cho các hoạt động quân sự, trang thiết bị và cơ sở hạ tầng với mục đích căn bản là ngăn chặn hành vi hung hăng của Trung Quốc”.
Tài liệu cũng yêu cầu cung cấp thông tin chi tiết những khoản quỹ nhằm mục địch “duy trì vị trí dẫn đầu của Mỹ trong tương quan với Trung Quốc đối với quyền biểu quyết tại các tổ chức quốc tế quan trọng”.
Tài liệu yêu cầu cung cấp số liệu về các nguồn tài trợ của chính phủ Hoa Kỳ cho các chương trình có mục đích cơ bản là chống lại việc mở rộng năng lực công nghệ của Trung Quốc tại các lĩnh vực quan trọng như 5G và truyền thông không dây, chất bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và máy học, điện toán lượng tử, an ninh mạng và an ninh hệ thống, sản xuất tiên tiến và robot, xe điện và xe tự hành, công nghệ sinh học, năng lượng tiên tiến và công nghệ vũ trụ.
Nhà Trắng trước đó đã yêu cầu cung cấp báo chi tiết về các khoản tài trợ song phương cho trung tâm Nghiên cứu Năng lượng Sạch Hoa Kỳ-Trung Quốc và bất kỳ chương trình hỗ trợ kinh tế song phương nào khác của Mỹ.
Nhà Trắng cũng thu thập dữ liệu về các khoản quỹ “HHS (Ủy ban Y tế và Dịch vụ Con người) tài trợ cho CDC (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh), NIH (Viện Y tế Quốc gia Mỹ) và các chương trình khác ở Trung Quốc”.
Tài liệu cũng yêu cầu thu thập thông tin chi tiết về bất kỳ khoản chi tiêu nào “đóng góp tổng thể vào GDP hoặc năng lực kỹ thuật của Trung Quốc, bao gồm cho các tổ chức quân sự hoặc chính phủ Trung Quốc, các tổ chức thương mại hoặc công nghiệp thuộc sở hữu Nhà nước và các tổ chức chịu chỉ đạo trực tiếp của giới lãnh đạo Bắc Kinh”.
Các cơ quan trong chính phủ phải gửi báo cáo về ngân sách năm 2019 và 2020 được ban hành thành luật, đề xuất ngân sách năm 2021 của Tổng thống Trump và yêu cầu báo cáo ngân sách các cơ quan chính phủ vào năm 2022.
Việc rà soát ngân sách chỉ là nỗ lực mới nhất có thể làm tiền đề cho các hành động tiếp theo chống lại Trung Quốc.
Tuần trước, Hoa Kỳ đã chế tài 24 công ty Trung Quốc tham gia vào các hoạt động xây dựng, quân sự hóa Biển Đông. Đây là lệnh trừng phạt đầu tiên của Mỹ nhắm vào Bắc Kinh liên quan đến vùng biển chiến lược đang tranh chấp.