Bộ Ngoại giao Anh, Pháp và Đức ngày 16-9 đã gởi công hàm lên Liên Hiệp Quốc, phản bác lại 7 công hàm của Trung Quốc. Công hàm chung nhấn mạnh các yêu sách đường cơ sở thẳng, ‘quyền lịch sử’ Trung Quốc đưa ra là vô lý chiếu theo UNCLOS 1982.
Anh, Pháp và Đức (nhóm E3) khẳng định ngay từ đầu công hàm các nước này lên tiếng với tư cách là một quốc gia thành viên của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS 1982), nhấn mạnh công ước này là “khuôn khổ pháp lý cho tất cả các hoạt động trên biển và đại dương”.
Công hàm nhấn mạnh quyền đi lại không gây hại, tự do hàng hải và hàng không như đã nêu trong UNCLOS phải được tôn trọng, đặc biệt tại Biển Đông.
Mặc dù công hàm chung tái khẳng định E3 không đứng về phía nào trong tranh chấp Biển Đông, việc chỉ ra những cái sai của Trung Quốc là một hành động rất có ý nghĩa.
Công hàm của Anh, Pháp và Đức khẳng định đường cơ sở thẳng Trung Quốc tự vẽ ra ở Hoàng Sa của Việt Nam và “quyền lịch sử” mà Bắc Kinh đưa ra là không có cơ sở dựa trên UNCLOS.
“Các yêu sách liên quan đến việc thực thi “quyền lịch sử” trên Biển Đông là không tuân thủ luật pháp quốc tế và các điều khoản của UNCLOS”, công hàm chung nhấn mạnh đồng thời khẳng định “quyền lịch sử” mà Trung Quốc nêu ra đã bị bác bỏ trong phán quyết ngày 12-7-2016 của Tòa trọng tài quốc tế về Biển Đông.
Theo nhóm E3, phần II và phần IV của UNCLOS đã quy định đầy đủ và rõ ràng cách xác định đường cơ sở thẳng và đường cơ sở quần đảo. Do đó, việc Trung Quốc – một quốc gia lục địa – tự ý vẽ đường cơ sở thẳng ở Hoàng Sa (PV – thuộc chủ quyền của Việt Nam) là “không có cơ sở pháp lý”.
Hoạt động bồi đắp và cải tạo các thực thể mà Trung Quốc đã chiếm đóng hay bất kỳ tác động nhân tạo nào khác sẽ không làm thay đổi phân loại đối tượng địa lý theo UNCLOS.
“Các tranh chấp yêu sách hàng hải ở Biển Đông cần được đưa ra và giải quyết một cách hòa bình, phù hợp với các nguyên tắc của UNCLOS cũng như các phương tiện và thủ tục giải quyết tranh chấp đã được đưa ra trong UNCLOS”, công hàm của E3 kêu gọi.
Đường cơ sở thẳng Trung Quốc tự ý vẽ ở quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị Bắc Kinh dùng vũ lực chiếm đóng năm 1974 – Ảnh chụp màn hình
“Với tư cách là các quốc gia thành viên UNCLOS, Pháp, Đức và Vương quốc Anh sẽ tiếp tục duy trì và khẳng định các quyền và tự do của mình như được quy định trong UNCLOS, góp phần thúc đẩy hợp tác trong khu vực theo quy định của công ước”, công hàm kết thúc.
“Cuộc chiến công hàm” về Biển Đông – cách gọi hiện nay của nhiều người trước việc các nước liên tục gửi công hàm/công thư lên Liên Hiệp Quốc phản đối yêu sách phi lý của Trung Quốc – phát sinh sau một công hàm do Malaysia đệ trình lên Ủy ban Ranh giới thềm lục địa (CLCS) của Liên Hiệp Quốc vào tháng 12-2019.
Hành động mở màn cuộc chiến công hàm của Malaysia đã kéo theo cả những nước không tranh chấp trực tiếp trên Biển Đông như Indonesia, Mỹ, Úc và mới nhất là nhóm E3 tham gia vào cuộc chiến công hàm này – góp phần làm nổi bật sự phi lý và bất hợp pháp trong các yêu sách của Trung Quốc.