Hôm 30/9, phát biểu về cuộc đối thoại sắp tới của “Bộ tứ kim cương”, Ngoại trưởng Nhật Bản Toshimitsu Motegi khẳng định, đây sẽ là dịp để ngoại trưởng bốn nước có cùng tham vọng và tư duy về các vấn đề khu vực trao đổi quan điểm đối phó với các thách thức trong giai đoạn hậu đại dịch COVID-19 – theo báo The Japan Times.
Đó là ý kiến của thành viên trong “Bộ tứ” (Nhóm QUAD- bao gồm bốn nước Mỹ, Ấn Độ, Úc và Nhật Bản). Còn ý kiến của Trung Quốc thì ngược lại hoàn toàn. Bắc Kinh cho rằng đây chỉ là thứ kết bè, kéo cánh để chia phần.
Cuộc đối thoại sắp tới được kỳ vọng sẽ vạch ra chiến lược cho Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong thời kỳ mới. Nó sẽ góp phần thúc đẩy thành lập một liên minh chính thức đối trọng với Trung Quốc.
Ngoại trưởng bốn nước trong nhóm QUAD sẽ tiến hành đối thoại bốn bên tại thủ đô Tokyo ngày 6/10. Theo giới chuyên gia hội nghị này sẽ đánh dấu thời kỳ hoạt động mới của liên minh không chính thức. QUAD ngày càng có những hoạt động thiết thực trong lúc Trung Quốc có hàng loạt hành động bất chấp pháp luật để hiện thực hóa tham vọng mở rộng ảnh hưởng ở Biển Đông. Việc “Bộ tứ” khởi động đối thoại một lần nữa tái khẳng định cam kết của các nước này đối với khu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương tự do và rộng mở.
Tạp chí The Diplomat bình luận: Việc “Bộ tứ” quy tụ trong thời điểm này là một phản ứng hợp lý. Nó diễn ra trong bối cảnh ảnh hưởng của Mỹ ở Châu Á đang phai nhạt, còn chính sách đối ngoại của ông Tập Cận Bình ngày càng quyết đoán hơn. Nếu không tăng cường gắn kết thì không thể củng cố được một mặt trận thống nhất về các vấn đề an ninh khu vực; không thể ngăn nổi sức ảnh hưởng về quân sự và kinh tế của Trung Quốc trong khu vực và trên thế giới. Trung Quốc có đủ cả thế và lực, lại cộng thêm sự trơ tráo xưa nay, vốn cho mình cái quyền thống trị thế giới.
Thêm vào đó, cuộc bầu cử ở Mỹ đang xuất hiện nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, nhất là việc Tổng thống Donald Trump nhiễm COVID-19. Vì vậy Washington cần phải nỗ lực rất cao trong việc trấn an và đưa ra các cam kết mạnh mẽ, chắc chắn của Mỹ để hỗ trợ các nước đồng minh (trong đó có nhóm QUAD) vạch ra đối sách riêng của họ, cho dù ai bước vào Nhà Trắng vào năm 2021.
Rồi đây Mỹ sẽ tận dụng cơ hội này để tiến tới thúc đẩy “Bộ tứ kim cương” trở thành một liên minh quân sự toàn diện, giống một “NATO của Châu Á”. Mới đây, khi trả lời phỏng vấn báo The Washington Times, Giám đốc chương trình Châu Á thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược Wilson (Mỹ) Michael Kugelman nhận định: Môi trường quốc tế gần đây đang phát triển theo hướng tạo điều kiện cho sự hình thành của khối NATO ở Châu Á. Nếu như mỗi quốc gia trước đây phải đơn độc đối mặt với những thách thức an ninh đến từ Trung Quốc, thì hiện nay tình hình đã khác. Rất nhiều quốc gia không có lợi ích địa chính trị trực tiếp ở Châu Á đã lên tiếng vạch trần âm mưu bành trướng của Trung Quốc, mới nhất là công hàm chung về Biển Đông của ba nước Pháp, Anh, Đức trình lên Liên hợp quốc hôm 21/9.
Những hành động của Trung quốc ở Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương không chỉ mang tính công kích mà còn ngày càng đe dọa sự ổn định toàn cầu. Không chỉ ngang nhiên xây dựng căn cứ quân sự trên các thực thể nhân tạo bồi đắp phi pháp ở Biển Đông, Trung Quốc còn sử dụng cái gọi là “ngoại giao chiến lang” (bỏ qua các chuẩn mực ngoại giao truyền thống, thúc đẩy dòng quan điểm ngoại giao bá quyền mới), khiến các nước láng giềng vô cùng bất bình.
Phản ứng trước cuộc đối thoại bốn bên của nhóm QUAD, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân khẳng định, các quốc gia không nên “kết thành bè phái riêng biệt”. Ông Uông kêu gọi các nước nỗ lực để tăng cường tin tưởng lẫn nhau, thay vì nhắm vào một bên thứ ba. Ý ông này ám chỉ việc “Bộ tứ kim cương” đang chơi xấu, tìm đối sách kìm hãm những ảnh hưởng to lớn của Trung Quốc trong thời đại ngày nay.
Lúc này đây hình ảnh Trung Quốc như ngôi nhà trơ chọi, lửa cháy tứ bề. Theo cách ví von của Bắc Kinh, người khổng lồ cầm cái vòi xăng lúc nào cũng lăm le phun vào đống lửa là Mỹ. Giờ lại thêm lắm kẻ “anh hùng rơm” mới. Trong số đó có QUAD. Bốn nước này lại sắp đối thoại. Mà kết cục đối thoại là gì thì Bắc Kinh đã thừa biết. Và họ cũng biết cách phải làm gì khi lửa đang lan đến chân tường.