Kế tục chính sách người tiền nhiệm, Nhật Bản dưới thời Thủ tướng Yoshihide Suga đang tăng cường sức mạnh và tăng cường hiện diện quân sự để đối phó Trung Quốc.
Trả lời Thanh Niên ngày 21.10, ông Carl O.Schuster (cựu Giám đốc bộ phận điều hành của Trung tâm tình báo hỗn hợp – Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương thuộc hải quân Mỹ và đang giảng dạy ở Đại học Hawaii về quan hệ quốc tế, lịch sử) nhận xét: Nhật Bản đang tăng cường năng lực quân sự và các hoạt động quân sự, hợp tác cùng các đối tác vì lo ngại những hành vi hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông, biển Hoa Đông.
Sức mạnh cả trên biển lẫn trên không
Về hoạt động quân sự, từ đầu tháng đến nay tại Biển Đông, chiến hạm Nhật Bản liên tục tiến hành 4 cuộc tập trận, trong đó có 3 cuộc tập trận song phương và đa phương. Trong số 4 cuộc tập trận trên, 3 chiến hạm tàu sân bay trực thăng JS Kaga và tàu khu trục JS Ikazuch cùng tàu ngầm SS Shoryu (Nhật) tập trận chống ngầm ở Biển Đông.
Lợi ích lâu dài
Nhật Bản đang đảm nhận một vai trò độc lập hơn ở Indo-Pacific và báo hiệu rằng nước này có lợi ích lâu dài ở Đông Nam Á. Việc tân thủ tướng Nhật quyết định đến Việt Nam trước khi ông công du đến các đồng minh của Tokyo mang thông điệp quan trọng. Điều này báo hiệu quyết tâm của Nhật không chỉ dành cho các đồng minh truyền thống, đồng thời gửi thông điệp đến Trung Quốc rằng Tokyo cam kết bảo vệ quyền tự do hàng hải hợp pháp ở Biển Đông và các vùng biển khác.
TS James Holmes (Chuyên gia chiến lược hàng hải – Đại học Hải chiến Mỹ)
Nhận xét về cuộc tập trận chống ngầm này, TS Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ) phân tích: Đối với các nhóm tác chiến tàu sân bay, tàu ngầm vẫn là nguy cơ lớn nhất. Nên việc tập trận chống ngầm thể hiện năng lực của tàu ngầm trong việc hộ tống tàu sân bay. “Tàu JS Kaga được nâng cấp để có thể mang theo chiến đấu cơ thế hệ 5 tàng hình F-35 (phiên bản F-35B) để trở thành một tàu sân bay thực thụ”, ông Nagao dẫn chứng thêm.
Thời gian qua, Tokyo đang theo đuổi chiến lược phát triển các nhóm tác chiến tàu sân bay bằng cách nâng cấp 2 tàu sân bay trực thăng lớp Izumo là JS Izumo và JS Kaga. Năm 2019, sau khi tàu JS Kaga hoàn tất một số nâng cấp, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có bài phát biểu trên tàu này khi công du Nhật Bản. Động thái của chủ nhân Nhà Trắng được xem như một sự thừa nhận của Washington đối với việc Tokyo tiến đến hoàn thiện nhóm tác chiến tàu sân bay đúng nghĩa.
Liên quan kế hoạch này, dự thảo ngân sách quốc phòng Nhật vừa được công bố hồi đầu tháng 10 cho thấy bao gồm cả khoản tiền xấp xỉ 725 triệu USD để mua 6 chiến đấu cơ thế hệ 5 tàng hình F-35B nhằm trang bị cho các tàu thuộc lớp Izumo. Đây chỉ là ngân sách của năm tài chính sắp tới. Tokyo dự kiến đặt mua đến 42 chiến đấu cơ F-35B.
Bên cạnh phiên bản F-35B, Nhật còn có kế hoạch sở hữu 105 máy bay chiến đấu thế hệ 5 tàng hình phiên bản F-35A. Nhờ đó, Tokyo trở thành đối tác sở hữu nhiều chiến đấu cơ F-35 nhất bên ngoài nước Mỹ. Không dừng lại ở đó, Tokyo còn dành ra khoản ngân sách lên đến 256 triệu USD cho năm tới để theo đuổi kế hoạch phát triển máy bay chiến đấu nội địa thay thế dòng máy bay F-2 trong tương lai – dự kiến vào thập niên 2030, theo chuyên trang Defensenews. Đặc biệt, Nhật Bản còn có kế hoạch phát triển tên lửa hành trình bội siêu thanh và pháo siêu tốc. Đó là một phần trong chương trình xây dựng năng lực tấn công phủ đầu mà Tokyo đang hướng tới.