Cựu Tổng tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Philippines Emmanuel Bautista mới đây cho rằng cả Trung Quốc lẫn Mỹ sẽ tìm cách kiểm soát Philippines vì vị trí chiến lược của quốc gia Đông Nam Á này nằm giữa Biển Đông và Thái Bình Dương.
Phát biểu tại một diễn đàn ở Philippines gần đây, ông Bautista cho rằng Philippines nên dự đoán Trung Quốc sẽ giành quyền kiểm soát một số tuyến đường biển quan trọng của Philippines nếu xảy ra cuộc chiến tranh giữa Mỹ và Trung Quốc, theo tờ South China Morning Post ngày 30.10. Ông nhận định vị trí chiến lược của Philippines cùng với các tuyến đường biển kết nối Biển Đông và Thái Bình Dương biến quốc gia này thành “địa hình quan trọng”.
Ông xác định những tuyến đường biển đó gồm có eo biển Ba Sĩ, nằm giữa Philippines và Đài Loan, cùng các eo biển Mindoro, Cebu, Balabac, San Bernardino và Surigao trong các quần đảo thuộc Philippines. “Nếu muốn kiểm soát Biển Đông, bạn cần kiểm soát những chỗ hẹp này”, ông Bautista khẳng định.
Dù Trung Quốc từng tuyên bố sẽ không khơi mào chiến tranh giữa lúc căng thẳng với Mỹ leo thang, ông Bautista cảnh báo Trung Quốc ngày càng có hành động hung hăng ở Biển Đông và khu vực biên giới giáp với Ấn Độ. Ông cho rằng các tranh chấp chủ quyền ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương là những điểm nóng có thể châm ngòi cho một cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc.
“Giả sử [mọi việc] mất kiểm soát và dẫn tới cuộc chiến tranh… Trung Quốc sẽ chiếm Philippines”, ông Bautista suy đoán. Cũng theo ông Bautista, Trung Quốc đã và đang thực hiện những hoạt động tiếp cận Philippines theo cách thâu tóm hoặc xây dựng cảng biển và sân bay.
Tướng về hưu Bautista cho rằng trong một cuộc chiến tranh tiềm tàng, Mỹ và Trung Quốc sẽ tìm cách kiểm soát Philippines. Mỹ hiện có hiệp ước phòng thủ với Philippines, đồng nghĩa nếu Philippines bị tấn công, Mỹ sẽ can thiệp. Còn Trung Quốc có thể phóng tên lửa và triển khai chiến đấu cơ hướng về phía Philippines từ những thực thế Trung Quốc bồi đắp thành đảo nhân tạo phi pháp ở Biển Đông, theo ông Bautista.
Tương tự, tiến sĩ Swee Lean Collin Koh (chuyên gia quốc phòng thuộc Trường Nghiên cứu quốc tế S.Rajaratnam, Singapore) cũng cho rằng nếu đụng độ xảy ra, Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) sẽ phải kiểm soát một số tuyến đường biển quan trọng, đặc biệt là eo biển Ba Sĩ.
Theo ông Koh, PLA hiện có một căn cứ gần Philippines là đá Vành Khăn, nằm trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam, nhưng đã bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp và bồi đắp thành đảo nhân tạo. “Trung Quốc thực tế đang kiểm soát bãi cạn Scarborough, vốn gần vịnh Subic chiến lược và trong trường hợp xảy xung đột… thực thể này có thể bị chiếm đóng một cách đầy đủ như đá Vành Khăn hiện nay”, ông Koh bình luận, theo South China Morning Post. Trung Quốc giành quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough từ Philippines sau cuộc đụng độ tàu giữa hai bên vào năm 2012.
Ông Koh còn cho rằng một khi lập căn cứ ở Scarborough, “PLA sẽ dễ dàng thực hiện các lựa chọn quân sự, đặc biệt là tiến hành cuộc chiến tranh bất đối xứng chống lại các tàu ngầm Mỹ đến từ đảo Guam trong lúc hỗ trợ khí tài hải quân thuộc PLA như tàu ngầm, di chuyển qua eo biển Ba Sĩ để vào biển Philippines, nơi PLA sẽ chạm trán với quân đội Mỹ”.