Trong số lãnh đạo các nước chần chừ gửi lời chúc mừng tới ứng cử viên Đảng Dân chủ Mỹ Joe Biden vừa trúng cử Tổng thống có Chủ tịch Trung Quốc và Tổng thống Nga. Đây là hai quốc gia lớn, một thời từng đứng ở “phía bên kia”, từng là tiền đồn của phe xã hội chủ nghĩa, từng là mối kinh hoàng của đế quốc Mỹ.
Nay thì cả Nga và Trung Quốc đều không còn đại diện cho “phe” nào cả. Nhưng hai “ông lớn” này là luôn luôn là đối thủ đáng gờm của Mỹ. Vì thế ông Biden rất mong đợi nhận được tin vui từ hai quốc gia. Nếu có lời chúc từ ông Putin và ông Tập Cận Bình thì coi như đã có sự “công nhận” từ bên ngoài. Ông Biden sẽ cảm thấy vững tin hơn trong cuộc quyết đấu với Donald Trump giai đoạn hậu bầu cử, theo lời ông là “làm cho Trump bẽ mặt”.
Phải chăng Nga và Trung Quốc đang nghe ngóng tình hình ở Mỹ nhiều hơn là tình cảm riêng với Trump hay với Biden? Cả hai Đảng Dân chủ và Cộng hòa và cá nhân Tổng thống đương nhiệm, cá nhân ông Joe Biden đều tuyên bố tuần sau chiến thắng sẽ thuộc về họ. Đúng là một cuộc bầu cử lịch sử ở Mỹ. Nó kịch tính suốt trong cuộc bầu cử cho đến khi tên ông Biden được xướng lên là Tổng thống đắc cử.
Vậy nên, sự thận trọng của Nga, Trung Quốc, cũng như Việt Nam và nhiều quốc gia Đông Nam Á khác cũng là điều dễ hiểu. Chả dại gì mở lời hoan hỉ để rồi bị hớ khi có những điều bất ngờ sau những lá phiếu.
Còn nhớ, năm 2016, chỉ vài giờ sau khi kết quả cuộc đua vào Nhà Trắng được truyền thông Mỹ công bố, Điện Kremlin đã nhanh chóng chúc mừng ông Donald Trump đắc cử Tổng thống. Thế nhưng lần này, ngày 9/11, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov thôngbáo: Moskva sẽ chờ đợi tới khi nào có kết quả chính thức.
Giới quan sát cho rằng, trong nhiệm kỳ qua Tổng thống Trump đã phá vỡ chính sách đã được xây dựng qua nhiều đời Tổng thống Mỹ. Ông Trump đã không ngớt ca ngợi Tổng thống Nga Putin một cách quá đáng. Trước đó, trong chiến dịch tranh cử, dư luận đã nghi ngờ Trump thông đồng với Nga can thiệp vào việc bầu cử.
Cũng vì thế, Moscova không vui vẻ gì khi Biden trúng cử. Bởi chính Biden cũng từng nói ám chỉ rằng, sự can thiệp từ nước ngoài “giống như một hành động đối nghịch”. Trong một cuộc phỏng vấn với kênh CBS hồi cuối tháng 10, Biden gọi Nga là “mối đe dọa chính” đối với an ninh quốc gia Mỹ. Chắc chắn rằng, nếu ngồi vào ghế Tổng thống, Biden sẽ hợp sức cùng các đối tác và đồng minh để đẩy lùi bất cứ thứ gì mà Nga đang thực hiện”.
Cũng với thái độ nhìn bắc ngó nam, nhìn tây ngó đông như Putin, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chưa gửi lời chúc mừng đến Biden. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói một câu theo kiểu “ném cát bụi tre” rằng: Bắc Kinh sẽ chỉ hành động “theo thông lệ quốc tế”.
Bạn đọc còn nhớ, trong giai đoạn tranh cử năm 2016, tỉ phú Donald Trump với vẻ ngất ngưởng của một tỉ phú đã có nhiều lời lẽ công kích, gần như thóa mạ Trung Quốc. Vậy nhưng khi đắc cử, ông vẫn nhận được lời chúc mừng “nồng nàn” từ Chủ tịch Tập Cận Bình. Ông Tập thật khôn khéo khi kêu gọi thúc đẩy một mối quan hệ “yên ổn” và “ổn định” giữa Washington và Bắc Kinh.
Lời vuốt ve thì chưa nói lên điều gì. Trong bốn năm qua mối quan hệ Mỹ – Trung vẫn căng như dây đàn. Nhiều lúc tưởng như chiến tranh trên Biển Đông đa trực chờ. Thêm vào đó là hàng loạt chia rẽ về thương mại, công nghệ, cạnh tranh. Đặc biệt nghiêm trọng là những cáo buộc từ Trump quy cho Trung Quốc đã gieo mầm họa đại dịch Covid-19 cho toàn thế giới.
Về phía Joe Biden, ông ta cũng không mặn nồng gì với Bắc Kinh. Trước đây và trong chiến dịch tranh cử, Biden đã thể hiện rằng, ông sẽ kiên quyết đối đầu với Trung Quốc. Điều này khác với Tổng thống đương nhiệm Donald Trump. Ông này lắm khi nửa vời, mưa nắng thất thường.
Theo quan sát và nhận định của chúng tôi, Bắc Kinh vào lúc này thấy rằng, không cần phải thỏa hiệp với Mỹ dưới một chính quyền mới. Đặc biệt là khi nguy cơ xảy ra những hành động rất khó đoán định của Biden và Đảng Dân chủ đang ở phía trước.
Dù sao chiến lược của Biden sẽ có nhiều sắc thái hơn, không quá thất thường và kỳ lạ như Donald Trump. Nếu ông này chắc chắn đượcngồi vào ghế Tổng thống, Trung Nam Hải sẽ có “bài” phù hợp.
Xin lưu ý, ngoài lãnh đạo Nga và Trung Quốc, không ít nguyên thủ từng thân thiết và nhiều lần khen ngợi Tổng thống đương nhiệm Donald Trump đã chưa có lời chúc mừng Biden. Thái độ im lặng này có thể cũng là định hướng cho mối quan hệ sắp tới với Washington.