Cuối nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ, ông Obama đã nhận ra mối đe dọa của Trung Quốc ở Thái Bình Dương và đã vội vã đưa ra chiến lược xoay trục về Châu Á.
Mỹ sẽ không hạ nhiệt ở Biển Đông
Còn ông Trump, khi lên làm Tổng thống đã lập tức nhận ra việc Trung Quốc chiếm đóng trái phép và bồi đắp các đảo trên Biển Đông không chỉ đe dọa, uy hiếp các nước trong khu vực, mà còn trở thành thách thức lớn nhất về tự do hàng hải với các nước trên thế giới. Trong suốt nhiệm kỳ, Tổng thống Trump chính là người đã tìm ra và cảnh báo cho toàn thế giới về những nguy cơ từ Trung Quốc bằng việc chỉ ra bẫy nợ của chiến lược “vành đai và con đường”, chống sự bất bình đẳng và không minh bạch trong quan hệ thương mại với Trung Quốc. Ông Trump đã cho tàu chiến hoạt động nhiều hơn trên Biển Đông và vận động các nước đưa tàu chiến tới hoạt động để ngăn chặn các hoạt động phi pháp của Trung Quốc. Vào cuối nhiệm kỳ ông Trump đã vận động được nhiều nước cùng bác bỏ các yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông.
Năm 2020 các tàu chiến của Mỹ và Châu Âu dù có giảm việc đi vào vùng 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo trái phép của Trung Quốc, nhưng lại gia tăng các hoạt động hàng hải đủ gần để thể hiện sự phản đối với các đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh và các đe dọa tiềm tàng đối với sự tự do hàng hải và hàng không trong khu vực.
Về phía Trung Quốc, năm 2020 lợi dụng việc bầu cử Tổng thống ở Mỹ có những diễn biến phức tạp Trung Quốc đã gia tăng các hoạt động quân sự ở khu vực Biển Đông. Theo trung tâm nhiên cứu quốc tế và chiến lược (CSIS) tại Washington thì các hoạt động quân sự của Trung Quốc trong khu vực, trong đó có các cuộc tập trận, huấn luyện…đã tăng khoảng 50% lên 65 lần trong năm 2020 so với con số 44 lần trong năm 2019.
Trung Quốc trong những ngày gần đây đã tiến hành cuộc tập trận bắn đạn thật ở gần Biển Đông có sự tham gia của trực thăng Harbin Z-9 và tên lửa chống hạm. Cuộc tập trận này diễn ra ở cực nam đảo Hải Nam (thành phố Tam Á). Trung Quốc cũng đang tiến hành xây dựng một quân cảng lớn ở Hải Nam, đủ lớn cho tàu sân bay thế hệ Type-303 của họ.
Cùng với các cuộc tập trận, Trung Quốc còn tuyên bố thành lập trái phép 2 khu vực hành chính mới ở Biển Đông.
Không chỉ lợi dụng thời gian nước Mỹ bận bịu trong bầu cử để gia tăng hoạt động quân sự trên Biển Đông, Bắc Kinh còn hy vọng ông Trump thất cử và họ muốn ông Biden trúng cử vì theo họ ông Biden đã từng thân thiện vơi Trung Quốc khi ông còn là phó Tổng thống Mỹ.
Nhưng, thông tin báo chí gần đây cho thấy nếu ông Biden nhận chức Tổng thống Mỹ thì chính quyền của ông sẽ buộc phải tiếp tục gia tăng áp lực lên Trung Quốc, như chính sách cứng rắn của ông Trump chứ không thể nhẹ tay như thời Tổng thống Barack Obama.
Các cố vấn hàng đầu của ông Biden đang kêu gọi gia tăng các cuộc điều tra tự do hàng hải trên Biển Đông, tiếp nối chính sách cứng rắn của chính quyền Donald Trump. Bản thân ông Biden cũng đang muốn cùng đồng minh Châu Âu và Châu Á cùng chung sức để ngăn chặn các hoạt động phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông.