Trung Quốc vừa chính thức khởi động cuộc điều tra về các hoạt động độc quyền tại Alibaba Group Holding Ltd. đồng thời yêu cầu lãnh đạo Ant Group Co. đến một cuộc họp cấp cao về các quy định tài chính.
Cơ quan giám sát chống độc quyền hàng đầu của Trung Quốc cho biết họ đang điều tra Alibaba nhưng từ chối nêu chi tiết. Các cơ quan quản lý, bao gồm ngân hàng trung ương và cơ quan giám sát các hoạt động ngân hàng cũng sẽ triệu tập riêng lãnh đạo của Ant Group, một công ty khác của tỷ phú Jack Ma, đến một cuộc họp nhằm thúc đẩy các quy định ngày càng nghiêm ngặt về tài chính, đe dọa sự phát triển của công ty fintech lớn nhất thế giới.
Trên mạng xã hội, Ant khẳng định họ sẽ nghiên cứu và tuân thủ tất cả các yêu cầu.
Từng được ca ngợi là động lực thúc đẩy sự thịnh vượng kinh tế và là biểu tượng cho sức mạnh của đất nước Trung Quốc, Alibaba và các đối thủ như Tencent Holdings Ltd. đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ cơ quan quản lý sau khi thu hút hàng trăm triệu người dùng và tạo ra ảnh hưởng đến hầu hết các khía cạnh trong cuộc sống hàng ngày ở Trung Quốc.
Ngay sau khi thông tin này được công bố, cổ phiếu Alibaba tại Hồng Kông đã giảm tới 7,7% xuống mức đáy 5 tháng. Các doanh nghiệp Internet khác của Trung Quốc cũng chịu ảnh hưởng. Thậm chí, cổ phiếu SoftBank Group, cổ đông lớn nhất của Aliabab, cũng chịu tác động nặng nề.
Hiện tại, các nhà đầu tư đang bị chia rẽ về mức độ mà Bắc Kinh sẽ xử lý Alibaba, tập đoàn hàng đầu khu vực. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp khác, chẳng hạn như Tencent, cũng đang chuẩn bị để đối mặt với một loạt các quy định chống độc quyền mới sắp được nhà chức trách Trung Quốc ban hành.
Giới chức Trung Quốc nói rất ít về kế hoạch họ chuẩn bị nhằm vào các doanh nghiệp Internet của mình. Tuy nhiên, các điều khoản trong dự thảo công bố tháng 11 được mô tả là có phạm vi “rộng bất thường” nhằm kiềm chế các doanh nhân công nghệ như Jack Ma, những người được hưởng lợi nhiều trong suốt một thời gian dài không bị quản lý.
Dong Ximiao, một chuyên gia về tài chính trên Internet, nói rằng những gì đang diễn ra rõ ràng là những nỗ lực liên tiếp nhằm kiềm chế Jack Ma, một trong những biểu tượng cho các thực thể quá lớn để sụp đổ ở Trung Quốc. Theo Ximiao, Trung Quốc dường như muốn các doanh nghiệp nhỏ hơn, chi phối ít hơn nhưng lại tuân thủ nhiều hơn.
Hiện tại, Jack Ma đã không xuất hiện trước công chúng kể từ phiên IPO thất bại của Ant. Thậm chí, một nguồn tin không nêu tên còn cho rằng Jack Ma được khuyên không rời khỏi Trung Quốc. Đại diện Alibaba chưa chính thức lên tiếng về những thông tin này.
Hệ sinh thái Internet của Trung Quốc từ lâu đã được bảo vệ khỏi sự cạnh tranh của những gã khổng lồ như Google và Facebook. Sự bảo hộ này đã làm nổi lên 2 cái tên lớn là Alibaba và Tencent. Thông qua một mạng lưới đầu tư như mê cung, hai công ty này phủ gần như toàn bộ các lĩnh vực khởi nghiệp ở Trung Quốc, từ Trí tuệ nhân tạo tới Fintect.
Sự bảo trợ của Trung Quốc cũng tạo ra một thế hệ khổng lồ mới như Meituan hay Didi Chuxing – Uber của Trung Quốc. Cái tên lớn nhất thành công bên ngoài Trung Quốc là ByteDance Ltd. với ứng dụng TikTok đang làm mưa làm gió ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Tuy nhiên, các quy định chống độc quyền có thể làm đảo lộn nhiện thứ. Kịch bản nhẹ nhàng nhất mà người ta có thể nghĩ tới là các khoản phạt. Nặng hơn, nhiều nhà lãnh đạo sẽ phải ra đi.
Theo Bloomberg, những biện pháp liên tiếp mà Chính phủ Trung Quốc nhằm vào Alibaba, Ant Group cho thấy sự mất kiên nhẫn của các nhà lãnh đạo nước này với Jack Ma, một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất trên thương trường.
Jack Ma nổi tiếng với sự thẳng thắn và tự tin. Thành công trong những thập kỷ qua càng làm nổi bật lên cá tính của Jack Ma. Tuy nhiên, không thể phủ nhận thành công của Alibaba hay Tencent một phần tới từ sự bảo hộ thị trường mà Chính phủ Trung Quốc áp dụng ở đất nước hơn 1 tỷ dân này.
Tuy nhiên, mọi thứ có lẽ đã bắt đầu thay đổi ở Trung Quốc. Hàng loạt các quy định được đưa ra nhằm vào các doanh nghiệp Internet hàng đầu cho thấy thời kỳ hoàng kim của Alibaba hay Tencent có lẽ đã sắp bước sang bên kia sườn dốc.
Với hàng trăm triệu người dùng, đánh chiếm hầu hết các lĩnh vực của đời sống, Alibaba hay Tencent đang thực sự gây ảnh hưởng to lớn tại quốc gia hơn 1 tỷ dân. Tuy nhiên, việc các công ty tư nhân vượt mặt chính quyền là điều không bao giờ được phép xảy ra ở Trung Quốc. Đây là giới hạn mà không người nào nên vượt qua.
Trong một sự kiện hồi tháng 10, Jack Ma đã gọi hệ thống ngân hàng Trung Quốc là “tiệm cầm đồ” và Hiệp ước Basel của hệ thống ngân hàng toàn cầu chẳng khác gì “câu lạc bộ của những ông già”. Ngay lập tức, Jack Ma đã phải trả giá bằng thương vụ IPO trị giá 35 tỷ USD của Ant Group.
Thực tế, đế chế của Jack Ma hiện nay đang rơi vào khủng hoảng. Việc bị đích thân Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình yêu cầu điều tra Ant Group cho thấy một tương lai không mấy tươi sáng đang chờ Jack Ma ở phía trước. Khác với những lần “nổi loạn” khi có mâu thuẫn với cơ quan quản lý trong quá khứ, Jack Ma đang giữ im lặng.