Những ngày cuối cùng của Tổng thống Donald Trump ở Nhà trắng đã làm náo loạn nước Mỹ về nhiều sự kiện. Ngoài nước chủ nhà, Trung Quốc vẫn là một quốc gia bị ông Trump liên tục tấn công đến giờ chót.
Vừa mới có tin Đại sứ Mỹ tại Liên hợp Quốc, bà Kelly Craft, sẽ thăm Đài Loan trong ba ngày từ 13 đến 15/1, lại có tin nóng hơn là Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết, Mỹ sẽ dỡ bỏ các hạn chế về tiếp xúc giữa các quan chức nước này với Đài Loan. Ông Pompeo nói: “Tôi tuyên bố dỡ bỏ tất cả những hạn chế tự áp đặt này”.
Bị dội gáo nước lạnh nhưng Bắc Kinh khó có thể đưa ra tuyên bố cứng rắn hay hành động nào dễ làm đổ bể quan hệ Mỹ-Trung. Bởi lúc này là thời điểm nhạy cảm, Tổng thống đắc cử Joe Biden chuẩn bị lên nắm quyền. Xưa nay người Trung Quốc không muốn bất cứ ai có ảo tưởng về sự phá hoại từ những cách làm tương tự như vậy. Họ cho đó chỉ là hành động ăn thua kiểu con nít.
Trong khi Trung Nam Hải còn đang nén giận thì Thời báo Hoàn Cầu- một tên lính xung kích trong đấu tranh chính trị, ngoại giao của Đảng Cộng sản nắm quyền Trung Quốc – đã tung chưởng, chửi búa xua chính quyền Donald Trump như con thú giãy chết. Hoàn Cầu tuyên bố, sẽ thẳng tay trừng trị Đài Loan nếu cố tình chạy sang phía Mỹ.
Bài viết trên Hoàn Cầu có đoạn: “Nếu Mỹ-Đài dám để Pompeo thăm Đài trước khi kết thúc nhiệm kỳ, hồi chuông báo tử cho chính quyền Đài Loan hiện tại sẽ gióng lên…Chính phủ Mỹ hạn chế trao đổi chính thức với Đài Loan như một phần nghĩa vụ quốc tế của mình. Nếu Washington tự ý xóa bỏ những hạn chế mà họ từng tuân thủ, thì quan hệ Trung-Mỹ sẽ được xác định lại hoàn toàn và hai nước sẽ tiến tới thù địch, nền tảng quốc tế nơi vấn đề Đài Loan được giải quyết một cách hòa bình sẽ sụp đổ một góc quan trọng”.
Thời báo Hoàn Cầu cũng đe dọa Mỹ, rằng họ phải ghìm cương trước bờ vực. Mỹ và chính quyền Dân tiến Đài Loan nếu dám để Pompeo đến thăm Đài Loan trước khi kết thúc nhiệm kỳ, phản ứng của Bắc Kinh sẽ như sấm chuyển sét vang. Khi đó, máy bay chiến đấu của PLA sẽ ngay lập tức bay tới Đài Loan, dùng phương thức chưa từng có để tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với đảo Đài Loan. Nếu Đài Loan và Mỹ dám phản ứng thái quá thì rất có thể chiến tranh sẽ nổ ra.
Thật là giọng điệu diều hâu hết sức! Rõ ràng, Bắc Kinh không ngại ngần khi các nhà bình luận quốc tế cho rằng, thùng thuốc súng và mồi lửa đang ở trong tay nhà cầm quyền Trung Quốc, chứ không phải ai khác.
Theo ông Thẩm Đinh Lập – Giáo sư Học viện Quan hệ Quốc tế thuộc Đại học Phúc Đán, Thượng Hải – hy vọng Bắc Kinh sẽ phản ứng mạnh mẽ trước tuyên bố của Mỹ. Sự phản ứng đó không chỉ dằn mặt Đài Bắc mà còn nhằm gửi tín hiệu tới chính quyền sắp tới của Biden. Và như vậy, Biden nếu tỉnh táo, cần thấy trước những thiệt hại do thông báo này gây ra, để thực hiện các biện pháp khẩn cấp nhằm đảo ngược tình thế.
Sau tuyên bố của Pompeo và sự phản ứng của Hoàn Cầu thời báo, chính quyền Mỹ có thái độ ra sao? Khi nhiệm kỳ của chính phủ đương nhiệm chỉ còn vài ngày nữa, hoạt động của chính phủ cũ khiến Biden hết sức lúng túng, trong khi ông đang lo lắng việc bảo vệ an ninh, an toàn cho ngày nhậm chức sắp đến.
Một số quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ đã bày tỏ sự phản đối đối với sự thay đổi này của ông Pompeo. Còn một số nhà ngoại giao thì rất tỏ ra thất vọng, bởi theo họ, những hành động “thô bỉ” nêu trên nên được thực hiện sớm hơn, không phải vào lúc nhá nhem này.
Còn nhiều chuyên gia bên ngoài chính phủ Mỹ dự đoán, mục đích của những hành động này nhằm gài bẫy tân Tổng thống Biden. Tân Tổng thống đứng trước hai lựa chọn: Hoặc đảo ngược cách tiếp cận và phải trả giá bằng chính trị trong nước, hoặc không đảo ngược cách tiếp cận, thì quan hệ với Bắc Kinh ngày càng tồi tệ hơn.
Đương nhiên, tại Mỹ cũng có ý kiến có vẻ “khách quan”. Người ta ủng hộ quyết định của chính quyền Tổng thống sắp mãn hạn, cho rằng: Nhiều quy định hạn chế tiếp xúc với các quan chức Đài Loan là sản phẩm của thời kỳ trước khi mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc còn êm ả. Những rào cản đã tích tụ theo thời gian cần rỡ bỏ ngay. Mỹ “rỡ bỏ” hạn chế là muốn cho Đài Loan tăng cường tự thân, tăng cường sức mạnh quốc phòng và sức mạnh kinh tế để không bị Bắc Kinh xoa đầu.
Lúc này tình hình ở Washington đúng là rối như canh hẹ. Lại thêm cái ngòi nổ trong quan hệ Mỹ-Đài khiến cho rối càng thêm rối. Xem ra cách im lặng của Bắc Kinh cũng là cao kiến. Ông chủ Trung Nam Hải hãy cứ xua “anh” Hoàn Cầu ra trước xem các bên phản ứng thế nào, chờ hồi sau phân giải.