Theo trang VOA Chinese, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị sẽ thăm các nước Trung Á giáp biên giới với Afghanistan. Sau khi Taliban tiếp cận biên giới Tân Cương của Trung Quốc, tình hình Afghanistan phát triển như thế nào đã ảnh hưởng trực tiếp đến các khu vực xung quanh.
Ông Vương Nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc
Các quốc gia như Trung Quốc và Nga, vốn có lợi ích quan trọng ở Trung Á, đã bắt đầu các hành động ngoại giao để ứng phó với những thay đổi của tình hình ở Afghanistan.
Trung Quốc thông báo vào ngày 9/7 rằng Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị sẽ thăm Turkmenistan, Tajikistan và Uzbekistan từ ngày 12-16/7. Ông Vương Nghị sẽ tham dự Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải và cuộc họp của Nhóm liên lạc Tổ chức Hợp tác Thượng Hải-Afghanistan.
Trong số 5 nước Trung Á, ngoại trừ Kyrgyzstan và Kazakhstan, cả 3 nước Trung Á mà Vương Nghị đến thăm đều có biên giới với Afghanistan. Với những thay đổi về tình hình ở Afghanistan, an ninh của Trung Á và cách thức bảo vệ lợi ích địa phương của Trung Quốc, chắc chắn đây sẽ trở thành những vấn đề then chốt để Vương Nghị thảo luận tại ba nước Trung Á sắp tới.
Cùng ngày khi Trung Quốc thông báo về chuyến thăm của Vương Nghị, phái đoàn Taliban đã thông báo tại một cuộc họp báo ở Moscow rằng Taliban hiện kiểm soát 85% Afghanistan. Trong số ba quốc gia Trung Á mà Vương Nghị sẽ đến thăm, biên giới giữa quốc gia Tajikistan và Afghanistan là dài nhất với chiều dài hơn 1.300 km. Sidorov, một tướng Nga vừa thị sát biên giới Tajik-Afghanistan và là tham mưu trưởng của Tổ chức Hiệp ước Quốc phòng và An ninh Tập thể Cộng đồng các Quốc gia Độc lập, nói với truyền thông Nga rằng biên giới Tajik-Afghanistan hiện gần như hoàn toàn do Taliban kiểm soát.
Tajikistan là thành viên của Tổ chức Hiệp ước Phòng thủ An ninh Tập thể của Cộng đồng các Quốc gia Độc lập. Nga hiện có Sư đoàn bộ binh 201 đóng quân tại Tajikistan. Các quan chức Tajik đã yêu cầu Tổ chức Hiệp ước Quốc phòng An ninh Tập thể do Nga đứng đầu trợ giúp để giải quyết tình hình biên giới, và Tajik cũng đã bắt đầu huy động 20.000 quân nhân dự bị. Hơn 1.000 binh sĩ chính phủ Afghanistan đã chạy trốn vào lãnh thổ Tajik khi Taliban tiến hành một cuộc tấn công.
Tajikistan và Afghanistan có biên giới với Trung Quốc trên Hành lang Wakhan tiếp giáp với Tân Cương. Sau khi lực lượng vũ trang Taliban tiếp cận biên giới Tân Cương của Trung Quốc, Trung Quốc sẽ hành động và phản ứng như thế nào sẽ là trọng tâm của Vương Nghị trong chuyến đi tới Trung Á này.
Trong số các quốc gia Trung Á, Trung Quốc và Tajikistan có quan hệ hợp tác chặt chẽ nhất trong lĩnh vực an ninh. Ngoài ra, Trung Quốc cũng có nhiều lợi ích chính trị và kinh tế cục bộ hơn. Trung Quốc đã giúp Tajikistan xây dựng các đường dây tải điện cao thế, đường cao tốc, các tòa nhà văn phòng tổng thống và quốc hội, đồng thời khai thác các mỏ khoáng sản khác nhau ở đó. Tajikistan cũng là quốc gia Trung Á rơi vào bẫy nợ của Trung Quốc nhiều nhất và mắc nợ Trung Quốc nhiều nhất.
Trung Quốc cũng có hợp tác an ninh với Uzbekistan và Turkmenistan, bao gồm việc bán tên lửa phòng không, máy bay không người lái và các vũ khí, thiết bị khác cho hai quốc gia này. Nhưng hầu hết các lĩnh vực hợp tác vẫn tập trung trong lĩnh vực kinh tế.
Trung Quốc hiện đang tích cực tham gia vào quá trình phát triển khí đốt tự nhiên của Turkmenistan. Khi đường ống dẫn khí đốt Trung Á đến Tân Cương đi qua Uzbekistan, khí đốt tự nhiên của chính Uzbekistan cũng được đưa vào đường ống để cung cấp cho Trung Quốc.
Sự xấu đi của tình hình ở Afghanistan có thể tạo cớ để Trung Quốc cử các nhân viên vũ trang hoặc quân sự tư nhân đến các nước Trung Á để bảo vệ các đường ống dẫn khí đốt tự nhiên và các dự án kinh tế khác ở đó. Một số học giả Nga-Trung nói rằng Trung Quốc đã thảo luận riêng về các vấn đề tương tự với các nước Trung Á trong những năm gần đây. Nhưng việc Trung Quốc làm như vậy cũng đồng nghĩa với việc thách thức lợi ích của Nga ở Trung Á và phá vỡ hiểu biết ngầm giữa Trung Quốc và Nga ở Trung Á, tức là các hoạt động của Trung Quốc ở Trung Á chủ yếu tập trung vào lĩnh vực kinh tế, trong khi an ninh lại do Nga chi phối.
Tuy nhiên, một số học giả Nga về Trung Á cho rằng Taliban đã đến thăm Bắc Kinh nhiều lần và hai bên đã có nhiều cuộc tiếp xúc. Trung Quốc và Taliban cũng có thể đạt được một thỏa thuận rằng Taliban sẽ không thách thức hoặc đe dọa lợi ích của Trung Quốc để đổi lấy lợi ích kinh tế và đầu tư của Trung Quốc.