Việc tờ Wall Street Journal ngày 8/10 tiết lộ binh sĩ Mỹ bí mật tới Đài Loan giúp huấn luyện quân đội Đài Loan đã gây rúng động, giới quan sát cho rằng Mỹ đã cố ý tiết lộ thông tin, gây tác động mạnh tới các bên.
Lính Mỹ giúp huấn luyện Thủy quân lục chiến Đài Loan sử dụng xuồng tấn công đổ bộ.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc tối 8/10 đã lập tức phản pháo, yêu cầu Mỹ ngừng trao đổi quân sự giữa Mỹ và Đài Loan. Ngoài chính quyền Bắc Kinh, nhiều cư dân mạng Trung Quốc cũng bày tỏ phẫn nộ trên Weibo, hô hào nếu quân đội Mỹ thực sự tiến vào Đài Loan, Trung Quốc cần trực tiếp phát động “vũ thống” (thống nhất bằng vũ lực). Về vấn đề này, các học giả phân tích, nói quân đội Mỹ đã đến Đài Loan để hỗ trợ huấn luyện trong nhiều năm, chỉ là hai bên ngầm hiểu nhau không nói ra. Gần đây do Bắc Kinh liên tiếp khiêu khích quân sự Đài Loan nên Mỹ mới quyết định công khai để răn đe Trung Quốc.
Tờ Wall Street Journal hôm thứ Năm (8/10) dẫn lời một quan chức Mỹ giấu tên đưa tin, khoảng 24 thành viên của Lực lượng Tác chiến Đặc biệt và Thủy quân lục chiến Mỹ đã bí mật hoạt động ở Đài Loan từ ít nhất một năm nay với nhiệm vụ chính là hỗ trợ lục quân Đài Loan huấn luyện chiến thuật phân đội và tác chiến bằng thuyền tấn công. Đây là một trong những biện pháp mà Mỹ thực hiện để giúp tăng cường khả năng phòng thủ của Đài Loan trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại về khả năng Trung Quốc đánh chiếm Đài Loan.
Triệu Lập Kiên: Quân Mỹ bí mật huấn luyện gây nguy hại quan hệ Trung-Mỹ
Về thông tin này, cả Mỹ và Đài Loan đều từ chối bình luận. Cơ quan phòng vệ Đài Loan chỉ tuyên bố rằng “tất cả các hoạt động trao đổi quân sự đều thực hiện theo kế hoạch hàng năm”.
Tuy nhiên, tin này đã gây nên chấn động lớn ở Trung Quốc. Trả lời câu hỏi của giới truyền thông trong cuộc họp báo thường kỳ vào tối thứ Năm (8/10), người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói rằng ba nguyên tắc “cắt đứt quan hệ ngoại giao, hủy bỏ hiệp ước và rút quân” giữa Mỹ với Đài Loan là tiền đề cho việc thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc và Mỹ năm 1979. Ông nhấn mạnh rằng “Trung Quốc sẽ sử dụng mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ”.
Triệu Lập Kiên nói: “Mỹ cần nhận thức đầy đủ tính nhạy cảm cao và tính nguy hại nghiêm trọng của các vấn đề liên quan đến Đài Loan, tuân thủ nguyên tắc một Trung Quốc và các quy định của ba bản thông cáo chung Trung-Mỹ. Chấm dứt bán vũ khí cho Đài Loan và mọi quan hệ quân sự Mỹ – Đài Loan để tránh làm tổn hại quan hệ Trung – Mỹ và hòa bình ổn định trên eo biển Đài Loan”.
Phản ứng của chính thức Trung Quốc là tương đối kiềm chế, nhưng các lời lẽ của cư dân mạng trên Weibo thì không lịch sự như vậy. Hồ Tích Tiến, Tổng biên tập tờ báo cứng rắn Thời báo Hoàn cầu, đã chế giễu thông qua một bài đăng trên Twitter và đe dọa: “Tại sao chỉ có 24 người? Tại sao lại lén lút? (Mỹ) nên cử 240 người mặc quân phục Mỹ và thông báo địa điểm để xem PLA có phát động không kích hay không. Cuộc không kích sẽ nhằm tiêu diệt những kẻ xâm lược Mỹ đó”. Một bài bình luận khác cho rằng điều này (Mỹ đưa quân tới Đài Loan) đã xúc phạm “Luật Chống chia rẽ quốc gia” của Trung Quốc được thông qua năm 2005 và đang buộc Bắc Kinh phải giải quyết vấn đề Đài Loan trước thời hạn.
Quân đội Mỹ tới Đài Loan để huấn luyện, là “bí mật” đã biết mà không nói
Trên thực tế, quân đội Mỹ định kì cử nhân viên đến Đài Loan để giúp huấn luyện, từ lâu đã được coi là “bí mật ngầm không nói ra” trong giới tin tức quân sự Đài Loan.
Vào tháng 6 năm 2020, Trung đoàn Tác chiến Đặc biệt số 1 của Mỹ đã sản xuất một video quảng cáo có tiêu đề “Excellence”. Trên màn hình thấp thoáng thấy xuất hiện các lính Mỹ và máy bay trực thăng Black Hawk của quân đội Đài Loan đang ở trong cùng một khung hình và quân hai bên đang diễn tập phối hợp trinh sát và cận chiến. Đoạn phim này đã gây nên các cuộc thảo luận sôi nổi vào thời điểm đó. Tuy nhiên, cơ quan phòng vệ Đài Loan nói bộ phim của quân đội Mỹ cho thấy “sự trao đổi quân sự bình thường” giữa Mỹ và Đài Loan và từ chối bình luận về các trường hợp riêng lẻ.
Ông Mai Phúc Hưng (Mei Fuxing), giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phân tích An ninh eo biển Đài Loan, trụ sở New York, người lâu nay quan tâm đến các vấn đề quân sự song phương Mỹ-Đài, nói rằng quân đội Mỹ từ lâu đã coi trọng giao lưu với quân đội Đài Loan trong lĩnh vực tác chiến đặc biệt, thậm chí hầu hết các nhân viên liên lạc quân sự của Hiệp hội Mỹ tại Đài Loan (AIT) đều có lai lịch tác chiến đặc biệt.
Ông Mai Phúc Hưng cho rằng lý do Mỹ chọn để lộ việc triển khai bí mật vào thời điểm này là để đáp trả sự khiêu khích của Trung Quốc đưa 150 máy bay quân sự xâm nhập vùng nhận dạng phòng không ở tây nam Đài Loan trong 5 ngày đầu tháng 10.
Ông nói: “Vì họ làm điều này như một lời cảnh cáo đối với Mỹ và các đồng minh mà chúng ta dẫn dắt, thế thì chúng ta cũng sẽ gửi một thông điệp lại cho họ. Thông điệp mà Mỹ gửi đi chủ yếu là sự hỗ trợ quân sự của chúng ta và sự hợp tác quân sự trực tiếp đối với Đài Loan. Chúng ta bán vũ khí cho Đài Loan là một chuyện, nhưng hôm nay chúng ta và Đài Loan cùng huấn luyện và tiến hành tác chiến chung lại là một chuyện ở một cấp độ hoàn toàn khác”.
Mối đe dọa của Trung Quốc đối với Đài Loan gia tăng khiến Mỹ công khai có quân đóng ở Đài Loan
Với việc Mỹ và Đài Loan cắt đứt quan hệ ngoại giao vào năm 1979, Nhóm Cố vấn và Hỗ trợ Quân sự Mỹ (US Military Assistance and Advisory Group) cũng rút hết khỏi Đài Loan, các hành động của quân đội Mỹ ở Đài Loan trở nên mờ nhạt. Các sĩ quan quân đội Mỹ thường đến Đài Loan với tư cách riêng tư hoặc đi nghỉ, chỉ để tránh vi phạm thỏa thuận giữa Mỹ và Trung Quốc, và quân đội Đài Loan cũng sẽ gửi nhân viên đến Mỹ để được đào tạo các loại. Đặc biệt là trong những năm gần đây, khi mối đe dọa của Trung Quốc đối với Đài Loan ngày càng mạnh mẽ, sự hợp tác giữa Mỹ và Đài Loan đã dần từ các “lĩnh vực an ninh phi truyền thống” như chống khủng bố và cứu trợ thiên tai bắt đầu quay trở lại lĩnh vực quốc phòng và an ninh truyền thống.
Trong các cuộc tập trận Hán Quang hàng năm của Đài Loan, quân đội Mỹ ngoài việc thành lập các nhóm cố vấn đi đến các đơn vị quân đội Đài Loan khác nhau dựa trên chuyên môn của họ để quan sát các quy trình chỉ huy và kết quả huấn luyện; các cơ quan truyền thông cũng đưa tin rằng nhóm cố vấn quân sự Mỹ cũng đã đến “Trung tâm thám sát phía Bắc” của quân đội Đài Loan ở Tân Trúc để quan sát quá trình huấn luyện và sát hạch các đơn vị cấp tiểu đoàn.
Thi Hiếu Vĩ (Shi Xiaowei), Tổng biên tập của trang web Hàng không và Tình báo Quân đội ở Đài Bắc, cho rằng các hướng dẫn chiến thuật và kinh nghiệm chiến đấu thực tế do quân đội Mỹ cung cấp thực sự rất quan trọng đối với quân đội Đài Loan vốn chưa được thử nghiệm thực tế trong nhiều năm.
Thi Hiếu Vĩ nói: “Ví dụ: nhiều tòa nhà ở Đài Loan đều có các mái vòm. Họ (các cố vấn Mỹ) có thể giúp thực hiện một số điều chỉnh để lợi dụng thiết kế này chống lại kẻ thù. Sau đó chỉ ra những điều cần chú ý, hoặc những nơi cần chú ý trong chiến đấu”.
Tung ra thông tin để thăm dò và cuộc chiến dư luận Mỹ – Trung
Theo phân tích của ông Mai Phúc Hưng, việc PLA gần đây huy động 150 máy bay quân sự đến quấy nhiễu Đài Loan trong 5 ngày, trên thực tế, đây cũng là đợt huấn luyện hàng năm theo kế hoạch ban đầu và không phải huy động bất chợt, mục đích là nhân đó để thể hiện hiệu quả đe dọa Đài Loan với quy mô lớn.
Tuy nhiên, cuộc chiến của dư luận không phải là đặc quyền của Trung Quốc, và quân đội Mỹ cũng hiểu được điều đó.
Thẩm Minh Thất (Shen Mingshi), nhà nghiên cứu tại Viện nghiên cứu khái niệm tác chiến và quân sự chính trị Trung Quốc thuộc Viện Nghiên cứu An ninh Quốc phòng Quốc gia ở Đài Bắc, cho rằng: lần này Mỹ chủ động tiết lộ thông tin về quân đội Mỹ đóng tại Đài Loan, và ngày 17/6 năm nay Mỹ đã sử dụng máy bay vận tải C-17 của Không quân để chở 3 Thượng nghị sỹ đến thăm Đài Loan, có thể thấy đó là những thủ pháp thao túng dư luận.
Thẩm Minh Thất nói: “Điều này có nghĩa là trước đây Trung Quốc đe dọa các kiểu, nói quân đội Mỹ can thiệp hoặc điều gì đó, nhưng giờ Mỹ thực sự đã vào cuộc, vậy Bắc Kinh định làm gì? Đó không chỉ là diễn trò. Nếu dùng xung đột để giải quyết vấn đề được, tốt hơn hết là hình thành một mối quan hệ hợp tác quân sự (Mỹ-Đài Loan), hoặc đoàn kết để tạo ra hiệu ứng răn đe để xung đột không xảy ra, như thế chả tốt hơn sao?”.
Dân Đài Loan hoan nghênh giao lưu quân sự Mỹ-Đài Loan
Mặc dù có những lo ngại trong nội bộ Đài Loan và quốc tế, rằng sự công khai trao đổi quân sự Mỹ-Đài Loan có thể khiến Trung Quốc tức giận và có các hành động quá khích hơn. Nhưng ở Đài Bắc, phần lớn những người được phỏng vấn đều cho rằng Đài Loan thực sự cần sự trợ giúp quân sự từ Mỹ.
Họ cho rằng trao đổi quân sự giữa Mỹ và Đài Loan sẽ không chậm lại do sự phản đối của Trung Quốc. Thực tế, Mỹ sẽ không dừng các cuộc trao đổi ngầm với Đài Loan vì sự phản đối của Trung Quốc. Ngược lại, họ sẽ xích lại gần nhau hơn. Do đó, khi Trung Quốc áp dụng bước tư duy chiến lược tiếp theo, họ cần phải xem xét những yếu tố này.
Mặc dù có vẻ như Mỹ và Trung Quốc hiện đang sử dụng các thủ đoạn hư hư thực thực, nhưng ông Mai Phúc Hưng chỉ ra rằng, một khi Trung Quốc tiếp tục gây sức ép với Đài Loan, họ có thể buộc Mỹ phải tăng cường và mở rộng hơn nữa hợp tác quân sự với Đài Loan, thậm chí là tiến hành tập trận chung để đối phó với sức ép chiến tranh. Đó e rằng là điều mà Trung Quốc không muốn thấy nhất, cũng là hiệu quả phản diện lớn nhất của việc họ liên tục uy hiếp Đài Loan.