Việc Trung Quốc giúp xây dựng căn cứ hải quân Ream bên bờ Vịnh Thái Lan ở Đông Nam Campuchia tiếp tục gây nên đấu khẩu qua lại giữa Mỹ với Campuchia và Trung Quốc.
Cầu cảng căn cứ Hải quân Ream của Campuchia.
Trang web Thời báo Hoàn cầu, cơ quan truyền thông chính thức của Trung Quốc ngày 15/10 đã đăng bài về vấn đề này. Bài báo viết, Mỹ lại phản ứng, bày tỏ quan ngại trước việc Trung Quốc xây dựng căn cứ Hải quân Ream (Ream Naval Base) ở Campuchia. Theo báo Khmer Times của Campuchia ngày 14/10, Đại sứ quán Mỹ tại Phnom Penh vào ngày 13/10 đã đưa ra một tuyên bố, chỉ rõ: “Trung Quốc đang tiến hành hoạt động xây dựng tại căn cứ quân sự Ream, chính phủ Campuchia không minh bạch về vai trò của quân đội Trung Quốc trong dự án này”.
Tuyên bố của Đại sứ quán Mỹ tại Campuchia nêu rõ: “Chúng tôi đã nhận được các tin tức nhất quán và đáng tin cậy rằng Trung Quốc tiếp tục xúc tiến việc xây dựng lớn tại căn cứ hải quân Ream”.
Người phát ngôn Chính phủ Campuchia Phay Siphan ngày 13/10 đã nói với tờ Khmer Times rằng “những cáo buộc của Mỹ là vô căn cứ và chỉ đơn thuần lặp lại những điều từng bị Thủ tướng Hun Sen nhiều lần làm rõ là sai lệch”.
Ông Phay Siphan nói rằng việc Trung Quốc xây dựng căn cứ hải quân Ream là một phần trong sự hỗ trợ phát triển cho Campuchia, Trung Quốc không xây dựng các cơ sở quân sự của họ ở đó. “Chúng tôi cũng hoan nghênh sự hỗ trợ từ Mỹ”, “Khi việc xây dựng hoàn thành, chúng tôi hoan nghênh tất cả các quốc gia sử dụng căn cứ này”.
Trong khi đó, tuyên bố của Đại sứ quán Mỹ tại Campuchia nêu rõ: “Chúng tôi nhận được các thông tin nhất quán và đáng tin cậy cho thấy Trung Quốc tiếp tục xúc tiến việc xây dựng lớn tại căn cứ hải quân Ream. Chính phủ Campuchia đã không minh bạch đầy đủ về ý đồ, tính chất, phạm vi và vai trò của quân đội Trung Quốc trong dự án này. Điều này khiến mọi người lo ngại về mục đích sử dụng các cơ sở của căn cứ Ream”.
Tuyên bố của Đại sứ quán Mỹ cảnh báo rằng sự hiện diện của bất kỳ lực lượng quân sự nước ngoài nào tại căn cứ hải quân Ream đều sẽ vi phạm Hiến pháp Campuchia và phá hoại an ninh khu vực. Tuyên bố “khuyến nghị” người dân Campuchia hãy tìm hiểu thêm về dự án căn cứ hải quân Ream và có “quyền phát biểu”.
Theo Hoàn Cầu, thông tin mà Đại sứ quán Mỹ đề cập đến là hình ảnh vệ tinh do Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Mỹ (CSIS) công bố vào ngày 13/10. Theo bản tin trên báo Business Insider của Mỹ, các hình ảnh vệ tinh cho thấy trong tháng 8 và tháng 9 năm nay đã bắt đầu xây dựng ba tòa nhà mới và một con đường mới tại Căn cứ Hải quân Ream. Theo báo này, các quan chức Campuchia trước đây đã thừa nhận rằng Trung Quốc đã hỗ trợ xây dựng căn cứ Ream, bao gồm cả việc nạo vét để làm cho cảng sâu hơn, nhưng nói rằng Trung Quốc sẽ không hiện diện quân sự ở đó; không có chuyện Campuchia thỏa thuận bí mật cho phép Trung Quốc triển khai quân đội, tàng trữ vũ khí và neo đậu tàu chiến tại cảng này.
Hãng tin Anh Reuters hôm 13/10 cho biết trong những năm gần đây, mối quan hệ của Campuchia với Mỹ đã có những rạn nứt. Một năm trước đây, Campuchia đã phá dỡ một cơ sở do Mỹ tài trợ xây dựng trong căn cứ hải quân Ream mà không thông báo trước cho Mỹ. Tin tức cho biết, khi Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman thăm Campuchia vào tháng 6 năm nay, đã bày tỏ “quan ngại nghiêm trọng” về sự hiện diện quân sự của Trung Quốc ở Campuchia; điều này cũng bị phía Campuchia phủ nhận. Reuters bình luận rằng, tình hình hiện tại của căn cứ Ream phản ánh sự thất vọng của Campuchia đối với Mỹ.
Bài viết của Thời báo Hoàn cầu cho rằng: “Mỹ có các căn cứ quân sự và sự hiện diện quân sự lớn ở nhiều nước Đông Nam Á nhưng lại vô cùng e ngại trước sự hợp tác quân sự của Trung Quốc với các nước trong khu vực. Business Insider cho rằng việc thiết lập một tiền đồn quân sự ở Campuchia sẽ không cho phép Bắc Kinh có khả năng quân sự mới ở Biển Đông, nhưng thông qua các chuyến thăm quân sự đến Ream hoặc các khu vực lân cận, Trung Quốc có thể gia tăng sức mạnh trên Vịnh Thái Lan và các tuyến đường thủy nối Biển Đông với Ấn Độ Dương, đặc biệt là sức mạnh đường không; đây điều mà trước đây Trung Quốc không thể làm được.
Ngoài ra cũng có các phân tích khác cho rằng một kênh như vậy cũng sẽ giúp gia tăng sự hiện diện quân sự của Trung Quốc ở quần đảo Trường Sa và hoạch định biên giới xung quanh đại lục Đông Nam Á, điều này có thể cho phép Bắc Kinh chống lại sự hỗ trợ của Mỹ đối với Đài Loan khi xảy ra một cuộc khủng hoảng.
Trước đó, ngày 11/6, Đại sứ quán Mỹ tại Campuchia đã bày tỏ sự không hài lòng, nói rằng phía Campuchia đã từ chối mời tùy viên quân sự của Đại sứ quán Mỹ đến “thăm hoàn toàn” căn cứ Hải quân Ream.
Đại sứ quán Mỹ tại Campuchia đã ra tuyên bố nêu rõ: “Trong chuyến thăm ngắn hạn, các quan chức quân sự Campuchia đã từ chối cho phép tùy viên quân sự (Mỹ) thăm đầy đủ căn cứ hải quân; chuyến thăm đã kết thúc trước khi tùy viên quân sự Mỹ được tới những nơi trong phạm vi quyền hạn, yêu cầu các quan chức quân đội Campuchia sắp xếp lại hành trình với đầy đủ quyền tiếp cận trong thời gian sớm nhất”.
Tuy nhiên, Campuchia đã nhanh chóng đáp trả. Người phát ngôn chính phủ Campuchia Phay Siphan nói rằng “Campuchia đã thực hiện lời hứa cho phép Mỹ đến thăm căn cứ. Nếu các quan chức Mỹ không hài lòng, chỉ cần họ không liên quan đến hoạt động gián điệp hoặc vi phạm chủ quyền của Campuchia, có thể yêu cầu một chuyến thăm khác”.
Trước đó, vào ngày 1/6, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman khi gặp Thủ tướng Campuchia Hun Sen tại Phnom Penh, đã yêu cầu giải thích về việc Campuchia tháo dỡ hai cơ sở quân sự do hải quân Mỹ tài trợ xây dựng ở Ream mà không thông báo trước, đồng thời bày tỏ “quan ngại nghiêm trọng” về việc Trung Quốc xây dựng các cơ sở quân sự tại căn cứ này. Bà Sherman nhấn mạnh rằng Trung Quốc đang thực hiện một dự án cải tạo lớn tại Căn cứ Hải quân Ream và lo ngại khu vực này sẽ do Trung Quốc “kiểm soát độc quyền”.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân khi đó đã tuyên bố: hợp tác Trung Quốc – Campuchia là công khai và minh bạch. Bản thân Mỹ có hàng trăm căn cứ quân sự ở nước ngoài, nhưng lại tìm mọi cách bôi nhọ sự hợp tác bình thường của Trung Quốc với các nước khác. Ông Uông Văn Bân gọi đó là “hành vi đạo đức giả và tiêu chuẩn kép”.